می خواهیم به شما کمک کنیم تا معنا و مفهوم نقاشی دلبندتان را بهتر بفهمید و زبان نقاشی اطفال را بیاموزید.
متخصصان می گویند کمتر به دنبال معنی و مفهوم در نقاشی های کودکانه باشید و بگذارید خودشان به شما توضیح بدهند.
دکتر ربابه نوری روان‌شناس بالینی، عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی دبیر انجمن روان‌شناسی در هفته نامه زندگی مثبت نوشت: نقاشی راهی برای بیان احساسات، تجربیات و هیجانات انسان‌هاست. در واقع نقاشی زبانی برای بیان کردن خودمان است ولی این زبان یک زبان تخصصی است که فهم و استخراج اطلاعات آن و اینکه کودکان در خلال نقاشی چگونه احساسات و خواسته‌هایشان را نشان می‌دهند از عهده والدین خارج است و باید بسیار تخصصی به این موضوع نگاه کرد.
برای تفسیر نقاشی از روان‌شناس کمک بگیرید
نقاشی و سایر آزمون‌هایی که در مورد کودکان به کار گرفته می‌شود یک ابزار کمکی است که در کنار آن روان‌شناسان کودک از طریق مصاحبه با خانواده و کودکان اطلاعات دیگری نیز به دست می‌آورند و بر اساس آن رفتاری را توضیح و تفسیر می‌کنند، بنابراین تنها از طریق نقاشی نمی‌توان به احساسات و رفتارهای کودکان پی برد. خانواده‌ها به دلیل اینکه اطلاعات درستی در این زمینه ندارند و داخل شبکه ارتباطی با فرزندشان هستند، نمی‌توانند از بیرون به این موضوع نگاه کنند و تفسیر درستی داشته باشند. تجربه نشان داده است هر گاه خانواده‌ها در حوزه نقاشی کودک قدم می‌گذارند معمولا فرزندانشان را سانسور می‌کنند. برای مثال سعی می‌کنند به فرزندشان تحمیل کنند که از رنگ قرمز یا مشکی استفاده نکند یا روی استفاده از برخی رنگ‌های خاص بسیار حساس‌‌اند. در واقع این گروه از والدین بیشتر فرزندانشان را نهی می‌کنند. در واقع این کار بیشتر شبیه دخالت در کار کودک است و مثل این می‌ماند که هنگام صحبت کردن او را از صحبت بازداریم و اجازه صحبت به او ندهیم. به دلیل اینکه نقاشی راه بیان خلاقانه احساسات و عواطف آدمی است، باید کودکان را تشویق کنیم همان‌طور که
دوست دارند نقاشی بکشند و هرگز توصیه نکنیم از رنگ خاصی استفاده کنند. هیچ عیبی ندارد که فرزندتان از رنگ سیاه استفاده کند یا نقاشی خشنی بکشد زیرا با این کار کودک خودش را تخلیه می‌کند.
انتقاد نکنید
دیدگاه کودکان نسبت به نقاشی‌هایشان با توجه به دیدگاه اطرافیانشان تغییر می‌کند. چه به صورت مستقیم و چه غیرمستقیم از کارهای هنری فرزندانتان انتقاد نکنید. حتی اگر زنبوری که فرزندتان کشیده شبیه یک سگ شده ابتدا از او بخواهید در مورد شکلی که کشیده خودش توضیح دهد و با این کار اعتماد به نفس فرزندتان را تقویت کنید. اما در اینجا تصاویری وجود دارد که از روی آنها تا اندازه‌ای توانستیم شرایط کودک را بررسی کنیم.
مورد اول:
این نقاشی یک کودک 11 ساله است که در زمان تولد پدرش را از دست داده و تنها با مادرش زندگی می‌کند. در ظاهر کودک هیچ مشکلی نداشت. وضعیت سلامت جسمی، هوش تحصیلی و رشد اجتماعی کودک بسیار عادی و خوب بود، اما این دختر بسیار کند و دیر با هم سن و سال‌هایش ارتباط برقرار می‌کرد و به عبارتی دیرجوش بود. اغلب از اینکه به تنهایی به خانه دوستانش برود و با آنها بازی کند امتناع می‌کرد و ترجیح می‌داد کنار مادرش باشد. حتی زمانی که با دوستانش بازی می‌کرد دوست داشت مادرش کنارش باشد. قبل از اینکه نقاشی دختر را ببینم دیدگاه مطمئنی در مورد نوع وابستگی دختر و مادر نداشتم، اما با یک نقاشی ساده متوجه عمق این وابستگی آزاردهنده شدم. دختر در نقاشی‌اش به وسیله یک بند کوچک دست خود و مادرش را به هم گره زده بود. وقتی نقاشی را مقابل مادرش قرار دادم، با افتخار هنر و مهارت نقاشی دخترش را تحسین کرد اما وقتی نشانه‌های وابستگی دختر را در قالب نقاشی برای مادرش توضیح دادم، متقاعد شد که باید این وابستگی را جدی بگیرد و راهی برای جدایی معقولانه بین خود و دخترش ایجاد کند تا بتواند باعث رشد شخصیتی فرزندش شود.
مورد دوم
نقاشی‌های کودکان می‌تواند نشان‌دهنده احساسات فرزندان نسبت به خودشان باشد. این نقاشی را یک کودک 5 ساله کشیده که طبق توضیحات خود او در قسمت چپ مادر و در قسمت راست پدرش را نقاشی کرده و خودش را بین پدر و برادر 8 ساله‌اش کشیده است. نکته قابل تامل اینجاست که این کودک 5 ساله خودش را در نقاشی بزرگ‌تر از برادر و پدر و مادرش کشیده و این نشان می‌دهد این کودک دارای اعتماد به نفس خوبی است. کودکان در سن 4 و 6 سالگی به هویت جنسی خود پی می‌برند. در نقاشی‌هایی که در این سنین کشیده می‌شود اغلب دختران خود را کنار پدر و پسران خود را کنار مادر نقاشی می‌کنند که در واقعیت هم به این صورت است که دختران به پدران و پسرها به مادران گرایش دارند که البته موقتی است. کودکان در سنین پایین بیشتر با کشیدن برخی خطوط نقاشی می‌کشند. برای مثال افراد را با خط ساده نشان می‌دهند اما از طریق حالت چشم و ابروی آدمک‌ها می‌توان به احساسات موجود در کودک پی برد.
شرایط زندگی کودک در تفسیر نقاشی تاثیر دارد
توصیه من به والدین این است که برای تفسیر نقاشی تنها از متخصص کمک بگیرند. تعبیرهای متفاوتی در مورد نقاشی 2 کودک با یک نقاشی شبیه هم با توجه به شرایط محیطی متفاوت، وجود دارد. برای مثال کودکی که در نقاشی دست‌ها را بسیار کوتاه می‌کشد، ممکن است در معرض امر و نهی بسیار زیاد خانواده‌اش قرار گرفته و محدود شده باشد اما همین نقاشی در کودک دیگر معنای دیگری داشته باشد. خانواده‌ها نباید مدام از فرزندشان بخواهند هنگام نقاشی خطوط منظم بکشد و رنگ‌ها از خط بیرون نزند زیرا زیبایی نقاشی و در واقع کار دست این است که گاهی همراه با خطاها و اشتباهاتی باشد. نقاشی باید نقاشی باز و آزاد و جدا از محدودیت باشد تا کودکان به راحتی احساساتشان را بروز دهند.
کودکان عاشق نقاشی کردن هستند و آثار هنری کودکانه‌شان تنها انعکاسی از دنیای درونی‌شان است. اغلب کودکان هر آنچه را که فکر می‌کنند به تصویر می‌کشند و سانسوری در کارهایشان وجود ندارد. خیلی‌ها دنبال این هستند که معانی را از نقاشی‌های کودکانه استخراج کنند اما در این زمینه نباید بیش از حد دنبال تفسیر و تجزیه و تحلیل آنچه که بچه‌ها در کاغذ پیاده می‌کنند، باشیم. به جای اینکه بیش از حد شکلک‌ها و خطوط نقاشی‌شده کودکان را تفسیر کنیم، بهتر است از نقاشی به‌عنوان ابزاری برای صحبت کردن و ارتباط با کودکان استفاده کنیم.
از اینکه خودتان از روی نقاشی کودکان مفاهیم و معانی را استنباط کنید، بپرهیزید و در عوض به کودکان اجازه بدهید، خودشان در مورد تصاویری که نقاشی می‌کنند، توضیح دهند. برای مثال از آنها بپرسید: «در مورد نقاشی‌ات کمی برایم توضیح بده» یا «آدم‌های داخل نقاشی‌ات چه کسانی هستند؟ می‌توانی معرفی‌شان کنی؟»
رنگ در نقاشی کودکان
تجزیه و تحلیل رنگ در نقاشی کودکان می‌تواند تا حدودی وضعیت روانی آنها را نشان دهد. برای مثال اگر کاربرد رنگ سیاه و قرمز در نقاشی کودکان زیاد باشد، نشانه خوبی نیست. رنگ سیاه نشان‌دهنده افسردگی و ناامیدی یا محدودیت است. رنگ قرمز نشان‌دهنده عصبانیت است و رنگ آبی و سبز اصولا آرامش را تداعی می‌کنند و رنگ نارنجی و زرد نشان‌دهنده شادی و هیجان است. البته کسانی که روی نقاشی‌های کودکان تحلیل و بررسی می‌کنند تنها از مشاهده 1 یا 2 نمونه از رنگ‌های هشداردهنده مانند سیاه و قرمز نتیجه‌گیری نمی‌کنند بلکه اگر کودکی به صورت مرتب و در دفعات بالا از رنگ‌های سیاه و قرمز استفاده کند، این موضوع نشانه‌ای است که باید آن را جدی گرفت. اگر فرزندتان به صورت مکرر در نقاشی‌هایش از تصاویر خشونت‌آمیز استفاده می‌کند بهتر است این موضوع را با یک مشاور در میان بگذارید.
