عوامل ویروسی متعددی در آلودگی کبد نقش دارند که از میان آنها ویروس های هپاتیت موسوم به ا (A ) ، بی ( B ) و سی ( C ) شایع تر هستند. که آلودگی به این نوع ویروس ها می تواند منجربه تورم کبد و از بین رفتن بافت آن یعنی هپاتیت شود.
هپاتيت کوچک‌ترين ويروسي است که مي‌تواند انسان را آلوده کند. اين ويروس مستقيم روي بافت کبد قرار مي‌گيرد و عملکرد اين عضو و مکانيسم آنزيم‌هاي کبدي را به هم مي‌ريزد. در نتيجه سلول‌هاي کبدي که تصفيه‌خانه بدن هستند، نمي‌توانند درست کار کنند. عمده مشکلات به ضايعاتي برمي‌گردد که درست دفع نشده‌اند.
نشانه هاي پوستي هپاتيت
هپاتيت انواع مختلفي دارد و عملکرد ويروس در هر نوع متفاوت است. هپاتيت A يا حاد، قابل‌درمان است اما هپاتيت‌هاي نوع BوC مزمن هستند و بهبود ندارند و ويروس تا آخر عمر در کبد بيمار باقي‌مي‌ماند. هپاتيت، برخلاف بيماري‌هايي مثل ديابت که بعد از گذشت 15-10 سال و پيشرفت بيماري، بيمار را دچار علائم پوستي مي‌کنند، از همان ابتداي کار با ضايعات و علائم پوستي همراه است.
در هپاتيت، مخصوصا انواع حاد مثل هپاتيتA ، علائم پوستي اوليه شامل تغيير رنگ پوست و صلبيه چشم به ته‌رنگ زرد مايل به نارنجي است. علت اين رنگ زرد، دفع نشدن بيلي‌روبين است. در هپاتيت‌هاي مزمن يعني B وC ، طيف وسيعي از علائم پوستي ممکن است ظاهر شود که به هيچ‌وجه اختصاصي نيستند و از فردي به فرد ديگر متفاوتند. مثلا گاهي بيمار با يک بيماري پوستي مثل ليکن‌پلان يا واسکوليت با ضايعات زخمي يا ندول يا ضايعات خونريزي‌دهنده زيرپوستي مراجعه و پزشک به هپاتيت شک مي‌کند بنابراين آزمايش خون درخواست مي‌کند.
هپاتيت علامت پوستي اختصاصي ندارد
در هپاتيت مزمن، علائم اختصاصي نيست که پزشک با مشاهده آن قاطعانه بيماري را تشخيص دهد. يعني هپاتيت B و C را با علائم پوستي اوليه نمي‌توان تشخيص داد. علائم اين بيماري‌ها غيراختصاصي و شامل کهير، واسکوليت (التهاب عروق پوست به‌صورت ضايعات قرمز رنگ روي پوست که گاهي دردناک هستند) يا نقاط خونريزي‌دهنده سر سوزني يا توده‌هاي فندقي دردناک زير پوست است.
وقتي به هپاتيت مشكوك مي‌شويم
وقتي بيماري با اين علائم يا با واسکوليت يا ضايعات سطحي قرمزرنگ در اندام‌هاي تحتاني همراه با تب به مطب مراجعه مي‌کند، پزشک اول به هپاتيت شک و آزمايش خون درخواست مي‌کند تا ويروس شناسايي شود. ليکن‌پلان نيز شامل ضايعه‌هاي بنفش رنگ خارش‌داري است که روي سطح پوست ديده مي‌شود و بسيار شايع است. براي اين بيماران نيز مخصوصا وقتي مقاوم به درمان باشند، آزمايش هپاتيت درخواست مي‌شود. خارش عمومي بدن بدون دليل نيز ممکن است ناشي از ابتلا به هپاتيت باشد.
کهير، نشانه هپاتيت نيست
علت بروز کهير در 70 درصد موارد مشخص نيست. در 30 درصد موارد دليل کهير مشخص است که در اين ميان فقط درصد بسيار کمي به هپاتيت برمي‌گردد بنابراين نبايد نگران بود.
در هپاتيت حاد يا نوعA بيماري درمان و با از بين رفتن ويروس و کارکرد صحيح کبد بيلي‌روبين دفع مي‌شود و ته‌رنگ زرد پوست از بين مي‌رود اما در هپاتيت‌هاي مزمن، ويروس هرگز از بدن بيرون نمي‌رود و در سلول‌هاي کبدي خاموش مي‌ماند. اين ضايعات اغلب درماني ندارند چون ناشي از فعاليت ويروس هپاتيت نيستند و به تحريک‌هاي ايمني برمي‌گردند.
معمولا هنگام درمان هپاتيت، داروهاي سرکوب‌کننده سيستم ايمني هم به بيمار داده مي‌شود تا اين علائم کنترل شوند. در اين زمان بيماري فقط با علائم جلدي بروز مي‌کند. مثلا ضايعات زخمي پوست که علتش درگيري عروق پوستي است، به دنبال تحريک واکنش‌هاي خودايمني و رسوب ترکيب‌هاي ناشي از اين تحريکات در عروق بروز مي‌کند. متاسفانه در فاز مزمن چون ويروس مخفي مي‌شود، علائم پوستي آزاردهنده و جدي‌تر است. واسکوليت، ليکن‌پلان و ضايعات عروقي از مشکلات رايج است که حتما بايد تحت‌کنترل قرار گيرند.
قليان مي‌تواند باعث هپاتيت شود
هپاتيت، کبد را گرفتار مي‌کند و ابتلا به آن علل عفوني و غيرعفوني مي‌تواند داشته باشد.
شايع‌ترين و مهم‌ترين علل عفوني اين بيماري، ويروس‌هاي هپاتيت B و C هستند که در طولاني‌مدت ممکن است باعث بروز بيماري سيروز و سرطان‌هاي کبدي شوند که بيمار را نيازمند پيوند کبد مي‌کند.
اين 2 نوع هپاتيت از راه‌هاي مختلفي ممکن است انتشار يابند؛ از جمله استفاده از تيغ‌هاي ريش‌تراشي آلوده، ليوان مشترک، تزريق مواد مخدر و تماس جنسي ناايمن، اما علاوه بر روابط جنسي خارج از چارچوب خانواده، متاسفانه اين روزها با توجه به مصرف روزافزون قليان به‌خصوص در جمعيت جوان کشورمان، شاهد انتقال بيماري از طريق قليان نيز هستيم. استفاده اشتراکي از يک قليان مي‌تواند باعث افزايش احتمال ابتلا به ميکروب سل و ويروس‌هايي مانند تبخال و هپاتيت شود.
