علی باغبانیان اظهار داشت: هر عاملی که وضعیت فعلی و تعادل فرد را بر هم بزند استراس تلقی می‌شود که می‌تواند خوشایند یا ناخوشایند، درونی یا بیرونی و مثبت یا منفی باشند.
وی افزود: پس از برخی اتفاقات اختلافات استرس پس از سانحه رخ می‌دهد، اما همه اتفاقات لزوماً این اختلال را در پی ندارد و سوانحی که در بیش از 50 درصد مردم استرس شدید ایجاد کند اختلال استرس پس از سانحه محسوب می‌شود.
–
*کدام وقایع اختلال استرس پس از سانحه ایجاد نمی‌کند
این متخصص حوزه بهداشت روان گفت: برخی افراد صحنه‌های دلخراشی را مشاهده می‌کنند و پس از آن صحنه دچار استرس می‌شوند بنابراین استرس‌های ناشی از برخی وقایع مانند نزاع‌ها و تصادفات که بار کمتری دارند فرد را مستعد ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه نمی‌کند.
وی افزود: شواهد نشان می‌دهد اختلال استرس پس از سانحه در افرادی که به لحاظ مذهبی معتقدتر هستند کمتر است. این اختلال همچنین به سن ارتباط دارد و کودکان در ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه آسیب‌پذیرتر هستند.
–
* کودکان، زنان و سالمندان 3 گروه آسیب‌پذیر در ابتلا به استرس پس از سانحه
این روانپزشک گفت: کودکان، زنان و سالمندان 3 گروه آسیب‌پذیر در ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه هستند، ژنتیک، سابقه اضطراب و سابقه ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه در مبتلا شدن به این اختلال موثر است، اما بیشترین تاثیر را شخصیت، استرس و تفسیر آن دارد.
–
* اولین علامت استرس شدید، شوک است
وی ادامه داد: اولین علامت فرد در مواجهه با حادثه شوک است که برای چند دقیقه تا نیم ساعت با حالت گیجی، عدم درک موقعیت، عدم قدرت تصمیم‌گیری و از دست دادن توان تفکر و حافظه همراه است، پس از آن نیز علائم اضطراب مانند تپش قلب شدید، خشکی دهان و ترس ناشی از اتفاقی که برای فرد یا یکی از اطرافیانش رخ داده است، دیده می‌شود.
وی افزود: همچنین مبتلایان با کابوس‌های شبانه بیدار می‌شوند و محتوای خواب‌های آنها مربوط به استرسی است که سبب ایجاد ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه شده است، در واقع تجربه مجدد حادثه در خواب یا بیداری رخ می‌دهد.
این متخصص حوزه بهداشت روان گفت: فرد مبتلا با قرار گرفتن در موقعیت استرس‌زا یا موقعیت‌های مشابه دچار علائمی می شود که موقع استرس آنها را تجربه کرده است.
–
* صدای زنگ تلفن و بوق خودروها مبتلایان را می‌ترساند
باغبانیان اظهار داشت: مبتلایان با صدای زنگ تلفن، بوق خودروها و برخی صداهای مهیب که آنها را به هم ریخته و در شرایط مشابه استرس قرار می‌دهد به شدت می ترسند و علائم فیزیولوژیک اختلال را نشان می‌دهند.
وی افزود: شواهد نشان داده است یک توده هوای شرجی وارد ایالتی از آمریکا شد و برخی افراد دچار علائم اختلال استرس پس از سانحه شدند، پس از بررسی معلوم شد که این افراد سربازان جنگ ویتنام بودند که در هوای شرجی قرار گرفته بودند.
–
*مبتلایان قادر به کنترل تکانه‌های خود نیستند
باغبانیان ادامه داد: مبتلایان قادر به کنترل تکانه‌های خود نیستند و در صورتی که عصبانی شوند نمی توانند آن را کنترل کنند، اختلال تمرکز و حافظه موجب می‌شود تا مبتلایان به اختلال استرس پس از سانحه در عملکرد شغلی و اجتماعی با مشکل مواجه شوند از طرفی ابتلا به افسردگی و سوء مصرف مواد مخدر می‌تواند نتیجه اختلال استرس پس از سانحه باشد که فرد مبتلا برای کاهش فشار ناشی از آن به این مواد پناه می‌برد.
این روانپزشک تصریح کرد: برای پیشگیری از ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه باید افراد
را با موقعیت‌های ساختگی مواجه کنیم، برگزاری سفرها و اردوها و مواجهه با برخی وقایع می‌تواند افراد به ویژه دانش‌آموزان را برای مواجهه با استرس‌ها آماده کند.
وی افزود: درمان‌های دارویی، روان‌درمانی و تخلیه هیجانی با بیان اتفاقی که رخ داده است می‌تواند نقش موثری در درمان این اختلال داشته باشد.
–
* اختلال استرس پس از سانحه در کودکان چگونه است؟
این متخصص حوزه بهداشت روان گفت: کودکانی که طی شب چندین بار بیدار می‌شوند و در اشتهایشان تغییر ایجاد شده است باید توسط روانپزشک کودک و نوجوان بررسی شود چرا که این موضوع می‌تواند ناشی از کودک آزاری باشد.
وی افزود: برخی معتقدند فرد باید در موقعیت یا محیطی که اختلال در او ایجاد شده است قرار گیرد، توصیه می‌شود این مواجهه در حضور روانشناس یا روانپزشک انجام شود.
* ارتباطات اجتماعی خود را گسترده کنید
باغبانیان گفت: ارتباطات اجتماعی و شرکت در گروه‌هایی که استرس مشابه داشته‌اند می‌تواند در درمان اختلال استرس پس از سانحه موثر باشد، همچنین توجه به بعد معنوی و درمان‌های مبتنی بر آن در کاهش فشار روانی ناشی از حادثه موثر است.
وی افزود: شنیدن موسیقی، مسافرت و پرداختن به امور هنری نیز می‌تواند نقش موثری در درمان اختلال استرس پس از سانحه داشته باشد.
1) تجربه مجدد خاطره‌ي دردناك، اين تجربه شامل خاطراتي مي‌شود كه به نظر مي‌رسد خارج از كنترل هستند، كابوس‌هاي شبانه و فلاش‌بك‌هايي (تجديد شدن خاطره به صورت بسيار زنده و روشن) كه به فرد مبتلا به PTSD اين احساس را مي‌دهند كه گويي آن رويداد را دوباره از اول تجربه مي‌كند. وقتي كه فرد مبتلا به PTSD چيزي مي‌بيند يا مي‌شنود كه او را به ياد آن حادثه مي‌اندازد، خاطرات دردناك وي دوباره زنده مي‌شوند.
2) اجتناب از يادآوري اتفاقي كه روي داده است، ناراحت كننده است، پس افراد مبتلا به PTSD سعي مي‌كنند درباره‌ي آن فكر نكنند. آنها از افراد، اماكن يا چيزهايي كه خاطراتشان را زنده كند نيز دوري مي‌كنند. آنها اغلب نسبت به سايرين احساس يا عاطفه‌اي ندارند يا احساس جدايي و دوري از ديگران مي‌كنند. برخي براي تسكين درد يا ناراحتي‌شان به الكل يا مواد مخدر پناه مي‌برند.
3) علايم تنش جسماني، اين علايم شامل اشكال در به خواب رفتن، تحريك‌پذيري يا خشم در بيشتر اوقات، اشكال در تمركز و احساس تنش يا گارد گرفتن در مقابل ديگران مي‌شود.
علل به وجود آمدن اختلال استرس پس از سانحه چيست؟
وقتي فردي يك آسيب را از سر مي‌گذراند، خاطره‌ي اتفاقي كه افتاده است در ذهنشان با آنچه در آن هنگام ديدند، شنيدند، بوييدند يا حس كردند همراه مي‌شود. بعداً يك منظره، صدا، بو يا احساس مشابه ديگري مي‌تواند باعث شود خاطرات و احساس‌هاي گذشته از نو احيا شوند. علت ديگر مرور خاطرات اين است كه افراد مبتلا به PTSD نياز دارند مفهوم آن اتفاق را براي خود تجزيه و تحليل كنند. رويدادهاي آسيب‌زا باعث مي‌شوند كه اين افراد باورهاي پيشين‌شان را زير سؤال ببرند – براي مثال، اين كه جهان اساساً مكان امني است يا اتفاق بدي برايشان نخواهد افتاد را مسخره و غير ممكن مي‌دانند. آنها درباره‌ي ضربه‌ي روحي كه به آنها وارد شده‌است فكر مي‌كنند تا بتوانند دركش كنند. اما فكر كردن درباره‌ي آن خاطره باعث مي‌شود خاطرات و احساسات ناخوشايند و دردناك برگردند. و اين خود باعث مي‌شود كه از فكر كردن درباره‌ي آن واقعه‌ي دردناك طفره بروند. اين افراد به جاي آرامش يافتن، در فاصله بين به خاطر آوردن يا تلاش براي فراموش كردن نوسان مي‌كنند.
چگونه درمان شناختي – رفتاري اين اختلال را درمان مي‌كند؟
درمان شناختي- رفتاري براي اختلال استرس پس از سانحه سه مرحله دارد. نخست، درمانگرتان به شما مي‌آموزد كه با احساسات و تنش همراه با خاطرات چگونه كنار آييد. از جمله شيوه‌هايي براي آرامش بخشيدن به جسمتان و ساكت كردن دردي كه احساس مي‌كنيد را به شما آموزش خواهد داد. در مرحله دوم، درمانگرتان به شما كمك مي‌كند با اين خاطرات رو به رو شويد. او به شما كمك مي‌كند تا داستان اتفاقي كه روي داده‌است را دوباره تعريف كنيد. هر چه بيشتر اين كار را بكنيد از خاطراتي كه جان مي‌گيرند كمتر ناراحت مي‌شويد و بيشتر به آرامش مي‌رسيد.
سرانجام، درمانگرتان به شما شيوه‌هايي مي‌آموزد تا به كمك آنها افكار منفي‌تان را تغيير داده و مسائل زندگي‌تان را سروسامان دهيد.
نتايج پژوهش‌هاي انجام شده حاكي از آن است درمان شناختي – رفتاري به افراد مبتلا به PTSD كمك مي‌كند تا احساس بهتري داشته باشند. اين مطالعات بر سربازان جنگي و نيز قربانيان تهاجم، تجاوز و ساير آسيب‌ها انجام شده است.
درمان چه مدت طول مي‌كشد؟
مدت زمان درمان به آسيب‌هايي كه از آن رنج مي‌برديد، ميزان وخامت آنها، ميزان بد بودن علايم در حال حاضر و مشكلات ديگري كه در زندگي‌تان داريد بستگي دارد. درمان براي افرادي كه تنها يك آسيب را از سر گذرانده‌اند، معمولاً 12 تا 20 جلسه است. بيشتر اين جلسات 45 تا 50 دقيقه طول مي‌كشد، اما به ندرت ممكن است تا 90 دقيقه هم طول بكشند.
آيا دارو مي‌تواند مؤثر باشد؟
داروها به تنهايي براي درمان PTSD كافي نيستند. با اين حال اگر با رواندرماني تركيب شوند براي برخي از بيماران مفيد هستند. تجويز اين داروها به عهده پزشك يا روانپزشكتان است.
