افراد در غم مرگ عزیزان لباس سیاه بر تن مى کنند و این رنگ لباس را علامت ماتم و عزا مى دانند؛رنگ سیاه دارای یک حس ناشناخته و پر رمز و راز است که آن را نشانه ی تاریکی و مرگ می دانند به همین خاطر رنگ مشکی نوعی ابهت و اسرارآمیزی به فردی که از آن استفاده می کند، می دهد.
روانشناسان اعتقاد دارند که رنگ‌ها تاثیر زیادی در واکنش و رفتار انسان‌ها دارند. جالب است بدانیم افرادی که از لحاظ روحی تحت تاثیر رنگ‌ها قرار نمی‌گیرند بسیار کم و انگشت شمارند و مساله جالب‌تر آنکه ما با رنگ‌هایی زندگی می‌کنیم که با شخصیت ما هماهنگی دارد و گویای خصوصیات اخلاقی و روانی ماست. بنابراین می‌توانیم با آگاهی از تاثیر رنگ‌ها بهتر زندگی کنیم، افراد را بهتر تحت تاثیر خود قرار دهیم و محیط را برای رسیدن به اهداف خود مناسب‌تر بسازیم.
سیاه دنیا را راز آلود می‌کند
مشکی از آن رنگ‌هایی است که پیشینه‌ای قوی در مراسم عزاداری دارد اما کاربرد این رنگ اسرارآمیز تنها در این مواقع نیست و تمام حوزه‌های رسمی و خاص را نیز در برمی‌گیرد. به گفته برخی کارشناسان رنگ سیاه القاگر اسرارآمیز بودن مرگ به عنوان بخشی از زندگی انسان‌هاست اما اینکه چرا این رنگ در بین عزاداران شایع شده است خود نظریات بسیاری را در بر می‌گیرد.
بسیاری از مردم معتقدند که رنگ مشکی نمادی از خاموشی دنیا پس از متوفی به شمار می‌رود به همین خاطر بیرق‌ها و همه ارکان زندگی عزادارن با این رنگ پوشیده می‌شود تا به این وسیله میزان دلمردگی و افسردگی بازماندگان را به تصویر بکشد.
بدیهی است که رنگ سیاه قوی‌ترین و مقتدرترین رنگ‌هاست زیرا این رنگ نور را جذب می‌كند و فضا را كوچك‌تر نشان می‌دهد. این رنگ احساس قاطعیت، الزام و رسمیت را نیز به وجود می‌آورد. به همین خاطر اغلب لباس‌های رسمی سیاستمداران در جلسات رسمی به رنگ مشکی است.
چرا مشکی رنگ عزاداری است؟
رنگ سیاه دارای یك حس ناشناخته و پر رمز و راز است كه آن را نشانه‌ی تاریكی و مرگ می‌دانند به همین خاطر رنگ مشکی نوعی ابهت و اسرارآمیزی به فردی که از آن استفاده می‌کند، می‌دهد.
در ورزش کونگ فو، استفاده از لباس مشکی ضروری است زیرا این رنگ علاوه بر حفظ انرژی افراد و کم کردن عیوب اندامی فرد باعث ایجاد حس قدرت و رمز آلودی و ایجاد وحشت در حریف مقابل می‌شود به همین خاطر تنها رنگ کمربندها در این رشته تغییر می‌کند.
رنگ سیاه كمك می‌كند تا افراد توانایی بیشتری در تمركز كردن داشته باشند زیرا در تاریكی، بهتر می‌توان بر عواطف و احساسات خود تمركز كرد. رنگ سیاه با ابهت، رسمی، محترم و تا حدی ترسناك است و اگر زیاد مورد استفاده قرار گیرد، ممكن است حالت افسردگی در فرد به وجود آورد. سیاه به عنوان رنگی محتاط، جدی و بزرگ جلوه می‌كند و معمولا در موقعیت‌های رسمی و مهم از این رنگ استفاده می‌شود.
اگر بخواهیم در یک تبلیغ قدرت، ظرافت، تشریفات، مرگ و رمز و راز را نشان دهیم، می‌توانیم این رنگ را به کار ببریم. سیاه یک رنگ راز آلود است که خوبی یا بدی افراد را در خود پنهان می‌کند. دلیل استفاده اغلب کاراکترهای منفی در داستان از رنگ مشکی همین گزینه اسرار امیز بودن و وجه تاریک آن است. در تبلیغات اگر این رنگ در پس زمینه استفاده شود، به تبلیغ عمق می‌دهد.
چرا برای عزاداری سیاه می‌پوشیم؟
رنگ سیاه از جهات گوناگون، آثار و خواص مختلف دارد و به اعتبار هر یك از این خواص، در مورد یا مواردى خاص، فرد یا گروهى مخصوص براى منظور ویژه خویش از آن بهره مىگیرند. رنگ سیاه از جهتى رنگ پوشش است. یعنى، رنگ تیره سبب استتار و اختفا مىشود. در نقلهاى تاریخى موارد فراوانى را مىتوان یافت كه براى نشان دادن هیبت و تشخص فرد، گروه، حكومت یا مسألهاى از این رنگ استفاده مىشده است.
یكى دیگر از خواص و آثار رنگ سیاه، آن است كه این رنگ به صورت طبیعى، رنگى حزنآور و دلگیر و مناسب عزا و ماتم است. از همین رو، بسیارى از مردم جهان، از این رنگ به عنوان اظهار غم و اندوه از مرگ دوستان و عزیزان خود سود مىجویند. امّا باید توجه داشت كه انتخاب رنگ سیاه در ایام سوگوارى – علاوه بر نكته فوق، علتى منطقى و عاطفى نیز دارد.
كسى كه در ماتم عزیزان خویش، جامه سیاه مىپوشد و در و دیوار را سیاه‌پوش مىكند، با این عمل مىخواهد بگوید و بفهماند كه: “تو، مایه روشنى چشم من و در حكم فروغ دیدگان من بودى و دفن پیكر تو در دل خاك بسان افول ماه و خورشید در چاه مغرب، سینه حیات و زندگى را در چشمم تیره و تار ساخته و زمین و زمان را در سیاهى و ظلمت فرو برده است”.
چنان كه حضرت زهرا(س) در روز هشتم رحلت حضرت رسول(ص) بر سر قبر آن حضرت رفت و فریاد برآورد: “اى پدر! تو رفتى و با رفتن تو، دنیا روشنىهاى خویش را از ما برگرفت و نعمت و خوش‌باش را از ما دریغ كرد. جهان، به حسن و جمال تو، روشن و درخشان بود روز روشن آن سیاه گشته و تر و خشكش حكایت از شبهاى بس تاریك دارد … و حزن و اندوه، همواره، ملازم ما است …”.
بنابراین، سیاهپوشى، به دلیل رمز و رازى كه در این رنگ نهفته است. به عنوان یك رسم طبیعى و سنت منطقى نشان حزن و اندوه دارد لذا پیروان اهلبیت(ع) در ایام عزادارى، لباس سیاه بر تن مىكنند. زیرا لباس سیاه، نشانه عشق و دوستى به ساحت آنان، اعلام جانبدارى از سرور آزادگان، در جبهه ستیز حق و باطل و اظهار تیره شدن آفاق حیات معنوى است.
به عبارت دیگر، روانشناسان اسلامی معتقدند که رنگ سفید به معنای “وجود” است و رنگ سیاه به معنای “عدم الوجود” و فقدان وجود است لذا در زمانی که “وجود” نباشد رنگ سیاه در عزای فراق و نبود او دچار غم و اندوه می‌شود و هر چقدر آن وجود عزیزتر و نازنین‌تر باشد غم فراق او را شدیدتر و اندوهناک‌تر و مصیبت او جانکاه‌تر است.