احتمالا قوی برای شما تاکنون پیش آمده که مورد مزاحمت خیابانی قراربگیرید می خواهیم بدانیم علت رواج این هنجار زشت و دور از شان و منزلت افراد متدین و اصیل در چیست؟و آن را از نظر روانشناسی ارزیابی کنیم.
چندی پیش اعلام شد براساس آخرين تحقيقاتي که توسط يک مرکز تحقيقاتي خصوصي انجام شده است، هر زن يا دختري در جوامع شهري در ايران به ميزان مسافتي که طي مي کند يا مدت زمان حضورش در سطح خيابان ها، در هر تردد شهري، بين يک تا 20 بار به لحاظ مزاحمت هاي کلامي، فيزيکي و چشمي (نگاه نامناسب و آزاردهنده) از سوي برخي مردان مورد آزار و اذيت قرار مي گيرد.
آزارهای خیابانی تقریبا در همه جای دنیا وجود دارد و ایران هم از آن مستثنی نیست. چند روز پیش دربافت سنتی یزد مشغول قدم زدن بودیم که دو پسرنوجوان که به زحمت 11یا 12 ساله بودند برای زن سی و چند ساله ایجاد مزاحمت کردند. داد و بیداد زن سبب شد، پسرها بترسند و وارد اولین خانه ای شوند که در آن باز بود! زن به آن ها گفت از رفتارشان خجالت بکشند و یاد بگیرند به زن ها احترام بگذارند. مردجوانی که همسایه همان خانه ای بود که بچه ها از ترس به آن پناه برده بودند، هم شروع کرد به فریاد زدن که چه غلطی کردید؟ خانم مزاحم شما شدند؟ زنی از خانه بیرون آمد و گفت که بچه های من نیستند و زن که فکرمی کرد بچه های او هستند گفت به آن ها یاد بدهید به زنان متلک نگویند.
تمام مدت ذهنم درگیر این مسئله بود که چطور دو پسر بچه به خودشان اجازه دادند برای زنی بزرگسال ایجاد مزاحمت کنند و با دوچرخه پشت سرش راه بیفتند! بسیاری از جامعه شناسان معتقدند آزارهای خیابانی نوعی خشونت علیه زنان هستند و طیف های گسترده ای از آزارهای کلامی مانند متلک گویی، سوت زدن، چشمک زدن تا لمس بدن زنان و تجاوز به آنان را شامل می شوند.
چندی پیش اعلام شد براساس آخرين تحقيقاتي که توسط يک مرکز تحقيقاتي خصوصي انجام شده است، هر زن يا دختري در جوامع شهري در ايران به ميزان مسافتي که طي مي کند يا مدت زمان حضورش در سطح خيابان ها، در هر تردد شهري، بين يک تا 20 بار به لحاظ مزاحمت هاي کلامي، فيزيکي و چشمي (نگاه نامناسب و آزاردهنده) از سوي برخي مردان مورد آزار و اذيت قرار مي گيرد. حدود یک ماه قبل نیز ویدئویی در یوتیوپ منتشر شدکه نشان می داد درشهر نیویورک زنی در 10 ساعت یک صد متلک از جانب مردان شنیده است.
علت مزاحمت های خیابانی چیست؟
دکتر عالیه شکر بیگی، رئیس کارگروه زنان و مناسبات خانواده انجمن جامعه شناسی ایران در گفتگوبا خبرنگار ایسکا نیوز در مورد علت مزاحمت های خیابانی بیان کرد: مزاحمت های خیابانی بخشی از خشونت علیه زنان است که دلایل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و اخلاقی دارد. به لحاظ اخلاقی جامعه ایران دچار بداخلاقی و کم اخلاقی شده است و تجاوز به حریم دیگران در جامعه ما صورت می گیرد این تجاوز به حریم منحصر به زنان نیست اما به علت این که جامعه ما هنوز مردسالار است و ساختار فرادستی و فرودستی هنوز بین زنان و مردان وجود دارد خشونت علیه زنان در جامعه بیشتر است.
مردان معتقدند زنان از متلک گویی لذت می برند!
سمانه خادمی جامعه شناس و فعال حقوق زنان نیز معتقد است: یکی از دلایل این مسئله نداشتن آگاهی مردان از تاثیر مثلا متلک گویی ها بر روح و روان زنان است. او می گوید در غیاب آموزش، مردان تصور می کنند متلک گفتن یکی از شیوه های برقراری ارتباط است و زنان از متلک شنیدن لذت می برند.
او ادامه داد: در حقیقت مردان گاهی اوقات از روی ناآگاهی متلک گویی می کنند و قصدشان برقراری ارتباط و دوستی است. برخی از مردان نیز با متلک گویی احساس قدرت می کنند. به نظر می رسد متلک گویی و آزار دادن های خیابانی زنان بخشی از فرایند مردانگی و جز نمودهای آن در جامعه است.
گاهی نیز دلیل آزارهای خیابانی آسیب رساندن به دیگران به منظور تخلیه و تسکین خود است. برخی از مردان به دلیل بیماری های روانی تنش های خود را این گونه از بین می برند.
متلک از شیوه های جدید همسرگزینی!
امان الله قرایی مقدم جامعه شناس معتقد است محرومیت های جنسی،نوع پوشش زنان، نبود فضای مناسب برای آشنایی دختران و پسران به منظور ازدواج کردن، طبقه اجتماعی، نوع تربیت خانوادگی و محل سکونت افراد سبب می شود برخی از مردان متلک پرانی کنند.
این جامعه شناس می گوید: در تحقیقی که چند سال پیش در مناطق 17 و 18 تهران انجام داده ام مشخص شد برخی زنان متلک ها را به دو دسته بی ادبانه و تایید کننده تقسیم می کنند و متلک هایی مانند تعریف از زیبایی و قربان صدقه رفتن به اندازه متلک گویی های که بی ادبانه است بر ذهن زنان اثر مخرب ندارد.
او نیز در مورد آزارهای خیابانی از جنس متلک معتقد است نبود فضای مناسب برای ارتباط بین دو جنس سبب شکل گیری برخی از متلک ها جهت برقراری ارتباط است. این جامعه شناس ادامه می دهد وقتی شیوه همسرگزینی از انتخاب مادر تغییر می کند چنین اتفاقاتی هم می تواند شکل بگیرد.
برخورد با مزاحمت های خیابانی
براساس نتایج یک تحقیق بیش از 60 درصد زنان ترجیح می دهند در برابر آزارهای خیابانی سکوت کنند اما آیا سکوت واکنش مناسبی به این آزارهاست؟ کوروش محمدی، رئیس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران معتقد است سکوت در این مورد باعث تقویت و تشدید این دسته از خشونت های علیه زنان می شود.
شکر بیگی استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران نیز درباره راهکارهای زنان در مقابله با آزارهای خیابانی می گوید: متاسفانه ساختار جامعه، خانواده، نهاد اجتماعی و نظام آموزشی ما به گونه ای است که زنان همیشه سرکوب می شوند. اگر زنی در برابر این تجاوزات قصد ایستادگی داشته باشد توسط ساختارجامعه، خودش مقصر قلمداد می شود.
این جامعه شناس افزود: بنابراین زنان ما ترجیح می دهند که در برابر این آزارها سکوت کنند تا در بروکراسی ادارات دولتی اسیر شوند. بهترین راهکار از نظر من آگاه کردن زنان حقوقشان است. این که زنان و مردان نسبت به حقوق شهروندی زنان آگاه شوند.
راهکارهای مقابله با آزارهای خیابانی
شکربیگی ادامه داد: زنان و مردان جامعه ما باید نگاه انسانی به زن را جایگزین نگاه ابزاری به او کنند و مهم ترین جایی که زنان آموزش می بینند نهاد خانواده است. لذا زنان ما نیازمند کسب هویت جدیدی هستند و آگاهی زن نقش اصلی را برای کسب حقوق برابرانسانی و حقوق برابر شهروندی دارد.
تغییر عادت واره ها در کاهش آزارهای خیابانی موثر است
رئیس کارگروه زنان و مناسبات خانواده انجمن جامعه شناسی ایران در پاسخ به این سوال که برخی معتقدند نوع پوشش زنان سبب آزاردیدن آن ها می شود گفت: زنان با هرگونه پوشش باحجاب، بی حجاب، با آرایش بی آرایش مورد این گونه تجاوزات قرار می گیرند و این به عادت واره های ما برمی گردد.
او خاطر نشان کرد: جامعه ما نیاز به تغییر عادت واره های خود دارد. منظور من از عادت واره،مجموعه ارزش ها، هنجارها و منش های ایرانی است. تا زمانی که در منش ما زن فرودست باشد، نگاه ابزاری به زن که صرفا وسیله ای برای لذت بردن مرد است از بین نمی برود و به تبع آن آزار خیابانی علیه زنان هم در جامعه وجود دارد.
خشونت را بازتولید نکنیم
خادمی فعال زنان درباره برخورد مناسب زنان با مزاحمت های خیابانی می گوید: زنان راهکارهای متفاوتی دارند برخی سکوت می کنند یا حضور خود را در مناطقی از شهر کاهش می دهند یا در برخی از ساعات سعی می کنند به تنهایی در خیابان و مکان های خلوت تردد نکنند. برخی نیز در برابر آزارهای خیابانی سکوت نمی کنند. به نظر من کسی که به فرد آزاردهنده تذکر می دهد باید تلاش کند آرام باشد و پرخاش نکند و با آرامش از فرد مزاحم بخواهند دست از آزار رساندن بردارد. البته این بسته به موقعیتی است که زن در آن قرار دارد بهرحال آزارهای خیابانی یک نوع از خشونت است و برخورد با آن باید به گونه ای باشد که سبب بازتولید خشونت نشود.
اعتقادات مذهبی پررنگ تر شود
قرایی مقدم نیز معتقد است کاهش اعتقادات مذهبی باعث بروز مزاحمت های خیابانی می شود و یکی از راهکارهای کاهش آن تقویت اعتقادات مذهبی در جامعه به طرق گوناگون است.
حقوق شهروندی زنان پررنگ تر شود
شکر بیگی رئیس کارگروه زنان و مناسبات خانواده انجمن جامعه شناسی ایران معتقد است وقتی در منشور حقوق شهروندی روحانی تنها یک ماده در مورد امنیت اجتماعی وجود دارد، مشخص می شود امنیت اجتماعی شهروندان مورد توجه دولت نیست. بنابراین یکی از راه هایی که می تواند باعث کاهش مزاحمت های خیابانی علیه زنان شود این است که افزایش امنیت اجتماعی و روانی زنان مورد توجه دولت مردان و دولت زنان باشد.
فضاهای شهری برای زنان امن شود
او همچنین تاکید می کند که مکان هایی بی دفاع و خلوت باید توسط مسئولان شهری با تمهیداتی که می اندیشند برای زنان امن شوند. مثلا با استفاده از نور، کوچه یا خیابان های تاریک روشن تر شوند یا مدارس دخترانه در مکان های پرتردد باشند.
نقش قوانین در کاهش آزارهای خیابانی
مزاحمت خياباني در قانون مجازات اسلامي جرم محسوب مي شود و براي آن محکوميت حبس از ۲ تا ۶ ماه و تا ۷۴ ضربه شلاق در نظر گرفته شده است. اما این قانون ضمانت اجرایی ندارد. در کشور هندوستان اگر فردی مزاحم زنی بشود زن می تواند پلیس خبر کند اما در ایران اگر پلیس خبر کنید آیا فرد مزاحم دستگیرمی شود
