هرقدر هم تكنولوژي توسعه پیدا كند و انسانها مدرن شوند، هر اندازه هم نسخه ديجيتالي همه وسایل و تجهیزات را ساخته و به بازار وارد کند امكان ندارد چيزي بتواند جاي لبوی پر عطر را بگیرد
واقعا چيزي خوشمزه‌تر از لبوي داغ زير برف دانه دانه زمستاني پيدا مي‌شود؟! حتي اگر عاشق چاي و قهوه هم باشيد، لبو چيز ديگري است و مطمئنا هر سال وقتي اولين تكه لبو را در دهان مي‌گذاريد، كلي خاطره خوب براي‌تان زنده مي‌شود! البته براي خوردن لبو لازم نيست تا باريدن برف زمستان صبر كنيد؛ همين الان لبوهاي خوش‌رنگ و تازه در ميوه‌فروشي‌ها در دسترس هستند و انتظار آشپزخانه شما را مي‌كشند!
لبو يا لپتو؟!
در زبان آشور و بابل چغندر را لپتو مي‌خواندند و در زبان آرامي لپتا و ليپتا؛ پس بعيد نيست كه اصل لبوي فارسي همين باشد! چغندر دو نوع است؛ يكي همين چغندر معمولي است كه به رنگ بنفش تيره يا قرمز (لبو) وجود دارد و نوع ديگر آن چغندر قند و به رنگ زرد روشن است. براي آنكه پوست چغندر پخته به آساني كنده شود، بايد وقتي گرم است از آب گرم بيرون آورده و درون آب سرد قرار دهيد تا به راحتي پوست آن جدا شود.
اين سبزي خوش طعم و شيرين كالري بسيار كمي دارد و به صورت آبپز و به تنهايي، يك دسر خوشمزه است اما نهايت استفاده‌اي كه معمولا ما ايراني‌ها از آن مي‌كنيم، در تزئين غذا يا نهايتا تهيه دسر ماست و لبوست!
درصورتي كه اگر بدانيد اين خوراكي چقدر خاصيت دارد، حتما از آن استفاده بيشتري مي‌كنيد؛ به خصوص كه هم عطر و طعم بي‌نظيري دارد و هم اينكه در تمام فصول سال در دسترس نيست. پس بايد تا آخر زمستان، حسابي قدرش را بدانيم! البته قدیمی ها می گویند که پیش تر چغندر انواعی متنوع‌تر از امروز داشته است و حتی از برگ آنها بیشتر از مغز آن استفاده می کردند.
اما امروزی ها لبوی خوش آب و رنگ قرمز رنگ را به هر چیزی ترجیح می دهند و این روزها دسترسی به این گیاه زیر خاکی به یکی دو نوع محدود می شود. هر چند عطر لبو در فصل سرد و توی خیابان ها، هوش از سر هر کسی می برد اما برای جلوگیری از آلودگی های احتمالی، خانگی‌اش توصیه می شود. پس تا دیر نشده دست به کار شوید.
يك چغندر خوب. . .
چغندر خوب گياهي است كه زياد در خاك نمانده باشد چون چغندري كه زيادي رسيده باشد، برعكس ساير ميوه‌ها كه له مي‌شوند، سفت مي‌شود! براي شناسايي چغندر پير هنگام خريد، خوب است بدانيد اين چغندرها معمولا گردني باريك دارند و شيارهايي روي آنها ايجاد شده. چغندر خام به عسل گياهي معروف است و در احاديث آمده كه خداوند بعد از عسل، شفا را در چغندر قرار داده است و همين موضوع، نشان‌دهنده ارزش غذايي بالاي چغندر است.
جالب اینجاست که با وجود مقدار زیاد قند در این گیاه و خطرات احتمالی برای دیابتی ها، اما مصلح آن یعنی داروی بیماری دیابت در برگ آن نهفته است، البته به شرط آنکه برگ تازه و سرحال را مورد استفاده قرار دهند.
از شيره تا گوشت لبو!
همه اجزاي لبو مفيد است؛ از ريشه، ساقه و برگ گرفته تا پوست و گوشتش! برگ چغندر خام باعث بهبود ورم طحال مي‌شود، همچنين در طب سنتي توصيه شده كه براي از بين بردن شوره و چربي مو، سر با جوشانده برگ چغندر شسته شود؛ اين جوشانده نه تنها خاصيت ضدشپش دارد كه از آن مي‌توان براي درمان ترك دست و پا نیز استفاده كرد.
ضماد برگ چغندر با عسل هم براي رفع طاسي و زگيل موثر است و در طب سنتي توصيه شده است. حتي اگر برگ چغندر با حنا مصرف شود، براي روياندن مجدد مو و زيبايي آن تاثیر زيادي خواهد داشت، همچنين مي‌توان از چغندر به‌عنوان ضمادي براي پانسمان زخم و درمان تاول استفاده كرد.
در ضمن املاحي كه در شيره چغندر وجود دارد، يك پاك‌كننده بسيار عالي كبد، كليه و كيسه صفراست. از آنجا كه چغندر ملين، نرم‌كننده و ادرارآور است، براي رفع يبوست عالي است، همچنين درمان‌‌كننده التهاب مجاري ادرار، مثانه و بواسير بوده و برای رفع بسياري از بيماري‌هاي پوستي مفيد است.
نه چربي خون، نه بيماري قلبي و نه سرطان!
يافته‌هاي اخير پژوهشگران نشان مي‌دهد مصرف يك چغندر نيم‌كيلويي، 35 درصد از فولات مورد نياز بدن را تامين مي‌كند و دريافت اين مقدار كافي از فولات موجب كاهش سطح تركيبي در خون به نام هموسيستئين مي‌شود. در صورت افزايش اين تركيب در خون، عوامل ايجادكننده بيماري‌هاي قلبي افزايش مي‌يابد. لبو از جمله سبزيجاتي است كه سرشار از فيبرهاي محلول بوده و باعث كاهش سطح كلسترول بد LDL مي‌شود. لبو به خاطر رنگ منحصر به فردش سرشار از تركيبات آنتي‌اكسيدان است.
تركيبات آنتي‌اكسيداني مانع از بروز سرطان شده و حتي از پيشرفت بيماري جلوگيري مي‌كند و از اين طريق نيز ريسك بروز بيماري‌هاي قلبي را كاهش مي‌دهد. در چغندر تركيباتي به نام كاروتنوئيدها و فلاونوئيدها وجود دارد كه هم موجب كاهش كلسترول شده و هم از آسيب‌هاي احتمالي كه راديكال‌هاي آزاد به ديواره عروق وارد مي‌آورند، جلوگيري مي‌كند و نهايتا بروز سكته‌هاي قلبي را كاهش مي‌دهد. به اين دليل مصرف چغندر آبپز همراه كمي شكر در اين روزها بسيار مفيد است، خصوصا در افرادي كه سابقه بيماري‌هاي قلبي در آنها وجود دارد. از ديگر فوايد لبو مى‌‌توان به كنترل فشار خون بالا اشاره كرد؛ به اين ترتيب كه در هر 100 گرم چغندر، 380 ميلى‌گرم پتاسيم وجود دارد كه به كاهش فشار خون كمك مى‌‌كند.
لبوخوري پيش از بارداري
هميشه پزشكان توصيه مي‌كنند خوب است مادراني كه قصد بچه‌دار شدن دارند، حداقل 2 تا 3 ماه قبل از باردار شدن از مكمل اسيدفوليك استفاده كنند تا ذخاير كافي اين ماده مغذي قبل از بروز بارداري فراهم شود زيرا كمبود اسيد فوليك در اين دوران آسيب‌هاي جبران ناپذيري به جنين وارد مي‌كند كه از آن جمله مي‌توان به عقب‌ماندگي ذهني و نقص در تشكيل لوله عصبي اشاره كرد. البته مطالعات جديد در شناسايي تاثیر مصرف چغندر در دوران بارداري نشان داده كه مصرف مواد غذايي سرشار از فولات ازجمله لبو، باعث حفظ سلامت جنين مي‌شود.
یک زیر خاکی مفید و مغذی
سم‌زدايي لبويي!
لبو سرشار از ريزمغذي گياهي به نام بتالين (يكي از انواع رنگدانه‌هاي گياهي قرمز و نارنجي) است كه دو نوع از بهترين بتالين‌هاي موجود در لبو «بتانين» و «ولگازانتين» است و هردو خواص آنتي‌اكسيداني، ضدالتهابي و سم‌زدايي دارند. البته اين رنگدانه‌ها در محصولات ديگري از جمله كلم و ريواس هم پيدا مي‌شوند. بتالين موجود در پوست و گوشت لبو به شما امكان استفاده از اين خواص بي‌نظير و تجربه يك زندگي سالم را مي‌دهد.
فقط حواس‌تان باشد بعضي از بتالين‌ها با افزايش زمان طبخ از بين مي‌روند. بهترين زمان بخارپز كردن لبو 15 دقيقه (به صورت حلقه‌هاي نازك) يا كمتر و كباب كردنش زير يك‌ساعت است. حتي مي‌توانيد لبو را به صورت خام و رنده شده همراه با ماست، هنگام صرف غذا ميل كنيد.
پیشگیری از ابتلا به سرطان!
تحقيقات آزمايشگاهي بر سلول‌هاي تومور انسان نشان داده كه ذرات بتانين موجود در لبو مي‌تواند با سركوب آنزيم‌هاي ملتهب‌كننده، رشد سلول‌هاي تومور را كاهش دهد. در اين آزمايش سلول تومورهاي كولون، شكم، عصب، ريه، سينه، پروستات و بافت بيضه‌اي مورد بررسي قرار گرفتند و گرچه خواص پيشگيري از سرطان توسط لبو اثبات نشده اما دانشمندان با خوش‌بيني بيشتري بتانين و ساير بتانين‌هاي موجود در لبو را مورد بررسي قرار مي‌دهند تا ارزش لبو در پيشگيري و درمان انواع خاصي از سرطان‌ها مشخص شود.
قرمز پرخاصيت
مفيدترين و بهترين بخش چغندر، برگ آن، بعد ساقه‌هايش و بعد از آن ريشه است كه پخته آن همان لبوي خودمان است. وقتي چغندر پخته مي‌شود، كالري موجود در آن به دليل آزاد شدن كربوهيدرات‌ها و پروتئين‌ها بيشتر شده و راحت‌تر در دسترس سيستم گوارشي قرار مي‌گيرد. اين سبزي منبع بسيار خوبي از مواد معدني و انواع ويتامين‌هاست. وجود فولات بسيار بالايي كه در لبو ديده مي‌شود، اين سبزي را به يكي از خوراكي‌هاي مفيد براي سيستم قلبي- عروقي تبديل كرده است. مطالعات نشان می‌دهد كه مصرف منظم اين سبزي احتمال بروز بيماري‌هاي قلبي را كاهش مي‌دهد. اين سبزي خوش‌رنگ با وجود طعم شيرينش كالري بسيار كمي دارد؛ هر 100 گرم لبو فقط 36 كيلوكالرى انرژى دارد. پس بدون نگراني لبوخوري كنيد!
لبو نگو؛ بلا بگو
چغندر لبو مثل هويج داراي كاروتن است كه در معده تبديل به ويتامين A مي‌شود و براي رفع ضعف بينايي بسيار مفيد است. همچنين خوردن چغندر پخته‌اي كه برگش سرخ رنگ باشد، براي رعشه بسيار موثر است. از تركيب چغندر با آب هويج مي‌توان براي دفع سنگ كيسه صفرا هم استفاده كرد. از آنجا كه لبو داراي مقدار زيادي آنتي‌اكسيدان است، مصرفش مي‌تواند درد مفاصل و همچنين نقرس را بهبود دهد.
از برگ و شربت چغندر غافل نشوید
شربت چغندر بهترين نوشابه، تقويت‌كننده بدن و دافع سموم بدن است. براي تهيه شربت چغندر كافي است با آبميوه‌گيري آب 3،4 عدد چغندر خام را بگيريد و آن را با يك ليوان آب معدني رقيق كرده و ميل كنيد.
از آنجا كه زياده‌روي در مصرف مفيدترين مواد هم مضر است، استفاده بيش از حد در مصرف لبو هم براي معده مضر است و ممكن است موجب دل‌پيچه شود. اگر زيادي لبو دوست داريد يا معده حساسي داريد، مي‌توانيد براي جلوگيري از دل‌پيچه، چغندر را همراه مقداري عدس بپزيد و ميل كنيد. همچنين قند ريشه چغندر (لبو) براي مبتلايان به ديابت مضر است. در ضمن يادتان باشد براي پختن چغندر از ظروف آلومينيومي استفاده نكنيد زیرا عنصر آلومينيوم با ريزمغذي‌هاي لبو تركيب شده و خوراكي خوشمزه‌تان مسموم مي‌شود!
از آب برگ این گیاه مغذی هم غافل نشوید. آب برگ چغندر برای درمان سردرد و دندان درد مفید است. به علاوه آنکه آب برگ آن به رفع قرمزی چشم کمک می کند و شما می توانید دو تکه پنبه را به این مایع آغشته کنید و روی چشمان‌تان قرار دهید. ضمن آنکه جوشانده برگ‌چغندر برای برطرف کردن شوره و چربی سر هم به کار می‌رود.
منبع : سیب سبز
