ناخن جویدن، مکیدن انگشت،جنجال به پا کردن و پرخاشگری،پرخوری،سیگار کشیدن و … از جمله عادات و اختلالات رفتاری هستند که غالبا فرد برای کاهش استرس و عدم امنیت خویش بدانها متوسل می شود.
یک کارشناس ارشد روانشناسی بالینی در ساوه به تشریح راهکارهایی برای خلاصی از عادات بد پرداخت.
علی توکلی ، با بیان اینکه آگاهی از اینکه شما عادت بدی دارید و اینکه دوست دارید آن را ترک کنید، امری حیاتی است، افزود: مواردی که این عادت بد زندگی ما را دگرگون یا دستخوش تغییرات کرده است، در نظر گرفته و به خود بقبولانیم که دوست دارم تغییرش دهم.
وی اضافه کرد: باید اول از خود بپرسیم که اول چرا این عادت بد است؟ دوم چه عاملی سد راه من در ترک این عادت است و سوم چه مسائل یا اشخاصی مانع ترک آن شده‌اند.
توکلی ادامه داد: در ابتدا باید محیط اطراف‌مان را تغییر دهیم. تحقیقات نشان می‌دهند که گاهی اوقات محیط‌های اطراف مان ریشه بعضی از رفتارهای ماست، در زمانی که در حال تلاش کردن برای ترک آنها هستیم!
وی اضافه کرد: باید راهی برای تغییر اطراف‌مان پیدا کنیم و توجه کنیم که آیا این کار باعث کاهش وسوسه عادت‌مان می‌شود؟ به طور مثال اگر عادت داریم که سیگارمان را در نورگیر بکشیم، صندلی که روی آن می‌نشینیم را جابجا کنیم و به جای آن یک گیاه قرار دهیم و یا اگر عادت به پرخوری در یک مکان همیشگی در میز غذاخوری‌مان داریم، در صندلی دیگر بنشینیم و یا میز و صندلی‌ها را تغییر آرایش دهیم، آن‌گونه که با حالتی جدید نسبت به قبل مواجه شویم.
وی بیان کرد: تغییرات جزیی در محیط می‌تواند باعث کم شدن وابستگی شود و علاوه بر آن ذهن ما را به بررسی دوباره‌ی محیط اطراف‌مان مجبور می‌کند.
این روانشناس و مدرس دانشگاه بیان کرد: باید ارتباطات خود را با افرادی که ما را به انجام عادت بد تشویق می‌کنند، محدود کنیم. اگر عادت به کاری داریم که محیط آنرا نمی‌توانیم تغییر دهیم همچون محیط کار، پس دست به تغییر مناسبات اجتماعی خویش بزنیم، برای مثال اگر عادت داریم با چند تن از همکاران در وقت‌های استراحت سیگار بکشیم، وقت استراحت را تغییر دهیم تا وسوسه نشویم که به آنها بپیوندیم و سیگار بکشیم.
وی با بیان اینکه با اینکار روابط اجتماعی ما آسیب خواهد دید اما، سلامتی ما بهبود خواهد یافت بیان کرد: باید برای عادت بد موانعی ایجاد کرد. اگر دلیل ما برای دوری از این عادت نسبت به تمایل ما به انجام دوباره‌ی آن قوی‌تر باشد، خلاصی از آن به مرور راحت‌تر می‌شود.
توکلی اضافه کرد: شخصی که مورد علاقه ماست و این عادت ما را ناپسند می‌شمارد بیابیم و به خودمان بگوییم تا وقتی که این فرد در کنار من است از انجام آن طفره می‌روم. از این فرد همچون طنابی استفاده کنیم تا در مواقعی که حس شدید انجام عادت بد ما را فرا گرفته است، به آن چنگ بزنیم.
به گفته این کارشناس ارشد روانشناسی بالینی باید عادت را به رفتار دیگری تبدیل کرده و از رفتار و یا تمایلی دیگر برای مبارزه با آن استفاده کرد، به طور مثال اگر تنبل هستیم برای عادت بدمان نیز تنبلی کنیم و انجام آن را کاری مشقت‌بار و سخت فرض کنیم، مثلا افراد سیگاری می‌توانند بسته سیگارشان را در خودرو بگذارند و آن را در خیابان پارک کنند.
وی با بیان اینکه برای این اقدامات می‌توانیم به خودمان پاداش بدهیم، گفت: هر بار که دست رد به سینه عادت بد خود زدیم یک 10 هزار تومانی یا بیشتر در یک قوطی یا قلک بیندازیم، اما زمانی که تسلیم آن شدیم، مقدار پول زیادی که دوست نداریم، از دست بدهیم، برداریم و زمانی که با موفقیت عادت بدمان را ترک کردیم، به عنوان جایزه پول‌هایمان را خرج کنیم یا برای مصارف خیرخواهانه، ببخشیم.
توکلی اظهار کرد: بهتر است برای عادت بد خود جایگزینی مناسب پیدا کنیم و آرام آرام سعی کنیم عادت بد را با کار یا رفتاری مناسب و مثبت جایگزین کنیم.
وی با بیان اینکه نکته اساسی، تمرکز بر انجام ندادن کاری نیست، بلکه تمرکز اصلی بر انجام کاری دیگر به جای آن عادت است افزود: به طور مثال اگر قصد ترک سیگار را دارید در زمان‌هایی که معمولا سیگار می‌کشید، به جای آن آبنبات بخورید یا چند قدمی در محله‌تان بزنید. پر کردن زمان‌های مربوط به عادت با فعالیت‌های جدید ما را در ترک آن کمک خواهد کرد.
توکلی با تاکید براینکه باید صبور باشیم، تغییرات رفتاری را یک فرآیند طولانی‌مدت و زمان‌بر دانست و گفت: این فرایند به همان اندازه طول می‌کشد که ما مصمم هستیم.
وی خاطرنشان کرد: باید برای ترک عادات بد اهداف واقع‌گرایانه مشخص کرده و یک برنامه 30 روزه تعیین کنیم و اگر نیاز به زمان بیشتری داشتیم، 30 روز دیگر آنرا تمدید کنیم. مادامی که در حال اصلاح خودمان هستیم، نباید به مدت زمان این فرآیند توجه کنیم.
