در این بخش برای شما مزاجهای مختلف بین زن و مرد را معرفی می کنیم که، هرکدام با توجه به نوع بدنی که دارند، دارای مزاجهای مختلفی هستند ،که برای معالجه انواع بیمازیها از این مزاجها استفاده می کنند.
در شیوه درمانی طب سنتی هند، آیورودا روش‌هایی برای شناسایی دوشا یا مزاج زنان و مردان وجود دارد چرا که شناسایی این دوشاها تاثیر بسیار زیادی در حفظ و ماندگاری سلامت و حتی درمان بسیاری از بیماری‌های رایج میان مردم دارد. در این شیوه که به طول کلی به ایجاد تعادل و توازن میان انرژی‌های جسم و روح می‌پردازد دستوراتی وجود دارد که با رعایت آنها ایجاد تعادل و توازن میان عناصر موجود در بدن از دیدگاه مکتب آیورودا فراهم می‌شود. برای ایجاد تعادل میان این عناصر و دوشاها اولین راه حل شناسایی دوشاها و تیپ‌های بدنی افراد است تا به کمک آن بتوان با رعایت رژیم‌های غذایی، دستورات دارویی و تمرینات تنفسی براي تعادل‌سازی بدن و عناصر درونی آن پرداخت. در اینجا با دوشاها و عملکرد آنها در بدن آشنا می‌شوید و در شماره‌های بعدی سیب سبز چگونگی متعادل سازی این دوشاها برای حفظ سلامت و درمان بیماری‌ها را می‌خوانید.
بفهمیدکدام دوشا بر شما غالب است
براي آنكه بتوانيد نوع دوشا يا تيپ مزاجي خود را از ديدگاه طب سنتي آيورودا شناسايي كنيد بايد ببينيد كه از ميان 12 پرسش مطرح شده چه تعداد گزينه «الف»، چه تعداد «ب» و چه تعداد «ج» وجود دارد.افرادی که تعداد گزینه الف بیشتری دارند در گروه واتا و افرادی که گزینه ب بیشتری دارند در گروه پیتا و افرادی که گزینه ج بیشتری دارند در گروه کافا قرار می‌گیرند. در طبيعت 3 نوع دوشا با نام‌هاي واتا، پيتا و كافكا وجود دارد كه هر كدام آنها نشانگر ويژگي‌هاي فيزيكي و رواني افراد است. هيچ يك از اين دوشاها به صورت خالص و مطلق بر طبيعت فرد حاكم نيستند و هر فرد مجموعه‌اي از اين 3 دوشاست كه ميزان آنها در هر فرد با فرد ديگر متفاوت است. به همين دليل است كه افراد مختلف كه دوشاهاي مختلفي دارند ويژگي‌ها و خصوصيات اخلاقي متفاوتي دارند. اگر براي شما مهم است كه بدانيد كدام‌يك از دوشاها در بدن‌تان بيشتر است و اين مسئله مي‌تواند چه تاثيري بر خلق و خو و عادت‌هاي شما بگذارد، مي‌توانيد با اجراي اين تست دريابيد كه كدام يك از دوشاهاي واتا، پيتا و كافا در بدن‌تان بيشتر است.
1. از لحاظ روحي- رواني كدام‌يك از حالات زير براي شما صادق است؟
الف: خيلي زود دچار دل‌نگراني مي‌شوم.
ب: در گروه افرادي هستم كه زود عصباني مي‌شوم. البته خيلي زود هم عصبانيتم فروكش مي‌كند.
ج: خيلي آرام و ساكتم و ديگران هميشه به من مي‌گويند كه وقتي در كنار من هستند آرام‌اند.
2. به خودتان فكر كنيد. كدام يك از حالات زير براي شما صادق است؟
الف: بيشتر روزها پرانرژي و سرزنده هستم.
ب: مدير خوبي هستم و مي‌توانم تمام كارها و مسئوليت‌ها را به خوبي انجام دهم.
ج: بيشتر وقت‌ها دير از خواب بلند مي‌شوم و تا خودم را پيدا كنم، مدت زيادي طول مي‌كشد.
3. به وضعيت گوارشي خود توجه كنيد. كدام يك از حالت‌هاي زير براي شما صادق است؟
الف: در صورتي كه برنامه و رژيم غذايي پرفيبر نداشته باشم دچار يبوست و خشكي مزاج مي‌شوم.
ب: دستگاه گوارشی قوی دارم و روده‌هایم به خوبی کار می‌کنند.
ج: پس از خوردن غذا احساس سنگینی دارم و عملكرد دستگاه گوارشم به كندي صورت مي‌گيرد.
4. براي خوردن وعده‌هاي غذايي از چه قاعده‌اي پيروي مي‌كنيد؟
الف: ترجيح مي‌دهم ناهار يا شام را با اعضاي خانواده بخورم و اگر در وعده‌هاي غذايي تنها باشم نمي‌توانم خوب غذا بخورم.
ب:خوش غذا هستم و برايم مهم است كه وعده‌هاي غذايي را در ساعت مناسب و به موقع بخورم.
ج: به راحتی می‌توانم از خوردن شام یا ناهار صرفنظر کنم.
5. وقتي به تختخواب مي‌رويد، چگونه به خواب مي‌رويد؟
الف: وقتي به تختخواب مي‌روم مدت زمان زيادي طول مي‌كشد تا به خواب بروم.
ب: وقتي دراز مي‌كشم مدت زمان زيادي طول نمي‌كشد تا بخوابم.
ج: خيلي زود به‌خواب مي‌روم و خواب عميقي دارم.
6. مقابل آينه قرار بگيريد. پوست‌تان را بررسي كرده و يكي از گزينه‌هاي زير را انتخاب كنيد؟
الف: در روزهاي زمستاني پوست خشك و زبري دارم.
ب: پوستم نه خشك و نه معمولي است.
ج: پوستي نرم و صاف دارم.
7. برنامه‌ها و كارهاي روزانه‌تان را چگونه انجام مي‌دهيد. اگر كارمند هستيد شيوه كارتان را در اداره بررسي كنيد و اگر خانه‌دار هستيد ببينيد چگونه به امور خانه رسيدگي مي‌كنيد.
الف: خيلي سريع و با عجله پيگير كارهايم هستم. در مدت زمان كوتاهي چه در منزل چه در محيط كار مي‌توانم كارها را سروسامان دهم.
ب: از كارم احساس رضايت مي‌كنم. هرگز به كار كسي قبطه نمي‌خورم و اين مسئله هميشه با من همراه است.
ج: به آرامي براي انجام كارها آماده مي‌شوم و آنها را به آهستگي انجام مي‌دهم و اين مسئله گاهي موجب مي‌شود كه انجام پروژه‌ها با كندي پيش برود.
8. موقعيت فيزيكي و جسماني خود را بررسي كنيد. كدام يك از حالات زير را انتخاب مي‌كنيد؟
الف: فرد لاغري هستم و هرچه روش‌هاي مختلف را امتحان مي‌كنم به سختي مي‌توانم به وزنم اضافه كنم. چاق شدن برايم افسانه است.
ب: از تابستان متنفرم و خيلي زود در هواي گرم دچار خستگي مي‌شوم. گرمي هوا مانع از آن است كه به كارهايم برسم.
ج: در گروه افراد مستعد چاقي قرار دارم و به راحتي چاق مي‌شوم. كافي است يك قاشق به غذايي كه مي‌خورم اضافه كنم تا چند كيلو به وزنم اضافه شود.
9. موهاي شما چه ويژگي دارد و در كدام گروه جاي مي‌گيرد؟
الف: موهای فر و كم‌پشتي دارم كه در بيشتر مواقع شكننده است و نگران خشكي آنها هستم.
ب: رنگ موهايم حنايي يا بور است. تارهاي نازكي دارد و ضعيف به نظر مي‌رسد.
ج: موهاي پرپشت و ضخيمي دارم كه رنگ آنها تيره است. گاهي مجبورم در آرايشگاه حجم موهايم را خالي كنم.
10. به استخوان‌هاي‌تان نگاه كنيد. مچ دست يا مچ پاي‌تان را بررسي كنيد. كدام يك از گزينه‌هاي زير براي شما اهميت دارد.
الف: مفاصلي بزرگ و درشت دارم. گاهي در مفاصلم احساس خشكي مي‌كنم و هنگام نشستن و برخاستن صداي تق تق مي‌شنوم.
ب: خيلي سريع عرق مي‌كنم و لباسم خيس مي‌شود.
ج: گونه‌ها و استخوان فک برجسته و درشتی دارم.
كدام دوشا، بهترين است
در بسياري از متون طب سنتي هند به اين موضوع اشاره شده كه افرادي كه به ميزان متعادل و متوازن از دوشاهاي كافا، پيتا و واتا در بدن داشته باشد، در گروه سالم‌ترين افراد قرار مي‌گيرد. نکته‌ای که در این زمینه باید به آن توجه داشت این است که این تیپ‌ها و دوشاها در تک تک افراد منحصر به فرد است و ما نمی‌توانیم مردان و زناني را پیدا کنیم که دارای تیپ‌های مشابه و یکسان باشند. البته شناسایی دوشاها و تیپ افراد در برخی موارد بسیار دشوار است و متخصص یا درمانگر این شیوه درمانی علاوه بر پرسشنامه زمانی را صرف دریافت پیشینه فرد، عادت‌های غذایی و رفتاری او می‌کند.
غلبه كدام دوشا بيمارتان مي‌كند
از دیدگاه طب آیورودا غلبه هر یک از تيپ‌ها يا دوشاهای واتا، کافا و پیتا می‌تواند موجب بروز بعضي بیماري‌ها يا اختلال‌ها در بدن افراد شود و ساختار بدن آنها را برای پذیرش برخی بیماری‌ها آماده کند.
افرادی که میزان کافا در بدن آنها نسبت به دوشاهای دیگر بیشتر است، نسبت به سایر افراد بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های تنفسی مثل تنگی نفس، سنگینی نفس، اختلال در تنفس، آسم، اضافه وزن و چاقی قرار می‌گیرند.
افرادی که دوشای واتا در آنها بیشتر از بقیه دوشاهاست در گروهی قرار می‌گیرند که استعداد بیشتری در ابتلا به بیماری‌های دستگاه گوارش دارند. این افراد به راحتی دچار یبوست و خشکی مزاج می‌شوند.
در نهایت افرادی که دچار پیتای بیشتری هستند ابتلا به بیماری‌های قلبی و پوستی در آنها قوت بیشتری دارد. رعایت رژیم‌های غذایی خاص برای این گروه بسیار ضروری است.
باید توجه داشت تمام گروه‌های ذکر شده با رعایت نکات و دستورات پزشکی و رژیم غذایی ویژه و با تعدیل مزاج و تیپ خود و ایجاد تعادل میان دوشاهای نام برده می‌توانند این بیماری‌ها را از خود دور کرده و بدن خود را در برابر آنها مقاوم کنند.
