چرخه ساعت اصلي بدن (SCN) نام دارد و قسمتي از اين سيستم با آزاد کردن هورمون ملاتونين در هنگام شب تنظيم مي‌شود.
اين هورمون به بدن از شب شدن خبر مي‌دهد و کمک مي‌کند فرد احساس خواب آلودگي پيدا کند. در ادامه مطلب به اين نکته مي‌پردازيم که در طول شب براي بدن چه اتفاقي مي‌افتد و اين که زمان چه نقشي در کارکرد اعضاي بدن دارد.
*ساعت ۳ صبح، اوج جوانسازي پوست است:
از ساعت ۸ شب روند فعاليت بدن کند مي‌شود. به عنوان مثال، فشارخون به تدريج افت مي‌کند و عملکردهاي کليدي مانند ضربان قلب، ميزان تنفس و توليد ادرار بين ۳ و ۴ بامداد به پايين‌ترين حد خود مي‌رسد. اين کار کمک مي‌کند تا در فاصله کمتري، بدن بتواند انرژي ذخيره کند. جالب است بدانيد در همين زمان است که توليد سلول‌هاي پوست نيز به اوج مي‌رسد اما اگر در اين زمان ورزش‌هاي شديد انجام دهيد، انرژي هدر مي‌رود و در نتيجه روند جوانسازي پوست به عقب مي‌افتد.
اين ايجاد اختلال در ساعت بيولوژيک، مي‌تواند به چين و چروک زود رس پوست منجر شود.
*چرا هنگام صبح، احساس سرما مي‌کنيد:
طي شب، دماي بدن از ۳۷ درجه سانتي گراد به دماي خيلي پايين تر افت مي‌کند، اين امر براي کمک به ذخيره انرژي است. دماي بدن بين ۳ و ۴ صبح افت مي‌کند و در زمان بيدار شدن افزايش مي‌يابد. همچنين در اوايل ظهر دماي بدن کمي افت مي‌کند و در اوايل عصر بالا مي‌رود.
با پايين رفتن دما، ميزان تمرکز افت مي‌کند. اين امر مي‌تواند روي عملکرد کارمندان در شيفت شب تأثير بگذارد و هوشياري آن‌ها را در ساعت‌هاي اوليه کم کند.
*غذا خوردن دير وقت به يبوست منجر مي‌شود:
به محض به خواب رفتن، سيستم گوارش نيز به خواب مي‌رود. عملکرد دستگاه گوارش در نيمه شب کند مي‌شود و کبد روي کارهايي مانند آزاد کردن کالري‌ها براي ادامه کار اعضاي حياتي بدن، تمرکز مي‌کند.
دير غذا خوردن در شب باعث ناتمام ماندن روند هضم مي‌شود. مواد غذايي از روده‌ها به کندي عبور مي‌کند و فعاليت آنزيم هايي که غذا را مي‌شکند نيز کاهش پيدا مي‌کند. همه اين عوامل مي‌تواند به يبوست و دل درد منجر شود. خوابيدن با شکم پر يکي از عمده‌ترين عوامل سوزش سردل است.
بهتر است حداقل ۲ ساعت قبل از خواب غذا بخوريد.
*کار چشمي در آخر شب مي‌تواند به چشم‌ها آسيب برساند
کار چشمي در شب به سلامت چشم آسيب مي‌رساند. طي روز، چشم بيشتر از گيرنده‌هاي (cones) که اجازه مشاهده رنگ‌هاي شاد را مي‌دهد استفاده مي‌کند اما هنگام شب از گيرنده‌هاي ديگر (rods) استفاده مي‌کند که اجازه ديد در نور کم را به ما مي‌دهد.
بنابراين در صورتي که در شب به طور منظم در معرض نور شديد قرار بگيريد، اين چرخه به هم مي‌ريزد بنابراين شايد چشم به نور عادت نکند و در نتيجه هنگام شب ممکن است ديد کمتري داشته باشيد. ساختار چشم انسان به گونه‌اي است که طي ۲۴ ساعت، انتظار يک زمان تاريکي را دارد بنابراين قرار گرفتن در معرض نور خيلي شديد هنگام شب و به مدت طولاني مي‌تواند به چشم آسيب برساند. مردمک چشم در هنگام شب، درست به نور واکنش نشان نمي‌دهد.
هنگام قرار گرفتن در معرض نور، مردمک بايد منقبض شود تا نور کمتري وارد شود و فرد بتواند ديد متمرکزتري داشته باشد اما با تغيير چرخه شبانه روزي، مردمک به‌اندازه کافي منقبض نمي‌شود، بنابراين هنگام شب نور شديدتر شده و ديد تار مي‌شود و چشم‌ها احساس خستگي بيشتري مي‌کند.
به عنوان مثال هنگام خواندن کتاب روي تخت، کلمات نامشخص به نظر مي‌آيد.
فشار مايع در چشم نيز در هنگام شب تغيير مي‌کند که براي مبتلايان به آب سياه مشکل ايجاد مي‌کند. اين افزايش فشار بر اثر بالا رفتن مايعات چشم مي‌تواند مشکلات بينايي به وجود آورد.
*قرص فشارخون خود را قبل از خواب مصرف کنيد
محققان دريافته اند، در بيماراني که قبل از خواب از قرص‌هاي فشارخون استفاده مي‌کنند، نسبت به آن هايي که صبح مصرف مي‌کنند روند کنترل فشارخون راحت تر است و خطر حمله قلبي و سکته کاهش مي‌يابد.
*در طول درمان بيماري علاوه بر نوع دارو، زمان مصرف دارو نيز اهميت دارد
به عنوان مثال دوز بالاي استروئيد براي درمان آسم مي‌تواند منجر به اختلال خواب شود. بنابراين، پزشکان به بيماران توصيه مي‌کنند پس از ساعت ۶ بعدازظهر داروهاي استروئيدي مصرف نکنند. زيرا در غير اين صورت اين امر مي‌تواند در نظم طبيعي کورتيزول، هورمون استرس، اختلال ايجاد کند.
تأثيرگذاري استروئيدها، مشابه کورتيزول است و مي‌تواند ساعت‌ها باقي بماند اما ناراحتي‌هاي التهابي که به استروئيد واکنش نشان مي‌دهد، هنگام شب بدتر مي‌شود؛ بنابراين، بيمار با حال بدي از خواب بيدار مي‌شود.
*خواب به دفع سموم از مغز کمک مي‌کند:
بخشي از مغز در زمان خواب فعال تر است. طي روز، حجمي از اطلاعات وارد مغز مي‌شود و به طور موقت در آن جا ذخيره مي‌شود؛ در زمان خواب مغز اين اطلاعات را ثبت مي‌کند و مورد آناليز قرار مي‌دهد تا بتواند تصميم بگيرد که با آن‌ها چه کار کند. همچنين خواب در دفع سمومي که طي روز در مغز تراکم پيدا کرده است نقش بسيار موثري دارد.
*علت حمله قلبي در اوايل صبح:
بسياري از بيماري‌ها هنگام شب بدتر مي‌شود و اغلب حمله‌هاي قلبي ۴ صبح به بعد رخ مي‌دهد. بخشي از آن به دليل غلظت خون و مستعدتر بودن آن به لخته شدن در شب است که به احتمال زياد به علت تغييرات هورموني ۲۴ ساعته بدن است. عامل ديگر مي‌تواند به علت پايين آمدن فشارخون هنگام شب باشد در نتيجه ميزان انتقال اکسيژن و گلوکز به قلب کمتر است.
*چاقي
برخي از هورمون‌ها پس از غروب آفتاب هنوز فعال است. اغلب هورمون‌هاي رشد هنگام خواب ترشح مي‌شود. کاهش خواب مي‌تواند روي رشد کودک تأثير بگذارد. در بزرگسالان، کمبود هورمون رشد با چربي اطراف شکم ارتباط دارد. در زنان هورمون هايي که عملکرد تخمدان را تنظيم مي‌کند، هنگام شب رها مي‌شود. به همين علت است خيلي از زنان يائسه هنگام شب دچار گر گرفتگي مي‌شوند.
