در بخش بیماریها، امروز بیماری ایدز رابرای شما معرفی می کنیم. اینکه چه علائمی دارد و از کجا بدانیم به این بیماری مبتلا شده ایم یا نه و پرسش و پاسخ هایی که شاید پرسش بسیاری از کاربران باشد ، برای شما آماده کردیم باهم می خوانیم
ایدز، طاعون قرن جدید است. در همین دقیقه‌ای که شما دارید این نوشته را می‌خوانید، یک انسان زیر ۱۵ سال بر اثر ایدز می‌میرد؛ و این اتفاق تلخ، در هر دقیقه تکرار می‌شود. در هر ثانیه، یک نوجوان زیر ۱۵ سال ایدز می‌گیرد و از هر ۶ نفری که در اثر این بیماری فوت می‌کنند، یک نفرشان زیر ۱۵ سال است. ایدز تا به حال ۲۵ میلیون قربانی گرفته؛ یعنی بیشتر از تعداد قربانیان طاعون در قرن نوزدهم و حتی بیشتر از تعداد قربانیان جنگ جهانی اول و دوم. باید کاری کرد؛ و برای انجام هر کار موثری درباره ایدز، باید آن را بهتر بشناسیم. شما این بیماری را چقدر می‌شناسید؟
۱) ایدز از کجا آمد؟
می‌گویند اولین بیماری که به ایدز آلوده شد، سال ۱۹۵۹ در کنگو شناسایی شد.
نحوه دقیق آلودگی آن بیمار هنوز مورد سوال است. پزشکان آمریکایی اعتقاد دارند که پای ایدز از اوایل دهه هفتاد میلادی به آمریکا بازشده است.
در نیویورک و لوس آنجلس و در حد فاصل سال‌های ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۱ موارد نادری از بیماری‌های صعب‌العلاج در مردان هم‌جنس‌باز گزارش شد که شک پزشکان را برانگیخت.
اما نام ایدز (مخفف «سندرم نقص ایمنی اکتسابی») را رسما از سال ۱۹۸۲ روی این بیماری گذاشته شد.
ویروس عامل این بیماری (HIV)هم در سال ۱۹۸۳ شناسایی و نامگذاری شد. پزشکان تصور می‌کنند که منبع اولیه این بیماری یک شمپانزه است و باز هم حدس می‌زنند شکارچیانی که برای اولین بار، دستشان به خون آن شمپانزه لعنتی آلوده شد، این ویروس را در میان انسان‌ها پخش‌کردند.
۲) HIV با ایدز چه فرقی دارد؟
HIVیک ویروس است، ایدز یک بیماری. HIV نام همان ویروسی است که آدم را به بیماری ایدز دچار می‌کند. این ویروس می‌تواند از بدن یک شخص آلوده به بدن یک شخص سالم وارد شود و او را هم بیمار کند. اما از چه راه‌هایی؟ عمدتا از راه ترشحات جنسی و خون. البته زنان مبتلا هم می‌توانند در دوران حاملگی و زایمان و حتی پس از آن (از طریق شیر دادن به کودک) HIV را به بدن فرزندشان هم منتقل کنند.
۳) چرا به این بیماری می‌گویند ایدز؟
ایدز مخفف این کلمات است: Acquired Immunodeficiency Syndrome یعنی، «سندروم نقص ایمنی اکتسابی». کلمه «اکتسابی» تاکید می‌کند که این بیماری، ژنتیکی نیست بلکه از یک شخص آلوده به دیگری (یا دیگران) سرایت می‌کند.
«نقص ایمنی» هم به این معناست که این بیماری باعث اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن می‌شود.
«سندروم» هم به معنی مجموعه علایمی است که در قالب یک بیماری خودش را نشان می‌دهد و شاخص آن بیماری به‌حساب‌می‌آید.
در مورد ایدز، این مجموعه علایم به صورت بروز عفونت‌ها یا بدخیمی‌های خاص و کاهش تعداد سلول‌های دفاعی بدن خودش را نشان می‌دهد. تشخیص ایدز توسط پزشک و با کمک آزمایشات بالینی و آزمایشگاهی صورت می‌گیرد.
۴) HIV چگونه ایدز را به وجود می‌آورد؟
این ویروس به نوع خاصی از سلول‌های خونی (از خانواده سلول‌های T) حمله می‌کند و آنها را از بین می‌برد. سلول‌های T نقشی عمده‌ای در تامین ایمنی بدن به عهده دارند. در حقیقت، تخریب این سلول‌هاست که نشان می‌دهد شخص به احتمال بسیار بسیار قوی به بیماری ایدز مبتلا شده است. اشخاص آلوده به این ویروس، سال‌ها آن را در بدنشان حمل می‌کنند بدون آنکه علایم بیماری ایدز را بروز بدهند، چرا که هنوز سیستم ایمنی بدنشان آنقدرها ضعیف نشده است. میزان تخریب سلول‌های T با تعداد ویروس‌های موجود در خون شخص نسبت مستقیم دارد. یعنی اگر با داروهای خاص ضد ویروس بتوانیم تعداد ویروس‌های HIV موجود در خون را کم کنیم، تضعیف سیستم ایمنی تا مدت زیادی به تعویق می‌افتد.
۵) از ورودHIV تا بروز ایدز چقدر طول می‌کشد؟
تا قبل از سال ۱۹۹۶ پزشکان تصور می‌کردند نیمی از افراد آلوده به ویروس، ظرف ۱۰ سال پس از آلودگی به ایدز مبتلا خواهند شد. اما از سال ۱۹۹۶ به بعد و به دنبال ساخت و عرضه داروهای ضد ویروس قوی و موثر، طول این زمان افزایش چشمگیری داشته است. علاوه بر داروهای ضد ویروس، داروهای دیگری هم هستند که می‌توانند در درمان یا پیشگیری از برخی بیماری‌های همراه ایدز کمک کنند. هر چند که این داروها روی خود ایدز اثری ندارند. به خاطر همین پیشرفت‌های دارویی است که آمار مربوط به مبتلایان احتمالی ایدز در سال‌های آینده باید تحت بازنگری و محاسبه مجدد قرار بگیرد. درست مانند سایر بیماریها، تشخیص هر چه سریع‌تر ایدز نیز می‌تواند دست پزشکان را برای مداوای بیماری بازتر کند.
۶) اگر تست HIV مثبت شود، باید چه‌کار کرد؟
اگر تست HIV شما مثبت گزارش شد، باید هر چه سریع‌تر دست به کار شوید. باید درمان دارویی را فورا آغاز کنید و نحوه زندگی‌تان را هم اصلاح کنید. مراقبت‌های فوری پزشکی می‌تواند ظهور بیماری را به تاخیر بیندازد و از بروز بعضی از بیماری‌های خطرناک مربوط به ایدز جلوگیری کند. اقدامات زیر هم می‌تواند به حفظ سلامت‌تان کمک کند:
حتی اگر احساس بیماری نمی‌کنید، حتما با یک متخصص بیماری‌های عفونی مشاوره کنید. دقت کنید که شخص یا گروه مورد مشاوره‌تان حتما در این زمینه دارای تجربه باشند. در حال حاضر، داروهای بسیاری برای درمان آلودگیHIV وجود دارد. هر چه زودتر این درمان‌ها صورت بگیرد، تاثیر بیشتری خواهد داشت.
حتما آزمایش مربوط به سل را هم انجام بدهید. ممکن است به سل مبتلا شده باشید و خودتان از وجودش بی‌خبر باشید. اگر سل تشخیص داده نشود، می‌تواند حسابی برایتان دردسرساز شود. در صورتی که با تشخیص به موقع می‌توان آن را با موفقیت درمان کرد.
سیگار کشیدن، مصرف بیش از حد مشروبات الکلی یا استفاده از مخدرهایی مانند کوکایین ممکن است سیستم ایمنی بدنتان را ضعیف‌تر کند. برنامه‌هایی وجود دارد که به شما کمک می‌کند این عادات نادرست را کم یا کاملا قطع‌کنید.
علاوه بر این، کارهای زیادی هست که میتوانید با انجام آنها تندرست بمانید، مثل ورزش کردن، پیاده‌روی و… . موثرترین راه برای عدم انتقال ویروس به دیگران، اجتناب کامل از تماس جنسی است. اگر می‌خواهید کماکان تماس جنسی داشته باشید حتما از کاندوم‌های لاتکس استفاده کنید. چرا که این نوع کاندوم‌ها اگر چه کاملا ایمن نیستند اما بسیار موثرند و تا حد زیادی احتمال انتقال ویروس را به همسر‌تان کاهش می‌دهند، البته به شرطی که پیوسته و به نحو صحیح مورد استفاده قرار بگیرند. در صورت حسایت به لاتکس، می‌شود از کاندوم‌های پلاستیکی (پلی اورِتان) استفاده کرد.
۷) ویروس HIV چگونه منتقل می‌شود؟
هنگامی که خون، منی، ترشحات پیش از منی، ترشحات فرج یا شیر شخص آلوده وارد بدن شخص سالم می‌شود، ویروس HIV نیز می‌تواند منتقل شود. این ویروس می‌تواند از طریق رگ (مثلا تزریق ماده مخدر)، جدار مقعد، فرج، گردن رحم، سوراخ آلت مردانه، دهان و دیگر غشاهای مخاطی (چشم، داخل بینی) یا بریدگی‌ها و نیز از طریق زخم‌های پوستی وارد بدن شود. پوست سالم و عاری از زخم، سد محکمی در برابر این ویروس و دیگر عوامل عفونی است. راه‌های زیر، شایع‌ترین راه‌هایی است که ویروس HIV می‌تواند از شخصی به شخص دیگر منتقل شود:
▪ داشتن هرگونه تماس جنسی با شخص آلوده
▪ استفاده از سرنگ و دیگر وسایل تزریق متعلق به شخص آلوده
▪ از زن آلوده به فرزندش قبل یا حین زایمان و یا در مدت شیردهی
HIV می‌تواند از طریق خون یا فرآورده‌های خونی آلوده منتقل شود. در اکثر کشورها از اهداکنندگان خون، آزمایش مربوط به HIV به عمل می‌آید تا از سلامت خون اطمینان حاصل شود. برخی از پرسنل پزشکی نیز بر اثر فررفتن سرسوزن آلوده به دستشان به این ویروس آلوده شده‌اند. در موارد نادری نیز آلودگی پرسنل پزشکی از طریق تماس خون آلوده با زخم باز و یا پاشیده شدن خون آلوده به داخل چشم یا بینی صورت گرفته است.
۸) کدام ترشحات بدن می‌تواند HIV را منتقل کند؟
خون، منی، ترشحات فرج، شیر پستان و دیگر مایعات بدن که حاوی خون هستند، ممکن است غلظت بالایی از ویروس را در خود داشته باشند. موارد زیر نیز دربرگیرنده مایعات و ترشحاتی است که ممکن است حاوی ویروس باشد و آن را به پرسنل پزشکی سرایت دهد:
مایع اطراف مغز و نخاع، مایع مفصلی و مایع موجود درکیسه آب جنین.
ویروس HIV در بزاق و اشک برخی از اشخاص آلوده نیز دیده شده است هر چند که میزان آن بسیار اندک است. باید توجه داشت که وجود بسیار اندک این ویروس در هر مایعی از بدن به این معنا نیست که آن مایع خاص، می‌تواند ویروس را منتقل کند. این ویروس در عرق بدن افراد آلوده یافت نشده است. تماس با بزاق، اشک یا عرق بدن اشخاص آلوده در هیچ گزارشی باعث انتقال ویروس نشده است.
۹) آیا با بوسیدن ممکن است آدم به HIV آلوده شود؟
حتی اگر شخص مقابل آلوده باشد، پوست سالم شما سد محکمی در برابر ویروس خواهد بود. هیچکس با یک بوسه ساده، بغل گرفتن و دست دادن به HIV آلوده نمی‌شود. بوسه با دهان باز ممکن است با درصد خطر بسیار پایینی باعث انتقال ویروس شود. اما اگر این نوع بوسه خیلی طول بکشد، ممکن است به دهان یا زبان آسیب برساند و امکان سرایت ویروس را فراهم کند. البته این در شرایطی است که داخل دهان یا روی زبان، زخم یا خراشی وجود داشته باشد.
۱۰) معتادان چگونه می‌توانند خطر را کاهش دهند؟
صد البته اولین و بهترین توصیه این است که هر چه سریع‌تر و زیر نظر متخصصان، اقدام به ترک اعتیاد کنند. اما آن دسته از معتادان تزریقی که به هر دلیلی نمی‌توانند اعتیادشان را ترک کنند، باید:
▪ هیچ‌وقت سرنگ، آب یا تجهیزات آماده سازی مواد مخدر را دوباره مورد استفاده قرار ندهند و آنها را با دیگران به اشتراک نگذارند.
▪ سرنگ خود را از مکان‌های معتبر (داروخانه‌ها و یا مراکز تحویل سرنگ رایگان) تهیه کنند.
▪ برای هر نوبت تزریق، از یک سرنگ استریل جدید استفاده کنند.
▪ در صورن امکان برای تزریق از آب مقطر استریل استفاده کنند.
▪ برای آماده سازی ماده مخدر از ظرف و فیلتر جدید استفاده کنند.
▪ قبل از تزریق، محل تزریق را با پنبه الکل تمیز کنند.
▪ سرنگ مورد استفاده را در محل رها نکرده و به شکلی بهداشتی از بین ببرند.
▪ معتادان تزریقی و همسران آنها باید برای مقاربت حتما از کاندوم استفاده کنند تا خطر انتقال بیماری از راه جنسی کاهش یابد.
▪ افرادی که متناوبا از مواد مخدر تزریقی استفاده می‌کنند باید به شکل منظم و دوره‌ای مورد آزمایش قرار بگیرند.
۱۱) از کجا بفهمم ایدز گرفته‌ایم یا نه؟
تنها راه تشخیص، انجام آزمایش است. نمی‌شود صرفا به علایم موجود بسنده کرد. خیلی از افراد آلوده به این ویروس سال‌ها بدون علامت باقی می‌مانند. موارد زیر ممکن است علایم هشداردهنده آلودگی به این ویروس باشند:
کاهش وزن سریع، سرفه‌های خشک، تب‌های عود کننده یا تعریق شدید شبانه، ضعف مفرط و بی‌دلیل، برجسته شدن غدد لنفاوی زیر بغل یا کشاله ران یا گردن، اسهالی که بیش از یک هفته طول بکشد، دانه‌های سفید یا هر گونه لک غیرمعمول روی زبان و داخل دهان یا گلو، ذات‌الریه (سینه پهلو)، لکه‌های قرمز، قهوه‌ای، صورتی یا ارغوانی رو یا زیر پوست، داخل دهان، بینی یا پلک‌ها، ضعف حافظه، افسردگی و دیگر مشکلات عصبی.
البته داشتن علایم بالا الزاما به معنای آلودگی به ویروس HIV نیست. هر یک از این علایم می‌تواند در نتیجه بیماری‌های دیگری نیز به وجود بیاید. باز هم تاکید می‌شود که تنها راه قطعی اثبات آلودگی، انجام آزمایش است.طبیعتا با اتکای صرف بر روی علایم، نمی‌شود گفت که شخص به بیماری ایدز دچار شده است یا نه. نشانه‌های ایدز شبیه به نشانه‌های خیلی از بیماری‌های دیگر است. ایدز نیاز به تشخیص طبی دارد و باید توسط یک پزشک و بر مبنای آزمایشات تخصصی، تشخیص داده شود.
۱۲) چه مدت بعد از مواجهه احتمالی با ویروس، باید آزمایش بدهیم؟
آزمایشات تشخیص HIV عملا بر مبنای اندازه‌گیری پادتن‌هایی است که توسط سیستم ایمنی فرد آلوده ایجاد می‌شود. در اکثر موارد، بدن ۲ تا ۸ هفته (به طور متوسط ۲۵ روز) پس از ورود ویروس به خون، سطح پادتن‌ها را به حدی می‌رساند که با روش‌های آزمایشگاهی قابل تشخیص است. در ۹۰ درصد موارد، در ۳ ماه نخست ورود ویروس به بدن، پادتن‌ها ساخته می‌شوند. در موارد نادری نیز ممکن است ساخت پادتن تا ۶ ماه طول بکشد.
۱+۱۲ ) برای پیشگیری از ایدز چه کار کنیم؟
اگر با معتاد تزریقی برخوردی داشتید، احتیاط کنید؛ چون عموما مبتلا به هپاتیت یا ایدز هستند. به خصوص آنهایی که جزو پرسنل پزشکی هستند مثل پزشکان، دندان‌پزشکان و حتی خدمه بیمارستانی حتما باید دستکش بپوشند و در برخورد با این افراد پرخطر کاملا جانب احتیاط را رعایت کنند.
▪ از مسواک مشترک استفاده نکنید.
به بنیاد خانواده و داشتن رابطه صحیح زناشویی وفادار بمانید و بی‌توجهی نکنید. ضمنا نباید فکر کرد که صرفا استفاده از کاندوم، فرد را در برابر ایدز بیمه می‌کند؛ چون ممکن است یک بیماری مقاربتی دیگر، زمینه ابتلا را مهیا کند.
