طبق آخرین توصیه‌های انجمن طب اطفال آمریكا، باید هر زمانی كه نوزاد علائم گرسنگی را بروز می‌دهد به وی شیر داد. به عبارت دیگر شما باید قبل از اینكه نوزاد شروع به گریه كند به وی شیر بدهید.
نوزاد باید هر زمان که میل دارد ، در شب و یا روز این فرصت وامکان را داشته باشد که مستقیما از سينه مادرش شیر بخورد.
در شماره قبل به زمان «شروع شیردهی» و «پوزیشن شیر دهی» اشاره شد،در ادامه مطلب تغذیه نوزاد با شیر مادر، به دفعات تغذیه با شیر مادر ، مدت هر وعده و نحوه شیر خوردن نوزاد می پردازیم .
نوزاد باید هر زمان که میل دارد ، در شب و یا روز این فرصت وامکان را داشته باشد که مستقیما از پستان مادرش شیر بخورد. بدیهی است برقراری هم اتاقی مادر و نوزاد به این خواسته کمک زیادی می کند ضمن اینکه در تولید و ترشح بیشتر و زودتر شیر و تداوم شیر دهی نیز تاثیر بسزایی دارد.
تغذیه نامحدود و برحسب تقاضای شیر خوار ، هم برای نوزاد و هم برای مادر او مفید است. برای نوزاد بیشترین اثر قابل توجه آن دریافت شیر بیشتر ، وزن گیری بهتر و کاهش سطح بیلی روبین در روزهای اول پس از تولد است . بیشترین اثر آن برای مادر، پیشگیری از احتقان(گرمی ، سفتی ، قرمزی و حساس بودن هر دو پستان) و زخم نوک پستان می باشد.
دفعات تقاضای شیر خوار برای شیر خوردن متفاوت است . بعضی از نوزادان در یکی دو روز اول پس از تولد ممکن است تمایل زیادی به شیر خوردن نداشته باشند و یا پس از هر بار شیر خوردن چندین ساعت بخوابند.
اگر نوزاد سالم و طبیعی است و مشکلی ندارد ، بیدار کردن او برای تغذیه مکرر ضرورتی ندارد، مسلما چنانچه تغذیه مکرر باشد به تولید و ترشح بیشتر شیر کمک می کند و نوزاد آغوز بیشتری در یافت نموده و از مزایای آن بهره فراوان تری می برد، ضمن آن که بروز زردی نیز در او کمتر می شود . برعکس بعضی از نوزادان در روزهای سوم تا هفتم ممکن است تمایل بیشتری به شیر خوردن داشته باشند که از فواید آن نیز بهره مند می شوند . گر چه دفعات شیر خوردن به تعداد 8 تا 12 بار توصیه شده ولیکن دفعات تغذیه از پستان مادر در طی شبانه روز بر حسب میل خود شیر خوار و ظهور علائم گرسنگی متفاوت است.
شیر خوارانی که برحسب میل خودشان تغذیه می شوند معمولا تمایل به استفاده از شیر مادر به دفعات بیشتری دارند.
نکته دیگر توجه به علائم گرسنگی نوزاد است. این علائم عبارتند :
علائم اولیه گرسنگی :
– نوزاد سر خود را بطرف صدای مادر چرخانیده و دهانش را باز می کند.
– لباس یا ملافه را مزه مزه کرده و زبانش را تکان می دهد.
– دست هایش را به صورت حرکات نامنظم تکان می دهد.
– مچ دست هایش را به طرف دهان می برد.
– در صورت عدم توجه به علائم مذکور ، حرکات او تشدید می یابد.
– شروع به نق زدن می کند.
علائم دیر رس گرسنگی :
– نوزاد ابرو و پیشانی اش را در هم می کشد.
– دهانش را کاملا باز کرده و سرش را با عصبانیت به این طرف و آن طرف می برد و بازوانش را خم کرده و پاهایش را شبیه به حرکات دوچرخه زدن تکان می دهد.
– با دست های مشت شده دهانش را جستجو می کند .
– و بالاخره شروع به گریه می کند.
– به علت کوچک بودن حجم معده نوزاد و همچنین نسبت کمتر «کازئین» به « پروتئین وی « *،هضم بهتر و جذب سریع تر شیر مادر و کوتاه بودن زمان تقریبی تخلیه معده ( تا 90 دقیقه )، نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند نیاز به تغذیه مکرر داشته و به دلیل زودتر گرسنه شدن ، بایستی با ظهور علائم گرسنگی ، مکررا از سینه تغذیه می شوند.به طور ایده آل باید با احساس و مشاهده اولین علائم گرسنگی ، تغذیه از پستان شروع شود، گرچه والدین معمولا گریه نوزاد را دلیل گرسنگی او می دانند و بعد از گریه تغذیه او را شروع می کنند ولیکن لازم به ذکر است که گریه آخرین علامت گرسنگی در نوزاد است.
شروع تغذیه نوزاد در چنین شرایطی که نوزاد انرژی زیادی صرف کرده و خسته شده است، بدلیل مکیدن نامناسب حاصل از خستگی، علاوه بر دریافت شیر کمتر، ممکن است سبب کاهش ترشح شیر مادر نیز بشود.
این پروتئین معمولا ترکیبی از بتا-لاکتوگلوبولین حدود65 درصد، آلفا-لاکتا آلبومین حدود ۲۵ درصد و سرم آلبومین حدود ۸درصد است. پروتئین وی، در میان تمام انواع پروتئین شناخته شده ازبالاترین ارزش غذایی برخوردار است.
مدت هر وعده شیر خوردن و نحوه گرفتن پستان در نوزادان متفاوت است:
به طور کلی نوزادان از جهت خصوصیات فردی در گرفتن پستان مادر و نحوه و مدت شیر خوردن به پنج دسته تقسیم می شوند.
دسته اول : نوزادانی که به سرعت ، با قدرت و راحت پستان مادرشان را دهان گرفته و ظرف چند دقیقه آن چه را نیاز دارند دریافت و سپس پستان را رها می کنند.دراین صورت ممکن است باعث آزردگی نوک پستان مادر هم بشوند.
دسته دوم : هیجان زده به طرف سینه مادر حمله ور می شوند و قبل از آنکه آنرا درست در دهان بگیرند رها کرده و شروع به داد و فریاد می کنند. در این موقع باید نوزاد را بغل گرفته و آرام کرد، سپس به آرامی نوزاد را زیر پستان گذاشت . با گذشت چند روز ، مادر و نوزاد یاد خواهند گرفت چگونه عمل کنند.
دسته سوم : در چند روز اول از مکیدن طفره می روند و منتظر روزهای بعد می شوند که جریان شیر برقرار شود تا آن گاه به راحتی شیر بخورند.این نوزادان را نباید مجبور به گرفتن پستان مادر کرد، بلکه لازم است با صبر و حوصله و تکرار در فواصل زمانی نزدیک به هم آنان را تشویق به مکیدن پستان کرد. بالاخره نوزاد یاد خواهد گرفت و شیر خوردن را ادامه خواهد داد.
گروه دیگر : نوزادنی که ابتدا نوک پستان مادر را لیس می زنند و مزه شیر را می چشند و سپس پستان را می گیرند و شروع به مکیدن می کنند. این گروه را نیز نباید به زور و با عجله وادار به گرفتن پستان نمود ، زیرا ناراحت شده ، شروع به گریه کرده و از گرفتن پستان امتناع می ورزند.
دسته چهارم : آرام آرام شیر می خورند و هر چند یک بار شیر خوردن راقطع و کمی استراحت می کنند . مادر باید به آن فرصت دهد تا به قدر کافی شیر بخورند و خوب رشد کنند.
دسته پنجم : نوزادانی هستند که معمولا ترکیبی از روش های فوق در آن ها مشاهده می شود.
برای مادر شناخت روش های مکیدن پستان که در هر نوزاد متفاوت است بسیار کمک کننده و راهگشا است، لذا آگاهی داشتن از خصوصیات طبیعی و ویژگی های هر شیر خوار در زمینه روش پستان گرفتن و مکیدن ، به مادر ، اطرافیان و نیز گروه پزشکی ، کمک می کند تا بیهوده نگران نشوند و در هر مورد بتوانند تصمیم درستی بگیرند. در حقیقت وقتی یک نوزاد سالم خودش از پستان جدا می شود و تمایل به ادامه شیر خوردن ندارد، اعلام واقعی پایان تغذیه در یک نوبت است و می توان به شیر دهی خاتمه داد.
فقط در نظر گرفتن ” زمان مکیدن ” در ارزیابی شیر دریافت شده توسط نوزاد، ممکن است گمراه کننده باشد ، زیرا همان طور که اشاره شد نوزادان مختلف خصوصیات فردی متفاوتی در نحوه و مدت شیر خوردن از خود نشان می دهند به طوری که بعضی نیاز به زمان کمتر و بعضی نیاز به زمان بیشتری جهت دریافت شیر کافی از پستان دارند.
مطالعه در نوزادان شش روزه نشان داد که 50 درصد آن ها 10تا 20 درصد حجم شیر یک پستان را در دو دقیقه اول و 80 تا 90 درصد باقیمانده را در مدت چهار تا پنج دقیقه بعدی کسب نمودند. مطالعه دیگری در نوزادان بین پنج تا هفت روزه ، مدت شیر خوردن آنها را از هفت تا سی دقیقه گزارش نموده است.
معمولا توصیه می شود که نوزاد در هر وعده شیر خوردن از هر دو پستان تغذیه کند، یعنی باید به او اجازه داد که تغذیه از پستان اول را تمام کرده و خودش آنرا رها کند تا شیر چرب انتهایی (Hind milk) را دریافت کرده باشد، سپس پستان دوم به او عرضه شود تا در صورت تمایل از آن پستان نیز شیر بخورد. شیر خواران بزرگ تر اگر بعد از تخلیه کامل یک پستان احساس رضایت و کفایت نموده و تمایلی به گرفتن دوم نداشته باشند لزومی ندارد که در هر وعده شیرخوردن از هر دو پستان تغذیه نماید.
به هر حال به مادران توصیه می شود که در نوبت بعدی شیردهی، تغذیه را از پستانی که قبلا استفاده نشده یا به خوبی تخلیه نشده است شروع کنند.
وقتی به نوزاد فرصت داده می شود تا ابتدا پستان اول را تخلیه کند و سپس به پستان دوم گذارده شود ، او تعادل مناسبی بین مایعات و انرژی برقرار می کند، زیرا ترکیب شیر در طول تغذیه تغییر یافته و فقط نوزاد می داند که چه زمانی به تعادل آب و کالری رسیده است . به ابتدای شیر که حجم زیاد و چربی کم دارد شیر پیشین یا Foremilk و به قسمت آخر شیر که کم حجم و پرچرب است شیر پسین با Hindmilk می گویند. اگر مادر زود به زود پستان مورد مکیدن را تغییر دهد ، شیر کم چربی عاید نوزاد شده و معده او از شیر کم کالری پر می شود. افزایش وزن نوزادی که Foremilk زیاد و Hindmilk ناکافی در یافت می کند ممکن است کند شده و موقع مکیدن پستان و در فاصله تغذیه ها نق بزند و مدفوع آبکی سبز داشته باشد. مطالعه نشان داده است اعم از این که نوزاد همیشه در هر نوبت تغذیه از یک و یا هر دو پستان تغذیه کند، مقدار شیری که در 24 ساعت می خورد یکسان است ، گرچه وقتی از یک پستان تغذیه می کند، ممکن است مدت تغذیه او از آن پستان مختصری طولانی تر باشد.
وقتی یک نوزاد سالم خودش از سينه مادر جدا می شود و تمایل به ادامه شیر خوردن ندارد، اعلام واقعی پایان تغذیه در یک نوبت است و می توان به شیر دهی خاتمه داد
