والدین با عدم مراقبت کافی از دندانهای شیری باعث پوسیدگی زودرس و از دست رفتن آن ها می شوند که نتیجه آن رویش نابجا یا عدم رویش دندان های دائمی زیرین است. در صورتی که توجه به دندان های شیری مهم است.
ممکن است بسیاری از والدین براین باور باشند که دندانهای شیری مدت کوتاهی در دهان می‌مانند و چندان اهمیتی ندارند تا از آنها محافظت شود. اغلب خانواده‌ها هم با همین ذهنیت برای معاینات دوره‌ای کودک به دندانپزشک مراجعه نمی‌کنند. در صورتی که این نگاه درست نیست و باید از آنها محافظت شود.
دندان های شیری غیر از سه وظیفه اصلی جویدن، تکلم و زیبایی چهره در آینده، دارای وظایف مهم دیگری نیز هستند:
ـ مانع از بی نظمی دندان های دائمی می شوند.
ـ جوانه دندان های دائمی زیر دندان های شیری قرار دارند. وجود دندان های شیری فضا را برای رویش دندان های دائمی زیرین فراهم می کند. به علاوه دندان های شیری به عنوان راهنما موجب هدایت دندان های دائمی در موقعیت صحیح می شوند و در نهایت از به هم ریختگی آنها جلوگیری می کنند.
ـ فضای کافی برای رویش دندان های دائمی ایجاد می کنند.
ـ کمتر یا بیشتر باقی ماندن دندان در دهان، سبب ایجاد اشکال در رویش دندان های دائمی می شود.
برای مثال، زود از دست دادن دندان آسیای اول شیری و ایجاد فضای خالی بین آنها، موجب حرکت دندان های کناری به سمت فضای خالی می شود و در نتیجه با کمبود فضا برای رویش دندان های دائمی جایگزین روبه رو می شویم. دو حالت ممکن است پیش بیاید: دندان دائمی به شکل نهفته باقی بماند یا در صورت رویش، به صورت ناصحیح در همان قوس دندانی قرار می گیرد. هر دو اشکال باعث می شود کودک در آینده نیاز به درمان های زمان بر و پرهزینه ای مانند جراحی دندان نهفته و ارتودنسی داشته باشد.
چگونگی رشد دندان های دائمی
رویش دندان های دائمی از حدود شش سالگی آغاز و تقریبا تا دوازده سالگی تکمیل می شود. در این زمان 28 دندان دائمی (بدون احتساب دندان عقل) به اسامی دندان های پیش میانی، پیش طرفی، نیش، آسیای کوچک و آسیای بزرگ در فک بالا و پایین دیده می شوند و تا آخر عمر هم در دهان باقی می مانند. یکی از مهم ترین دندان های دائمی، دندان شش سالگی است که اهمیت فراوانی دارد و داشتن اطلاعاتی در این باره برای والدین بسیار ارزنده است:
دندان آسیای اول نخستین دندان دائمی
دندان آسیای اول، نخستین دندان دائمی است که حدود شش سالگی، در فک بالا و پایین می روید. این دندان معروف به دندان شش سالگی است. رویش دندان شش سالگی به آرامی و بدون جایگزینی با دندان شیری صورت می گیرد. لذا ممکن است برخی والدین با این باور که این دندان، شیری است و در صورت افتادن دندان شیری، دندان دائمی بدون هیچ مشکلی می روید، اهمیت لازم برای بهداشت و درمان آن قایل نشوند. در واقع نقش این دندان در رویش صحیح و مناسب دیگر دندان های دائمی بسیار مهم است. بنابراین با مراقبت کافی و حفظ این دندان به رویش صحیح دیگر دندان ها، سلامت و محل قرارگیری آنها در قوس دندانی کمک می شود. با از دست رفتن دندان آسیای اول احتمال به هم ریختگی در ردیف دندانی بیشتر می شود و درمان های پرهزینه و طولانی مدتی مانند ارتودنسی و جراحی می طلبد.
بنابراین انجام مراقبت های لازم از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این مراقبت ها شامل دو بخش بسیار مهم است:
1 ـ مراقبتی که کودک روزانه و مستمر انجام می دهد که شامل تغذیه مناسب و آموزش عادات غذایی صحیح از همان ابتدا به کودک و همچنین استفاده از مسواک، نخ دندان، دهانشویه و… است.
2 ـ معاینات دوره ای مرتب و اقدامات پیشگیرانه ای که دندانپزشک انجام می دهد.
مراجعه به دندانپزشک از جمله اقدامات مهمی است که والدین باید در برنامه بهداشتی کودک خود قرار دهند. دندانپزشک پس از معاینه و گرفتن رادیوگرافی، از وضع دهان و دندان کودک آگاهی می یابد و در صورت نیاز اقدام به ترمیم دندان پوسیده می کند. ممکن است دندانپزشک برای پیشگیری از پوسیدگی اعمالی از قبیل فلوراید تراپی و استفاده از سیلانت را توصیه کند. بدیهی است که انجام این کارها باید با رضایت والدین همراه باشد.
انجام فیشور سیلانت (سیلانت ماده ای سفید است که روی دندان قرار داده می شود تا جلوی پوسیدگی گرفته شود. دندانپزشک ابتدا دندان را تمیز می کند، سپس نوعی اسید به دندان می زند تا سیلانت روی آن قرار گیرد. سیلانت شیارهای دندانی را پر می کند و مانع از تجمع پلاک روی دندان می شود. این کار فقط 10 تا 20 دقیقه زمان لازم دارد و نیازی هم به بی حسی ندارد) و فلوراید تراپی (تماس مستقیم فلوراید با دهان است که این کار نیز بدون درد است و نیازی به بی حسی ندارد) در مطب و توسط دندانپزشک انجام می شود.
قطره آهن دندان های کودک را سیاه می کند
بیشترین آهن بدن در گلبول های قرمز ذخیره می شود. وظیفه آهن انتقال اکسیژن به سلول هاست. پس وقتی بدن انسان دچار کمبود آهن می شود، اکسیژن کافی به سلول ها نمی رسد. کودکان در بدو تولد مقدار کافی از آهن را از طریق جفت دریافت کرده اند. این ذخیره تا شش ماهگی کافی است ولی بعد از شش ماهگی باید از طریق قطره های خوراکی، آهن بدن تامین شود.
این قطره ها معمولا طعم خوشایندی ندارند و وقتی از طریق قطره چکان داخل دهان کودک ریخته می شوند، کودک سعی می کند آن را از دهان خارج کند. قطره آهن حاوی یونی است که در بزاق دهان حل می شود و روی مینای دندان شیری کودک رسوب می کند. این رسوب باعث ایجاد لکه هایی به رنگ قهوه ای و سیاه می شود، اما چون شکلی نازیبا ایجاد می کند، ممکن است مادران از دادن آن قطره اجتناب کنند.
برای پیشگیری از این روند می توان قطره را در قسمت انتهایی دهان کودک چکاند. این کار فرصت بازگرداندن قطره را از کودک می گیرد. همچنین خوراندن مقداری آب نیز مانع از پخش شدن طعم تلخ آن در دهان و برخورد به دندان ها می شود.
حتی می توان با استفاده از یک پارچه نخی تمیز و مرطوب دندان های شیری را به آرامی پاک کرد. قطره آهن نباید بلافاصله بعد از شیردهی مصرف شود. زیرا باعث تداخل در جذب می شود. خوردن آهن با آب میوه موجب افزایش جذب می شود.
