بیشتر وقتها که از ورزش حرفی به میان می آید به یاد فایده های ورزش می‌افتیم هر چند که تاثیرات مفید ورزش را همه می دانند، ولی ورزشی منفعت دارد که بر اساس توجه به ساختار عضلانی اسکلتی و با توجه به محدودیت های خاص که در برخی از افراد وجود دارد، برنامه ریزی و اجرا شود. به عنوان مثال همه فعالیت های ورزشی سودمند نمی‌باشند و ضرر ناشی از انجام برخی از حرکات بیشتر از فایده آن ها است.اگر چه نمی‌توان با مطالعه تجربی اقدام به اثبات چنین حالتی کرد زیرا از لحاظ اخلاقی نمی‌توان حرکات مضر را تجویز نمود و نتایج آن را بررسی کرد، اما با بررسی بیومکانیک بدن می‌توان این حرکات را به سه دسته کلی مشکوک، مضر و ممنوع تقسیم بندی کرد.
ایجاد آسیب در اثر یک حرکت تمرینی خاص به فردی که آن تمرین را انجام می دهد بستگی دارد. برخی از حرکات تمرینی می‌توانند فوایدی برای فرد داشته باشند اما مضرات آن ها بیشتر از فایده شان است.برخی دیگر از حرکات برای ورزشکاران حرفه‌ای مفید می‌باشند اما انجام آن ها درافرادی که تازه تمرینات ورزشی را شروع کرده‌اند باعث آسیب می‌شود. از طرف دیگر کسانی که به مبتلا به مشکلات عضلانی و مفصلی می‌باشند باید در انتخاب حرکات تمرینی دقت بیشتری می نمایند. مثلاً انجام برخی تمرینات در پوکی استخوان ، روماتیسم مفصلی و یا کمر درد و . . . باعث بدتر شدن بیماری می‌گردد.خوشبختانه تقریباً برای تمام حرکات مضر، تمرینی بصورت جایگزین وجود دارد و برای هرکس حتی در شدید‌ترین حالات بیماری تمریناتی وجود دارد که به حفظ سلامت کمک می‌نمایند.
در اینجا به برخی از شایع ترین حرکات ورزشی ممنوع که می‌توانند باعث ایجاد آسیب عضلانی و یا مفصلی شوند می‌پردازیم.
۱-بالابردن هر دو پا بصورت مستقیم
شاید بالابردن هر دو پا بصورت مستقیم که با رعایت اصول صحیح انجام می شود،در یک ورزشکار به عنوان بخشی از تمرین در نظر گرفته شود. در افراد غیر ورزشکار این تمرین را به عنوان روشی جهت تقویتleg raise عضلات شکم توصیه می کنند . اگر در حین تمرین عضلات شکم خسته شود یا عضلات از ابتدا ضعیف باشند این حرکت باعث افزایش قوس کمر شده و فشار به دیسک بین مهر‌ه‌ای در ناحیه‌ای کمری افزایش می‌یابد از طرف دیگر انقباض قوی عضلات جلو و عقب ستون فقرات باعث افزایش فشار داخلی دیسک کمر شده و درد بیمار را بدتر کرده یا حتی باعث عود دیسک می‌شود. لذا در افرادی که بیرون زدگی دیسک دارند تازمانی که عضلات شکمی بخوبی تقویت نشده این حرکت ممنوع است.
۲-دراز و نشست
دراز و نشست به عنوان روشی برای تقویت عضلات شکم مورد توجه قرار گرفته است. اما اگرsit up عضلات شکم ضعیف باشند به جای فعال شدن و تقویت عضلات شکم ، عضلات ستون فقرات فعال شده و اگر این تمرین بدرستی انجام نپذیرد، با افزایش قوس کمر و فشار به دیسک می‌تواند به ستون فقرات کمر آسیب وارد کند. در افرادی که مفاصل آن ها شلی بیش از حد دارد بخصوص در کودکان باید این نکته در نظر گرفته شود.علاوه بر این حلقه کردن دست ها به پشت سرعلاوه بر تحت فشار قراردادن کمر، باعث آسیب مهرههای گردن نیز می‌شود.
برای انجام دراز و نشست در افرادی که این ورزش ممنوعیت خاصی ندارد زانو ها باید خم باشند و دراز و نشست بصورت آهسته انجام شود. نباید پاها به جائی گیر داشته باشند زیر گیردادن پاها باعث می‌شود به جای فعال شدن عضلات شکم، عضلات کمر فعال شوند. در صورت ضعف نسبی عضلات شکم می‌توان یک بالشت کوچک را در پشت شانه قرارداد و دست ها به جای آنکه پشت سر قرار گیرند، روی سینه باشند.ا
۳-حرکات گردن
بطور کلی انجام حرکات ناگهانی ستون فقرات به نظر اکثر متخصصین ممنوع است. حرکات چرخش گردن اگر به ملایمت انجام شود و گردن به عقب خم نشود بدون اشکال است. اما خم شدن گردن به سوی عقب بخصوص در افراد سالمند یا افرادی که بیماری روماتیسم مفصلی دارند می‌تواند همراه با خطرات جدی باشد. انجام این حرکت اگر به صورت ناگهانی باشد می‌تواند به عروق و اعصاب قاعده جمجمه آسیب وارد کند. افرادی که اصطلاحاً دچار سائیدگی مهرههای گردن بوده یا پوکی استخوان دارند یا سابقه ضربه و درد گردن دارند نیز در معرض آسیب بیشتر می‌باشند. (قراردادن بالشتک پشت سری روی صندلی اتوموبیل نیز دقیقاً بخاطر جلوگیری از حرکت ناگهانی گردن به سمت عقب در هنگام تصادف است).
۴- کشش عضلات
یکی از ضروری ترین کشش ها برای حفظ سلامت ستون فقرات، کشش عظلات پشت ران است. اما انجام آن به صورت غیر اصولی باعث آسیب مفاصل می‌شود. به عنوان مثال برخی این کشش را با قراردادن یک پا برروی جای بلند انجام می‌دهند. اگر زاویه پایی که در بالا قرار گرفته نسبت به خط عمود بیشتر از ۹۰ درجه باشد و تنه به جلو خم شود، بر اساس تحقیقات انجام شده ممکن است این حالت باعث فشار به عصب سیاتیک شود.در افرادی که کوتاهی عضلات پشت ران دارند این حرکت آسیب بیشتری وارد می‌سازد.
۵- اسکوات
در حرکت اسکوات توصیه می شود زانو تا زوایه ۹۰ درجه خم شود، چرا که بیش از آن موجب آسیب مفصل زانو می شود. همچنین می توانید حرکت جایگزین آن را انجام دهید.این حرکت جایگزین هم موجب کشش عضلات و هم موجب تقویت عضلات پا می شود.پاها را به اندازه یک گام از هم دور کنید، سپس زانو را خم کنید و بلند شوید.
۶- حرکات کششی
ایستان با پای صاف و خم شن جهت لمس انگشتان پا سبب کشیدگی لیگامنت ها و کپسول های مفصلی زانو می شود. به جای آن اندکی زانو را خم کنید تا همزمان با کشش عضلات همسترینگ از کشیدگی لیگامنت ها جلوگیری کنید.
۷- حرکت لگد زدن
زمانی که در این حرکت وضعیت پا بالاتر از لگن است ، ناحیه کمر بیش از حد باز شده و قوس بر می دارد.در این حرکت پا را باید تا حدی بالا آورد که به موازات خط راست بدن قرار گیرد و به کف زمین خیره شوید.
۸- حرکات ستون فقرات
اگر چه برخی عقیده دارند که خم شدن ستون فقرات به سمت عقب کلاً ممنوع است. اما با توجه با اینکه این حرکات جزئی از حرکات طبیعی ستون فقرات بوده و به طور روزمره انجام می‌شوند انجام این حرکات مشکلی ایجاد نمی‌کند مگر اینکه به صورت کنترل نشده و ناگهانی باشد. زیرا در این صورت به بافت های قسمت پشتی ستون فقرات آسیب وارد می شود. انجام این حرکات بصورت ملایم و کنترل شده می‌تواند به عنوان ورزش مناسبی در برخی افراد مبتلا به کمردرد در نظر گرفته شود ولی در بعضی دیگر بخصوص آن هایی که لیز خوردگی مهرههای کمری دارند انجام این حرکات کاملاً ممنوع است.
اصول کلی انجام تمرین های ورزشی
۱-قبل از انجام تمرین، بدن باید حداقل به مدت پنج تا ده دقیقه گرم شود.
۲-از خم کردن بیش از حد مفاصل بخصوص گردن و زانو پرهیز شود.
۳-از چرخاندن ناگهانی گردن و ستون فقرات پرهیز شود.
۴-انجام حرکات چرخشی یا حرکاتی که باعث فشار از پهلو به مفصل زانو گردد پرهیز شود.
۵-از انجام کشش های عضلانی به صورت ضربه‌ای خودداری شود و کشش بصورت فشار پیوسته و یکنواخت اعمال شود.
۶-هر حرکتی که باعث درد شود یا آن را تشدید کند ممنوع است .
۷-انجام کشش ها بصورت ناگهانی ممنوع است. کشش ناگهانی باعث پاره شدن فیبرهای عضله شده و نهایتاً باعث کوتاه تر شدن عضله می‌گردد.
۸-بعد از تمرین نباید فعالیت به طور ناگهانی قطع شود. در عرض هفت تا ده دقیقه و به آرامی فعالیت تمام شود.
در صورت پیدا شدن علایم زیر تمرین به سرعت قطع شود:
۱-احساس ناراحتی یا درد قابل توجه
۲-احساس درد در قفسه سینه
۳-تنگی نفس شدید
۴-نامنظم شدن ضربان قلب
منبع : www.mahsho.com
