لیزر درمانی یکی از شیوه های درمانی است که تهاجمی نمی باشد. جهان پزشکی کنونی به این معالجات نیاز دارد و دلیلش پیشگیری از اثرات معالجات تهاجمی است. در این میان علم لیزر به دلیل خواص پرتوهای لیزر تاکنون بسیار خوب جلو رفته است. یکی از شاخه های لیزر، لیزر درمانی کم توان می باشد
لیزر درمانی کم توان ، روش درمانی می باشد که از تابش نور با شدت پایین در محدوده نور ۸۳۰-۵۴۰ نانومتر استفاده می گردد. به نظر می رسد اثرات درمانی این روش توسط واکنش های فتوشیمیایی که باعث تغییر نفوذ پذیری غشاء سلولی و به دنبال آن افزایش ساخته شدن MRNA و پرولیفراسیون سلولی می شود ، حاصل گردد. علت این اثرات ، مثل لیزر جراحی به دلیل حرارت نمی باشد. لیزر درمانی کم توان در پزشکی ، دندانپزشکی و دامپزشکی در موارد بیماری های مختلف و به طور عمده در مورد درمان زخم و کنترل درد به کار می رود.
فیزیولوژی سلولی لیزرهای کم توان
به دنبال تابش فوتون های لیزر به سلول ، پاسخ سلولی با فعال شدن فوتواکسپتورهای موجود در زنجیره تنفسی واقع در میتوکندری آغاز می شود و در اثر آن ردوکس سلولی تغییر حالت داده و همراه با تغییرات حالت غشاء سلولی با جابجایی کلسیم و تغییرات PH و فعال شدن CAMP و دوبلیکاسیون DNA منجر به ساخته شدن پروتئین می شود. به این ترتیب پاسخ های سلولی از سطح سلولی به سطح بافت و ارگان کشانده می شود و اثراتی مانند ضد التهاب ، ضد ادم و تورم ، بی دردی ، تکثیر سلولی ، نئوواسکولاریزاسیون و تسریع در ترمیم ، شیفت متابولیسم به سمت هوازی و متعادل کردن سیستم ایمنی حاصل می آید. در کل پاسخ فیزیولوژیک بافت برای لیزر های کم توان شامل موارد زیر می باشد:
• تحریک بیولوژیک سیستم
• اثر بر روی سیستم ایمنی
• اثر ضد التهاب و ضد ادم
• اثر بر روی عروق و سیرکولاسیون
• اثر بر روی لنف
• اثر بر روی ترمیم زخم
• اثر ضد درد
• اثر بر روی اعصاب
همچنین مکانیسم های کاهش التهاب و ادم لیزر به قرار زیر است:
• تغییر سنتز PGF2A , PGE2
• افزایش سنتز PGI2
• مهار سنتز برادی کینین ها
• افزایش فاگوسیتوز توسط WBC
• وازودیلاتاسیون بیشتر وافزایش سیرکولاسیون
• افزایش درناژ لنفاوی تا حد ۲ برابر و به تعادل رساندن فشارهای اسموتیک و آنکوتیک
• افزایش ترشح MIF
• کاهش ترشح هیستامین
به طور ساده می توان گفت که دو نوع لیزر وجود دارد: کم توان و پرتوان. لیزرهای پرتوان بافت را می بُرند و گرما آزاد می کنند اما لیزرهای کم توان گرما آزاد نمی کنند و موجب تخریب بافت نمی شوند ، بلکه لیزرهای کم توان خاصیت ایجاد واکنش فتوشیمیایی دارند و موجب بهبود متابولیسم سلولی می شوند و از آنجایی که چگالی دانسیته آنها کمتر از ۰/۵ وات بر سانتی متر مربع است ، تحت این عنوان نامگذاری شده اند (به آنها لیزرهای سرد یا لیزرهای نرم یا soft هم گفته می شود). این لیزرها با بافت وارد واکنش شده و بدون ایجاد حرارت ، باعث تحریک یا مهار در سلول می شوند.
فواید لیزرهای کم توان
۱- تحریک سیستم بیولوژیک و بهبود متابولیسم سلولی در سلول های آسیب دیده
۲- اثر ضد التهاب و ضد ادم
۳- بهبود گردش خون و لنف
۴- اثر ضد درد
۵- تنظیم سیستم ایمنی
کاربرد لیزر کم توان در پزشکی
امروزه علاوه بر استفاده از اثرات ضد درد و ترمیمی آن ، در درمان بیماری های مختلف از جمله زخم های مقاوم به درمان مانند زخم های دیابتی ، زخم های عروقی ، زخم بستر و در فیزیوتراپی (درمان نروپاتی ها ، نورالژی ها ، بیماری های مفاصل و …) ، از اثرات بسیار مفید آن در درمان مشکلات پوستی استفاده فراوان می شود
کاربرد لیزر کم توان در حیطه پوست و مو
درمان ریزش مو: از آنجایی که نور لیزر سبب بهتر شدن متابولیسم سلولی می شود و روی جریان خون پوست ناحیه تحت درمان ، تأثیر گذار است ؛ لذا در درمان ریزش موهای آندروژنتیک سر (ریزش های نوع ارثی) و نیز در درمان طاسی های منطقه ای ناشی از بیماری های خود ایمنی به علت اثرات لیزر درتنظیم سیستم ایمنی می تواند اثرات مفیدی داشته باشد.
لیزر کم توان در تسریع رویش موها پس از عمل جراحی کاشت مو می تواند مفید و مؤثر باشد. با استفاده از این لیزر ، زخم های پوستی سریع تر ترمیم شده و اسکارهای ناشی از بریدگی ها و جراحی ها بهتر التیام می یابند.
درمان کک و مک: لیزرهای کم‌توان در بهبود خون‌رسانی و کمک به درمان لک و حتی موارد ملاسما مقاوم به درمان بسیار مؤثرند و در ضمن از برگشت لک ها نیز جلوگیری می‌کنند.
برای این منظور یک دوره درمانی حدود ۱۰ جلسه با فاصله ۵-۴ روز یکبار لازم است.
درمان آکنه: بعد از تخلیه جوش ها و پاکسازی پوست ، حدوداً ۱۵-۱۰ جلسه لیزر به فاصله ۵-۴ روز یکبار لازم است.
درمان چین و چروک صورت: لیزر کم توان می تواند باعث افزایش بافت کلاژن زیر پوستی و در نهایت کاهش چین و چروک صورت شود. همچنین لیزر کم توان در درمان سلولیت ها و درمان و کاهش درد های ناشی از بیماری زونا نیز می تواند کمک کننده باشد.
در همه مواردی که در زیبایی از لیزر کم توان استفاده می شود ، اگر همزمان از میکرودرم ابرژن نیز استفاده شود ، اثر لیزر چندین برابر خواهد شد.
موارد منع استفاده از لیزر:
در واقع هیچگونه منع قطعی برای استفاده از لیزر کم توان وجود ندارد ، اما بهتر است از آن در بیماران زیر دوری کنیم:
۱- در بیماران دارای پیس میکر قلبی (Pacemaker) لیزر نباید در روی قفسه سینه استفاده شود.
۲- در خانم های حامله لیزر نباید در ناحیه شکم و ناحیه کمر و لگن استفاده شود.
۳- بیماران دارای سرطان و انواع بدخیم
۴- بیماران دارای تشنج یا صرع
۵- کودکان در حال رشد (در صفحات استخوانی)
امروزه پس از مطالعات و تجربیات بیشتر در کاربرد لیزر ، از اثرات ضد درد و ترمیمی آن در درمان بیماری های مختلف استفاده می شود ، از جمله زخم های مقاوم به درمان مانند زخم های دیابتی ، عروقی بستر و درمان نروپاتی ها ، نورالژی ها ، بیماری های مفاصل و غیره. اما علی رغم کاربردهای آن ، ناشناخته ها و قسمت های تاریک آن زیاد است و در بسیاری از کشورها تیم های تحقیقاتی به تحقیق و پژوهش در مورد لیزر هم چنان ادامه می دهند.
منبع-bmecenter
