سیگار کشیدن، عفونت و ژنتیک از شایع ترین عوامل بیماری های ریوی می باشند. پنومونی بیماری ای است که در آن کیسه های هوایی معمولا توسط باکتری ها عفونت می کنند.
سینه پهلو، پنومونی (به انگلیسی: Pneumonia) یا ذات‌الریه وضعیت التهابی ریه است که عمدتاً کیسه‌های میکروسکوپی هوا موسوم به آلوئول‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری معمولاً در اثر عفونت ناشی از ویروس یا باکتری و گاهی نیز در اثر سایر میکروارگانیسم‌ها، برخی دارو‌ها و شرایط دیگر مانند بیماری خودایمنی رخ می‌دهد.
علائم شایع آن عبارتند از: سرفه، درد قفسه سینه، تب، و اشکال در تنفس. ابزار تشخیصی آن شامل استفاده از اشعه ایکس و کشت خلط است. واکسن‌هایی برای جلوگیری از انواع خاصی از سینه پهلو در دسترس می‌باشد. درمان بستگی به علت زمینه‌ای دارد. سینه پهلو باکتریایی با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود. اگر سینه پهلو شدید باشد، معمولاً فرد مبتلا در بیمارستان بستری می‌گردد.
سینه پهلو سالانه حدود ۴۵۰ میلیون نفر معادل هفت درصد از کل جمعیت جهان را مبتلا می‌کند و منجر به حدود ۴ میلیون مرگ می‌شود. اگرچه ویلیام اوسلر در قرن نوزدهم به سینه پهلو عنوان «کاپیتان مردان مرگ» را داده بود، ظهور آنتی‌بیوتیک‌درمانی و واکسن در قرن بیستم موجب افزایش میزان زنده ماندن در بین این بیماران شد. با این حال، سینه پهلو همچنان در کشورهای در حال توسعه، و در میان افراد بسیار پیر، بسیار کم‌سن و سال و افراد مبتلا به بیماری بیمار مزمن به عنوان یک علت اصلی مرگ محسوب می‌شود
به التهاب بافت ریه که یک یا دو طرف قفسه سینه را درگیر می‌کند و معمولا در اثر عفونت ایجاد می‌شود پنومونی یا عفونت ریه گفته می‌شود. عفونت ریه ممکن است در اثر ارگانیسم‌های مختلفی شامل ویروس‌ها، باکتری‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها ایجاد شود. علاوه بر عفونت‌ها، ممکن است در اثر استنشاق مواد شیمیایی مانند بخارهای سمی نیز التهاب ریه ایجاد شود. در موارد نادری ممکن است التهاب ریه در اثر استشاق مواد حساسیت‌زا ایجاد شود. ممکن است مواجهه با موادی که در محیط کار یا محیط‌های دیگر وجود دارند باعث ایجاد التهاب در بافت ریه شود. مثلا در برخی کشاورزان در اثر تنفس گرد و غبار غلات کپک زده ممکن است التهاب ریه روی دهد.
عفونت ریه بیماری شایعی است و در سال یک درصد افراد بالغ را گرفتار می‌کند و هر ساله برخی از این افراد می‌میرند. این بیماری به خصوص در افراد مسن و کودکان کم سن خطرناک است.
علت ایجاد عفونت ریه در نیمی از موارد باکتری‌ها هستند. در بیشتر موارد نوعی استرپتوکوک مسئول عفونت باکتریایی ریه است.
عفونت ریه چگونه ایجاد می‌شود؟
در اثر تنفس میکرو ارگانیسم‌ها ممکن است بیماری ایجاد شود. در موارد نادری ممکن است منبع عفونت ریه در نقطهٔ دیگری از بدن باشد و از طریق جریان خون منجر به عفونت ریه‌ها شود. اگر به هر علتی مثلا در اثر استفراغ، بخشی از محتویات معده وارد ریه‌ها شود نیز موجب التهاب ریه‌ها می‌شود، چون ارگانیسم‌ها از این طریق وارد ریه‌ها می‌شوند.
علائم عفونت ریه کدامند؟
علائم عفونت باکتریایی به صورت ناگهانی شروع می‌شوند. علائم ناگهانی به صورت تب و لرز، درد قفسه سینه، و سرفه بروز می‌کنند. گاهی ممکن است فرد مبتلا بسیار بد حال باشد.
سرفه در ابتدا ممکن است خشک باشد اما یک تا دو روز بعد سرفه همراه با خلط می‌شود. خلط معمولا زرد رنگ است و ممکن است رگه‌های خونی داشته باشد یا نارنجی رنگ باشد.
تنفس بیمار سریع و سطحی می‌شود و ممکن است بیمار به نفس نفس زدن بیفتد. در موارد شدید اکسیژن رسانی مناسب کاهش می‌یابد و ممکن است علائم کمبود اکسیژن در فرد بروز کند.
تنفس عمیق یا سرفه ممکن است منجر به ایجاد درد عمقی در قفسه سینه شود. این علامت ممکن است نشان دهندهٔ گسترش عفونت به پرده پوشانندهٔ ریه‌ها (پرده جنب) باشد.
اگر مبتلا به سرما خوردگی شده باشید و مدت بیماری شما طولانی‌تر از حد معمول باشد و علائمی‌که گفته شد را داشته باشید ممکن است دچار عفونت ریوی شده باشید و باید به پزشک مراجعه کنید.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به عفونت ریوی هستند؟
* کودکان خصوصا آنهایی که بیماری مزمن دارند.
* افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن قلبی، ریوی، کبدی، کلیوی، آسم، دیابت.
* افرادی که سیگار می‌کشند.
* افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند مانند افراد مبتلا به ایدز.
* افراد پیر و ضعیف
* افرادی که طحال آنان به علتی با جراحی برداشته شده است.
چگونه می‌توان از ابتلا به عفونت ریوی پیشگیری کرد؟
* سیگار کشیدن بافت ریه را تخریب می‌کند و ریه را نسبت به عفونت‌ها آسیب‌پذیر می‌کند.
* اگر سیگار می‌کشید بهتر است آن را کنار بگذارید.
* برای باکتری پنوموکوک واکسنی تهیه شده که در برخی کشور‌ها جزء واکسیناسیون کودکان است.
*در کشور ما نیز چنین واکسنی وجود دارد ولی جزء برنامهٔ واکسیناسیون کشوری نیست. برای دریافت آن میتوانید به پزشک مراجعه کنید.
* اگر بالای ۶۵ سال دارید، سیستم ایمنی شما ضعیف شده است یا به بیماری مزمنی مانند بیماری مزمن قلبی، ریوی، کلیوی، کبدی، آسم و یا دیابت دچار هستید باید واکسن پنوموکوک را دریافت کنید. همچنین باید به خوبی از خود مراقبت کنید و برای پیشگیری از ابتلا به پنومونی ویروسی خصوصاً اگر آنفولانزا اپیدمی شده است واکسن آنفولانزا بزنید.
* اگر به هر علتی با جراحی طحال شما برداشته شده است دریافت واکسن پنوموکوک بسیار اهمیت دارد و باید در این مورد از پزشک خود اطلاعات لازم را بخواهید.
* در صورت ابتلا به سرماخوردگی و سایر عفونتهای تنفسی باید نکات بهداشتی رعایت گردد تا از انتقال عوامل بیماریزا به افراد مستعد بیماری پیشگیری شود.
عفونت ریوی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک با سوالاتی که از شما می‌پرسد و با معاینات و برخی اقدامات تشخیصی دیگر مانند رادیوگرافی بیماری را تشخیص می‌دهد. در مواردی ممکن است بیماری بسیار شدید باشد و نیاز به بستری در بیمارستان باشد. در موارد نادری ممکن است بیماری چیز دیگری باشد که علائمی شبیه به عفونت ریه را تقلید کند و به بررسی‌های بیشتر نیاز باشد. مثلا در موارد نادری ممکن است سرطان ریه با چنین علائمی بروز کند. به همین دلیل خصوصاً اگر فاکتورهای خطری مانند مصرف سیگار داشته باشید بررسی‌های بیشتر مورد نیاز است.
پس از درمان موفقیت‌آمیز عفونت ریوی ممکن است احساس خستگی، کوتاهی نفس و سرفهٔ آزار‌دهنده و طولانی مدت را برای چند هفته داشته باشید که طبیعی است.
