زوجین از لحاظ جسمی ، باید بلوغ کامل و از نظر روانی آمادگی پذیرش مسئولیت ازدواج را داشته باشندو مهم تر از همه باید از لحاظ سلامت نیز مورد ارزیابی قرار گیرند.
کپی نتیجه آزمایش ازدواج یک سال قبلش را به همراه دارد، با داد و فریاد به مسوول آزمایشگاه می گویند: «آزمایش شما نشان نداد که آقا معتاد است، ولی بعدا فهمیدیم تریاک مصرف می کرده و نتوانستیم ترکش دهیم، به دلیل همین کار به دادگاه کشید.» مادر که در عصبانیت دست کمی از دخترش ندارد ادامه می دهد: «ظاهرا آن موقع هم معتاد بوده، پس چرا آزمایش شما این را نشان نداده؟»
برای آغاز یک زندگی سالم، به طور مسلم سلامت و صحت طرفین ملاک است. به همین منظور، عروس و داماد با مراجعه به محضر از انجام پاره ای آزمایش ها مطلع می شوند. محضر، زوجین را با معرفی نامه عکس دار مهر شده به آزمایشگاه می فرستد. آزمایش عدم اعتیاد از هر دو نفر، بررسی بیماری سیفلیس که انجام این تست برای آقایان الزامی است، بررسی زوجین از نظر تالاسمی، تالاسمی یک نقص ژنتیکی است که به دلیل شیوع بالای آن مورد توجه قرار می گیرد، تزریق واکسن کزاز برای خانم ها از جمله اقداماتی است که پیش از ازدواج انجام می شود.
تست وی دی آر ال
در کشور ما به منظور پیشگیری از شیوع بیماری سیفیلیس، انجام آزمایش تشخیصی برای کلیه مردان در زمان ازدواج و فقط خانم هایی که ازدواج مجدد دارند، اجباری است. همچنین برای جلوگیری از بروز موارد سیفلیس مادرزادی، این آزمایش جزو آزمایش های معمول دوران بارداری هم است. محضرها در فرم های معرفی نامه خود از این آزمایش با عناوین متفاوتی نام می برند. به عنوان مثال: تست بیماری آمیزشی، تست بیماری مسری، آزمایش خون، آزمایش وی دی آر ال.
برای انجام این آزمایش کمی سرم (یا پلاسما) خون مورد نیاز است. در صورت تایید وجود بیماری، فرد باید از سوی متخصص مورد بررسی قرار گیرد و در صورت نیاز اقدام درمانی انجام شود. پس از پایان درمان و اجازه کتبی پزشک معالج صدور گواهی ازدواج از سوی آزمایشگاه بلامانع خواهد بود.
آموزش و مشاوره تنظیم خانواده
واحدهای بهداشت خانواده در تمام مراکز بهداشتی و درمانی کشور وظیفه دارند درباره مسایل بهداشتی ازدواج، بارداری، زایمان، نگهداری و تأمین سلامت کودکان بهترین راه حل ها را در اختیار مراجعان خود قرار دهند یا آنها را به افراد با صلاحیت معرفی کنند. آموزش تنظیم خانواده که در ادامه آزمایش های ازدواج انجام می شود، در راستای اهداف مطرح شده است. اگرچه زمان کافی در اختیار کارکنان این بخش وجود ندارد و نیز حجم مطالب اجازه توضیحات بیشتر را نمی دهد ولی آشنایی زوجین با این واحد می تواند گره گشای مشکلات آنان در آینده باشد.در مشاوره پیش از ازدواج توصیه های لازم راجع به پیشگیری از بیماری های ارثی، بارداری، سن مناسب برای بارداری، تعداد بچه ها و روش مناسب تنظیم خانواده به زوج های جوان داده می شود.
واکسن کزاز
بیماری در نتیجه آلودگی یک زخم (اغلب زخم عمیقی که بافت له شده داشته باشد) با هاگ باکتری به وجود می آید. این هاگ ها درون زخم در شرایط بی هوازی به فرم فعال تبدیل می شوند و سم تولید می کنند. سم تولیدشده به طور موضعی عضلات همان ناحیه را منقبض می کند و همچنین از طریق رشته های عصبی خود را به سلول های عصبی حرکتی در شاخ قدامی نخاع می رساند و با تحریک آنها انقباض موضعی ناحیه آلوده را تشدید می کند. پس از آن با انتشار سم در تمام قطعات نخاعی، تمام عضلات بدن به حالت انقباض درمی آیند. به بیماری کزاز در یک ماه اول عمر اطلاق می شود که به علت استفاده از وسایل آلوده ضمن بریدن بند ناف، ختنه کردن، پانسمان و سوراخ کردن گوش به وجود می آید. کزاز نوزادان با واکسیناسیون مادر حداکثر تا ماه ششم بارداری قابل پیشگیری است. یکی از بهترین راه های جلوگیری از بروز این بیماری کشنده این است که به واکسن کزاز هنگام ازدواج توجه کافی شود.
تالاسمی
تالاسمی در ایران شایع ترین بیماری ژنتیکی است و از انواع تالاسمی ها، نوع بتا شیوع بیشتری دارد. برای شروع برنامه غربالگری ابتدا کلیه آزمایشگاه های ازدواج به دستگاه شمارش سلولی خودکار مجهز شده اند. برای این آزمایش حداقل دو سی سی خون است که در ویال های محتوی ماده ضدانعقاد گرفته می شود. در طرح غربالگری تالاسمی، هدف، شناسایی زوج ناقل صفت تالاسمی است که تصمیم دارند با یکدیگر ازدواج کنند. اگر یکی از طرفین صفت تالاسمی را نداشته باشد مشکلی برای آینده زندگی مشترکشان پیش نخواهد آمد. به این منظور در ابتدا نمونه آقا گرفته می شود و در صورت نیاز از خانم نمونه گیری می شود.
چرا اول از مردان خون می گیرند؟
دلیل آن این است که تعداد زیادی از زنان در جامعه به کم خونی حاصل از فقر آهن مبتلا هستند. در این بیماری شاخص های مورد نظر مانند تالاسمی مینور کمتر از حد طبیعی است و از آن جایی که ملاک غربالگری فقط شاخص های فوق است، بنابراین مجبور خواهیم بود در مقابل این خانم ها، مردان بیشتری را مورد بررسی قرار بدهیم. در صورتی که آزمایش آقا طبیعی باشد، وضعیت خانم برای ازدواج از نظر صفت تالاسمی اهمیتی ندارد بنابراین بدون مشاوره ویژه، جواب آنها صادر می شود. اگر هر دو نفر شاخص های پایین داشته باشند (زوج مشکوک به تالاسمی)، با پزشک مشاور تالاسمی، تحت مشاوره ویژه قرار می گیرند. در اولین اقدام وضعیت آهن بدن آنها مورد ارزیابی قرار می گیرد، در صورت نیاز یک دوره درمان آهن تجویز می شود. سپس آزمایش دوباره انجام می دهند و اگر هر دو نفر ناقل تشخیص داده شوند، پس از اطلاع رسانی کامل در مورد آینده مشترکشان، تصمیم گیری برای ازدواج به عهده خودشان گذاشته می شود. اگر منصرف شوند پرونده آنها بسته می شود ولی اگر اصرار به ازدواج داشته باشند پس از تکمیل فرم های لازم، مجوز ازدواج برای آنها صادر خواهد شد و نیز به مرکز بهداشت محل سکونتشان معرفی می شوند و از طریق کارشناسان آن مرکز وضعیت بارداری خانم پیگیری می شود تا اقدامات لازم در زمان بارداری برای تشخیص وضعیت صفت تالاسمی در جنین پیش از ماه چهارم بارداری انجام شود تا در صورت نیاز مجوز سقط جنین صادر شود. در پایان این قسمت ذکر این نکته ضروری است که بیماری های ژنتیکی زیادی وجود دارند ولی به طور رسمی و قانونی هنگام ازدواج بررسی نمی شوند. در صورت نیاز، خود زوجین باید از طریق مراکز مشاوره ژنتیک آنها را باید پیگیری کنند. ضرورت این پیگیری فقط به کسانی که ازدواج فامیلی انجام می دهند برنمی گردد بلکه در هر دو خانواده پسر یا دختری که با هم ازدواج می کنند اگر مثالی از نقص ژنتیکی، سقط های مکرر، مشکلات مادرزادی در وابستگان وجود دارد باید این پیگیری ها انجام گیرد.
… و اما آزمایش اعتیاد
نمونه ادرار از زوجین به منظور شناسایی افرادی که ترکیبات تریاک را استعمال می کنند، گرفته می شود. مصرف مواد مخدر جزو ناهنجاری های اجتماع محسوب می شود، بنابراین دور از انتظار نیست اگر مصرف کننده این مواد که برای ازدواج مراجعه می کند سعی در مخفی نگه داشتن آن نماید (برای مثال از طریق تقلب در گرفتن نمونه ادرار). به این دلیل، نمونه گیری در این بخش با حضور ناظر انجام می شود. به کارگیری تکنولوژی دوربین های مداربسته در برخی آزمایشگاه ها ضمن رعایت اصول اخلاقی و احترام گذاشتن به شأن افراد، صحت نمونه گیری را هم تضمین می کند. انجام این آزمایش نیازی به ناشتا بودن ندارد و نمونه ادرار در لیوان یکبار مصرفی که در اختیار مراجعه کننده قرار می گیرد، گرفته می شود. بیشترین دارویی که در روش غربالگری آزمون اعتیاد موجب نتیجه مثبت می شود، داروهای کدئین دار است. متأسفانه به دلیل مصرف بی رویه داروهای کدئین دار (به خصوص استامینوفن کدئین) تعداد مراجعین ازدواجی که نمونه هایشان برای آزمایش تأییدی کنار گذاشته می شود کم نیستند بنابراین حتی الامکان پیش از آزمایش، از مصرف داروهای کدئین خودداری کنید.
حالا مراجعه کننده ای که برگه جواب مثبت در دست دارد به مسوول آزمایشگاه می گوید: «من نه تنها دارو نخورده ام بلکه سیگار هم نمی کشم.» پس از چندی مشخص می شود که وی چند روز قبل به دلیل درد کمر، یک قاشق از شربت گیاهی قهوه ای رنگی را مصرف کرده است. مسوول آزمایشگاه یادآوری می کند در اغلب داروهای شربت مانند که در عطاری ها موجود است و به عنوان ضددرد تجویز می شوند، ترکیبات تریاک به کار رفته است و از مصرف آنها باید پرهیز کرد. همچنین قرار گرفتن در معرض دود حاصل از استعمال تریاک نیز موجب مثبت شدن تست می شود.
