معده چرا ورم میکند و چطوری معالجه می شود؟

گاستریت یک اصطلاح پزشکی است که التهاب پوشش داخلی معده است. این بدان معنی است که سلول های سفید خون به دیواره معده حرکت می کند. گاستریت به این معنا نیست که زخم معده یا سرطان وجود دارد. ورم معده است بسیاری از علل، شامل عفونت با باکتری H. پیلوری، رفلکس صفرا، یا مصرف بیش از حد الکل یا برخی از غذاها یا  مصرف داروهایی مانند آسپیرین است

ورم معده چیست؟

ورم معده (Gastritis) التهاب، ناراحتی و فرسایش استر معده است که می تواند بشکل ناگهانی (حاد) و یا بتدریج (مزمن) ظاهر شود. این مشکل گوارشیتشریح ککنده گروهی از بیماری های معده بوده که در یک موضوع یعنی التهاب معده مشترک می باشند. این مشکل گوارشی عموما ناشی از عفونت و آلوده شدن به همان باکتری است که باعث زخم معده می شود. آسیب دیدن، مصرف منظم داروهای مسکن و نوشیدن الکل نیز می تواند باعث این مشکل گوارشی (گاستریت) شود. ورم معده می تواند باعث زخم معده و همچنین افزایش خطر سرطان معده شود.

دلایل ورم معده چیست؟

این مشکل گوارشی ممکن است در نتیجه مصرف الکل، استفراغ مزمن، استرس و یا مصرف داروهای خاص همچون آسپرین و یا سایر داروهای ضدالتهاب رخ دهد. ورم معده همچنین در نتیجه:

• عفونت هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) – این باکتری نوعی باکتری بوده که در مخاط معده زندگی می کند. بدون درمان کردن، عفونت می تواند باعث زخم معده و در بعضی از افراد سرطان معده شود.
• کم خونی خطرناک Pernicious anemia – این نوع کم خونی زمانی رخ می دهد که معده قادر به جذب و هضم ویتامین ب 12 در بدن نمی باشد.
• ریفلاکس صفراوی – بازگشت صفرا از کیسه صفرا به معده شما.
• عفونت – عفونت های ناشی از باکتری ها و ویروس ها.
• بیماری هایی مثل بیماری کرون و سارکوئیدوز

اگر ورم معده درمان نشود، می تواند باعث از دست دادن شدید خون شده و می تواند باعث افزایش خطر سرطان معده شود.

علایم این عارضه کدام است؟

علایم گاستریت، بسته به افراد متفاوت بوده و حتی خیلی از افراد علایم این بیماری را حس نمی نمایند. با اینحال اگر علایم ظاهر شوند، شایع ترین آنها شامل:

• تهوع و یا ناراحتی همیشگی معده
• باد و نفخ شکم
• درد شکم
• استفراغ
• سوءهاضمه
• احساس سوزش در معده بین غذاها و یا شب ها
• استفراغ خون و یا مواد شبیه قهوه

علائم ورم معده مزمن می تواند منجر به موارد زیر گردد:

• کم خونی
• تنگی نفس
• ضربان قلب پایین
• سرگیجه
• درد قفسه سینه
• درد شدید معده
• استفراغ همراه با خون
• مدفوع خونی و بدبو

عواملی که خطر ابتلا به ورم معده را افزایش می دهند؟

عواملی که خطر ابتلا به این مشکل گوارشی را افزایش می دهند، شامل:

• عفونت های باکتریایی – هرچند عفونت هلیکوباکتر پیلوری در بین شایع ترین عفونت ها بین انسان ها می باشد، فقط بعضی از افراد آلوده به آن دچار گاستریت و یا سایر اختلالات معده می شوند. پزشکان معتقداند حساسیت در برابر باکتری ها ممکن است در نتیجه عوامل ارثی بوده و یا سبک زندگی همچون سیگار کشیدن و استرس بالا باعث ابتلا به این مشکل شود.
• مصرف مرتب مسکن ها – مسکن های معمول از قبیل آسپرین، بروفن و ناپروسکن می توانند باعث ورم معده حاد و یا مزمن شود. مصرف مرتب این مسکن ها و یا مصرف زیاد آنها می توانند استر معده را ضعیف نمایند. معمولا در اثر مصرف کم و گاهی اوقات این داروها باعث ابتلا به این مشکل گوارشی نمی شود. همچنین استامینوفن نیز باعث ابتلا به این مشکل گوارشی نمی گردد.
• افزایش سن – بزرگسالان و افراد مسن در خطر بیشتری برای ابتلا به این مشکل گوارشی می باشند.
• استرس – استرس شدید در اثر جراحی های بزرگ، آسیب دیدن، سوختگی و یا عفونت شدید می تواند باعث ورم معده حاد شود.
• حمله سیستم ایمنی بدن به معده – در این این مشکل گوارشی که به آن ورم معده خود ایمنی می گویند، سیستم ایمنی بدن شما به معده حمله می نماید. ورم معده خود ایمنی در افراد مبتلا به بیماری هاشیموتو و دیابت نوع 1 معمول تر می باشد. ورم معده خود ایمنی ممکن است همراه با کمبود ویتامین ب 12 باشد.
• سایر بیماری ها و مشکلات – این مشکل گوارشی ممکن است همراه سایر مشکلا همچون اچ آی وی / ایدز، بیماری کرون و عفونت های انگلی بهمراه باشد.

عوارض و خطرات این مشکل گوارشی

این مشکل گوارشی اگر درمان نشود، می تواند باعث زخم معده شود. بطور بسیار نادر، بعضی از انواع آن می تواند باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان معده شود. در صورت جواب ندادن درمانتان با پزشک خود مشورت نمایید.

عوارض جانبی ورم معده مزمن

• تخریب دیواره معده و ملتهب شدن آن
• آنمی: این مشکل گوارشی می تواند باعث خونریزی مزمن شود که به نوبه ی خود منجر به کم خونی می شود
• گاستریت آتروفیک: التهاب مزمن در معده می تواند باعث از بین رفتن غده های تولید کننده اسید معده شود.
• زخم های گوارشی: زخم ها می توانند در پوشش معده و دوازدهه تشکیل شوند
• رشد سلول های سرطانی در پوشش معده: در افراد مبتلا به گاستریت خطر ابتلا به بیماری های خوش خیم و بدخیم افزایش می یابد. اگر باكتری هليكوباكتر پيلوری (هليكوباكترپيلوری) باعث ايجاد گاستريت شود، خطر ابتلا به نوع خاصي از سرطان كه به عنوان لنفوم بافت لنفوئید های مخاطي معده (MALT) شناخته مي شود، را افزايش می دهد.

گاستریت حاد معمولا به بروز عوارضی منجر نمی شود.

نحوه تشخیص بیماری ورم معده چگونه است؟

برای تشخیص ابتلا به این مشکل گوارشی، پزشک شما سابقه بیماری های شما و خانواده تان را بررسی می نماید، شما را کاملا معاینه کرده و بعضی از آزمایش های زیر را توصیه نماید:

• آندوسکوپی فوقانی
• آزمایش خون
• تست خون مخفی در مدفوع (آزمون مدفوع)

درمان این مشکل گوارشی چگونه است؟

درماناین مشکل بسته بدلیل آن متغیر می باشد. ورم معده حاد که در نتیجه مصرف الکل و یا داروهای غیر استروئیدی است، با توقف مصرف آنها بهبود می یابد. ورم معده مزمن که در نتیجه عفونت هلیوباکتر پیلوری است، با آنتی بیوتیک بهبود می یابد.

در اکثر موارد، پزشک شما برای درمان شما از داروهای کاهنده اسید استفاده می نماید. در صورتیکه این مشکل گوارشی در نتیجه کم خونی خطرناک است، پزشک برای شما از مکمل های حاوی ویتامین ب 12 استفاده می نماید.

داروهای مورد استفاده برای درمان عبارتند از:

• داروهای آنتی بیوتیک مانند کلاریترومایسین و آموکسی سیلین یا مترونیدازول
• داروهای کاهش دهنده اسید معده مانند امپرازول
• داروهای کاهش دهنده تولید اسید ورودی به دستگاه گوارش مانند رانیتیدین، فاموتییدین

درمان ورم معده با تغییر سبک زندگی

در صورت رعایت موارد زیر، ممکن است کمی بهبود یابید:

• وعده های کوچک و بیشتر – د صورتیکه دچار سوءهاضمه پی در پی هستید، سعی کنید وعده های غذایی خود را کوچک تر و تعداد آنها را بیشتر نمایید.
• اجتناب از خواراکی های ناراحت کننده – اجتناب از خوراکی هایی که معده شده را ملتهب می کند بخصوص خوراکی های اسیدی، سرخ شده، ادویه دار و یا چرب.
• مدیریت استرس – استرس می تواند باعث بدتر شدن این مشکل گوارشی شود. هر چند اجتناب از استرس سخت است، اما می شود با یادگیری راههایی آن را کنترل نمود. توکل به خدا و نیایش بهترین راه کنترل استرس می باشد.
• تعویض داروی مسکن – درصورتیکه بطور منظم از داروهای مسکن استفاده می کنید، با پزشکتان درباره داروهای جایگزین همچون استامینوفن مشورت نمایید.

درمان خانگی این مشکل گوارشی

درمان با آب سیب زمینی

مواد لازم:

• 2-3 سیب زمینی خام
• آب گرم

کاری که باید انجام دهید

• سیب زمینی را پوست بگیرید و ریز رنده کنید.
• کاملا فشار دهید تا آب آن گرفته شود و نصف لیوان از این آب سیب زمینی را با آب گرم محلوط کرده و نیم ساعت قبل از غذا میل کنید.

چقدر باید این کار را انجام دهید

شما می توانید یک لیوان از آب سیب زمینی را به این روش درست کنید و دو بار در روز میل کنید.

چرا این کار می کند

آب سیب زمینی منبع غنی از نمک های قلیایی است که با اسید بیش از حد موجود در معده مبارزه می کند. همچنین باعث کاهش التهاب معده می شود.

درمان ورم معده با روغن نارگیل

مواد لازم

• روغن نارگیل یا روغن زیتون اصل و خالص

کاری که باید انجام دهید

• خودتان به بخشی از رژیم غذاییتان اضافه کنید. مثلا بر روی برنجتان بریزید یا به سالادتان اضافه کنید.

چقدر باید این کار را انجام دهید

2-3 قاشق چای خوری از این روغن در یک روز مصرف کنید.

چرا این کار می کند

روغن نارگیل، زیتون دارای آنتی اکسیدان هایی هستند که می تواند باعث کاهش استرس اکسیداتیو توسط معده به علت ورم آن شود. این می تواند از برخی از عوارض گاستریت پیشگیری کرده و علائم آن را کاهش دهد. این روغن ها همچنین به منظور کاهش التهاب معده با دارا بودن خواص ضد التهابی مورد استفاده قرار می گیرند. روغن نارگیل و روغن زیتون همچنین دارای عوامل ضد میکروبی هستند که می توانند از باکتری هایی که باعث این بیماری می شوند را از بین ببرند.

درمان با آلوئه ورا 

مواد لازم

• 2 قاشق چای خوری ژل آلوئه ورا تازه
• یک لیوان آب

کاری که باید انجام دهید

مخلوط کردن ژل آلوئه ورا با آب و نوشیدن آن.

چقدر باید این کار را انجام دهید

شما می توانید 1 تا 2 لیوان از این مخلوط را هر روز میل کنید.

چرا این کار می کند

آب آلوئه ورا برای معده تحریک شده بسیار آرامش بخش است. همچنین التهاب معده را با فعالیت ضد التهابی خود کاهش می دهد. عامل آنتی سپتیک این گیاه می تواند باعث درمان عفونت ناشی از باکتری ها شود.

اسموتی کلم سبز برای درمان گاستریت

مواد لازم

• کلم سبز
• هویج
• کرفس

چه کاری باید انجام دهید

• کلم سبز را آب بگیرید.
• یک فنجان آب کلم را بردارید.
• آب چند هویج و ساقه های کرفس را نیز گرفته و به آن اضافه کنید تا خوشمزه تر شود و میل کنید.

چقدر باید این کار را انجام دهید

3-4 بار در روز این نوشیدنی را میل کنید.

چرا این کار می کند

کلم حاوی ویتامین U است که عامل بهبود زخم شناخته شده است. کلم می تواند ورم معده را بهبود بخشد و در عرض چند روز شما را از شر این مشکل خلاص کند. این آب همچنین دارای اثر پاکسازی معده و روده است .

ویتامین های موثر برای ورم معده

ویتامین C باعث بهبود پاسخ ایمنی بدن می شود. به همین دلیل افراد مبتلا به گاستریت اغلب مکمل های ویتامین C را مصرف می کنند. این نوع ویتامین ها به بدن کمک می کند تا با عفونت بهتر و سریعتر مبارزه کند. همچنین درمان و معالجه آسیب و زخم درون معده و روده را بهبود می بخشد. ویتامین دیگری که می تواند در بهبود گاستریت کمک کننده باشد، ویتامین B12 است. کمبود این ویتامین اغلب در بیماران مبتلا به گاستریت مشاهده می شود. دوز مصرفی هر دو این ویتامین ها باید با مشاوره با پزشک تعیین شود.

تغذیه مناسب

مواد غذایی که نباید مصرف کنید

• قهوه
• چای سبز یا سیاه
• شکلات داغ یا کاکائو
• چای نعناع و نعناع
• شیر و کرم کامل
• نوشیدنی های الکلی
• آبمیوه های پرتقال و گریپ فروت
• پنیر ادویه دار
• سوسیس، کالباس، ژامبون و …
• سیر
• آب گوجه فرنگی، رب یا سس
• چیلی، پودر چیلی، فلفل سیاه و پودر سیر

غذایی که می توانید مصرف کنید

اگر به این مشکل گوارشی دچار هستید، اجازه ندهید که لیست فوق از برنامه غذاییتان حذف شود:

• نان گندم، ماکارونی گندم، غلات و برنج قهوه ای
• گوشت مرغ، مرغ و ماهی
• میوه ها (انار، کیوی، گیلاس، هلو، سیب، موز و آلو)
• سبزیجات (کرفس، سیب زمینی، کلم بروکلی، هویج، چغندر، کلم، اسفناج، کدو، کدو)
• روغن زیتون، روغن کلزا و روغن سبوس برنج
• عدس، توفو و لوبیا
• شیر کم چرب و ماست کم چرب
• بادام ها

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد غذاهای خوب برای گاستریت، باید قطعا با متخصص تغذیه مشورت کنید.

برنامه غذایی مناسب برای مبتلایان به ورم معده (گیاهخواران)

وعده غذایی	چه باید بخورید
قبل از صبحانه	1 لیوان آب آشامیدنی با 1 قاشق غذاخوری عسل
صبحانه	گزینه ها:  جو دو سر با شیر بدون چربی  اسفناج، انگور، و کیوی
ناهار	گزینه ها: هویج، سبزیجات و سالاد بروکلی سوپ اسکواش یا خیار 1 کاسه متوسط کدوی آب پز شده
بعد از ناهار	1 فنجان ماست بدون چربی
عصرانه	1 لیوان آب انار (بدون نمک)
شام	گزینه ها:  ماکارونی گندم کامل با روغن زیتون، ریحان، کدو سبز، و کلم بروکلی  لوبیا قرمز با هویج و چغندر

برنامه غذایی مناسب برای مبتلایان به این مشکل گوارشی (همه چیز خواران)

وعده غذایی	چه باید بخورید
قبل از صبحانه	1 لیوان آب آشامیدنی با 1 قاشق غذاخوری عسل
صبحانه	گزینه ها: 1 تخم مرغ آب پز (کامل) + 1 تکه نان موز، سیب و هلو
ناهار	گزینه ها: سوپ مرغ با هویج، پیاز قرمز و اسفناج ماهی کباب شده
بعد از ناهار	یک کاسه کوچک انگور
عصرانه	1 لیوان آب انار (بدون نمک)
شام	گزینه ها: ماهی قزل آلا پخته شده با کلم بروکلی قطعات سینه مرغ به همراه عدس زرد و کلم خرد شده

پیشگیری از ورم معده

یکی از راههای پیشگیری از ورم معده پیشگیری از آلوده شدن به باکتری هیلیوباکتر پیلوری می باشد. شواهد نشان می دهد که این باکتری از انسان به انسان و یا از طریق غذای آلوده منتقل می شود. دست های خود را بطور مرتب با صابون و آب بشویید و از غذاهای کاملا پخته شده استفاده نمایید.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اکثر افرادی که به بیماری های گوارشی نظیر سوء هاضمه دچار می شوند، سریعا به پزشک مراجعه نمی کنند. حداقل چند روزی را صبر می کنند و در صورتیکه با تغییر سبک زندگی و عادات غذایی خود، بهتر نشدند به پزشک مراجعه می کنند. اگر علائم این عارضه را مشاهده کردید و پس از چند روز نتیجه ای از بهبودی مشاهده نکردید، به پزشک مراجعه کنید. اگر ناراحتی معده شما پس از تجویز دارو یا داروهای بدون نسخه، به خصوص آسپرین یا دیگر داروهای ضد درد، شروع شده است، به پزشک خود اطلاع دهید. در صورتیکه در استفراغ یا مدفوع خود خونی مشاهده کردید یا حتی رنگ مدفوعتان، به نظر سفید یا سیاه بود، سریعا به پزشک مراجعه کنید.

به طور خلاصه با داشتن هر کدام از نشانه های زیر سریعا به پزشک مراجعه کنید:

• تولید مقدار بیش از حد از استفراغ زرد یا سبز یا استفراغ خونی
• ناتوانی در مصرف غذاها یا مایعات بدون استفراغ
• مدفوع سیاه یا خونین
• درد شکمی با تب
• کمردرد یا احساس ضعف
• ضربان قلب سریع
• تعرق مفرط
• چهره رنگ پریده
• تنگی نفس