ناخن جویدن و انگشت مکیدن از جمله ناراحتی های روحی و روانی اطفال هستند که والدین با دیدن این عادات باید در رفع این عارضه و درمان آن بکوشند.
عادت یك الگوی رفتاری است كه تا وقتی كه كودك تان تقریبا بدون فكر و اختیار آن را انجام می‌دهد مرتبا اتفاق می‌افتد. اگر بچه‌ها كاری را مدام تكرار كنند به عنوان مثال موهای شان را بارها و بارها بكشند این یك عادت به حساب می‌آید.
عادات كودكان معمولا شامل لمس كردن و یا ور رفتن با قسمتی از صورت یا بدن شان است. تعدادی از عادات معمول و متداول در بچه‌ها عبارتند از:
مكیدن یكی از انگشتان./جویدن ناخن‌ها یا كندن پوست اطراف آنها./پیچاندن یا كشیدن موها./جویدن اشیا از قبیل مداد و لباس‌های شان./دندان قروچه/بالا كشیدن بینی.
چرا این عادات در كودكان ایجاد می‌شوند؟
عادت‌ها می‌توانند مایه تسلی و آرامش كودكان شوند. مكیدن مثال خوبی در این زمینه است. به محض این‌كه كودكان نوپا مرحله نوزادی را پشت سر می‌گذارند عادت‌هایی نظیر انگشت مكیدن می‌تواند راهی برای تسكین استرس و اضطراب در آنها باشد. اما استرس و اضطراب همیشه دلیل بر عادات كودكان نیست. گاهی این عادات متعاقب ملالت و خستگی در کودک ایجاد می‌شوند. یعنی این رفتار عادت گونه می‌تواند یك منبع سرگرمی برای كودك باشد.
گاهی اوقات عادت‌ها رفتارهایی هستند كه شروع شان با دلایل كاربردی و مفید همراه است ولی با اتمام آن دلایل این عادات از بین نرفته و همچنان ادامه می‌یابند برای مثال بچه‌های كوچك وقتی كه سرما می‌خورند اغلب بینی‌شان را به منظور تمییز كردن بالا می‌كشند اما عادت بالا كشیدن بینی حتی با تمام شدن سرما خوردگی هم در بعضی از آنها باقی می‌ماند.
شكستن عادت‌ها
بیشتر عادت‌های كودكانه به خودی خود از بین می‌روند. اما اگر عادت كودك شما با انجام هر روزه‌اش ایجاد مزاحمت و نگرانی می‌كند، ایجاد خجالت و شرمساری می‌كند یا حتی سبب ایجاد ضرر و زیانی برای شما یا خودش می‌شود باید در این زمینه كاری انجام دهید و او را در ترك این عادت یاری كنید.
برای مثال مكیدن انگشت شست و یا سایر انگشتان عادتی نرمال و متداول است. اما ممكن است فرزندتان همیشه و مدام این كار را انجام دهد. اگر این كار سبب ایجاد مشكل و اختلال در صحبت كردن یا خوردن او شود یا این‌كه كودك تان به خاطر این عادت مورد تمسخر و اذیت و آزار دوستان و همسالانش قرار گیرد زمان این است كه دیگر این عادت را ترك كند.
یك یادآوری ملایم و مهربانانه می‌تواند كافی باشد. دقت كنید كه لحن گفتار شما در حرف شنوی كودك بسیار موثر خواهد بود. عصبانیت و واكنش غیر صحیح از جانب شما ممكن است او را در انجام عادتش حریص‌تر كند.
در اینجا به ذكر راهكارهایی جهت كمك به بهبودی برخی اختلالات عادتی در كودكان می‌پردازیم:
ناخن جویدن
یك اختلال عادتی در كودكان زیر 6 سال می‌باشد. البته گاهی در بزرگسالان نیز دیده می‌شود. میزان شیوع ناخن جویدن در دخترها بیشتر از پسرهاست. براساس تحقیقات شروع این اختلال از 3 تا 6 سالگی است و در 10 تا 15 سالگی به اوج خود می‌رسد. بیشتر كودكان مبتلا به این اختلال را كودكان 10 تا 12 ساله تشكیل می‌دهند.
توصیه‌های لازم جهت بهبودی اختلال جویدن ناخن در كودكان:
الف) به جای پرداختن به عمل شخص به خود او توجه كنید و علت را از بین ببرید.
ب) توجه به بهداشت روانی كودك.
پ) پرداختن به فعالیت‌های مورد علاقه كودك مثل فعالیت‌های علمی ، فرهنگی ، هنری و ورزشی.
ت) تقویت كردن روحیه مثبت در فرزندان.
ث) پاداش و تحسین در صورت ترك اختلال مزبور.
ج) ریشه ناراحتی مثل اضطراب ، ترس ، شرم ، احساس حقارت و… را شناسایی و رفع كنید.
چ) از سرزنش و تنبیه كودك بپرهیزید.
ح) برای پیشگیری از بیماری‌های عفونی مثل اسهال و بیماری‌های انگلی ناخن‌های كودك را كوتاه و تمیز نگه دارید.
خ) به علت جویدن ناخن در كودك ایجاد استرس و ترس نكنید زیرا باعث تشدید این امر می‌شود.
د) عدم استفاده از داروهای تلخ و بدمزه روی ناخن‌های كودك به علت تاثیر روانی آن روی كودك و ایجاد تنفر از دارو و پزشك در او.
ذ) زمانی كه دست فرزندتان به سوی دهانش می‌رود دقت كنید كه محرك‌هایی را كه باعث این عمل شده ارزیابی و شناسایی كنید.
ر) یك مشغولیت فرعی برای كودك ایجاد كنید مثل خمیر بازی، توپ بازی، پازل، كاردستی، نقاشی خانه‌سازی و…
ز) به كودك انگیزه‌های مثبت برای ترك جویدن ناخن بدهید مانند وعده هدیه‌ای زیبا مثل گل سر، یك جفت دستكش یا یك حلقه یا انگشتر زیبا برای دختران و برای پسرها ناخن‌گیر، ذره بین برای دیدن ناخن‌ها و…
مكیدن انگشت شست در كودكان
به طور كلی مكیدن انگشت شست در كودكان و خردسالان امری طبیعی است. این كار باعث آرامش آنها می‌شود. اگر بعد از 6 سالگی باز هم این عمل ادامه یابد احتیاج به درمان دارد. در این گروه از بچه‌ها علت مكیدن شست ممكن است عصبانیت، خشم، ناراحتی، بی‌حوصلگی، شرم یا خستگی باشد. در كودكان بالاتر از شش سال مكیدن انگشت شست عوارضی چون ناهنجاری‌های استخوان فك، به هم ریختگی ردیف دندان‌ها و آرواره‌ها را بدنبال دارد.
توصیه‌هایی جهت رفع اختلال مكیدن شست در كودكان:
الف) در ماه‌های اول زندگی شیر خوار از دندان‌گیر استفاده كنید.
ب) زمان شیر خوردن و مكیدن شیشه شیر را زیاد كنید. برای این كار میتوانید از سر شیشه با سوراخ كوچك‌تر استفاده كنید.
پ) برای ترك عادت كودك به او فشار نیاورید و از تذكرهای پی در پی بپرهیزید.
ت) حمایت روانی باعث می‌شود كه كودك در ناملایمات و سختی‌ها و نگرانی‌ها مقاومت و تحمل بیشتری پیدا كند.
ث) از استفاده مواد تلخ و بد مزه و تند بروی انگشت دست بپرهیزید.
ج) از او بخواهید در مورد مشكلات یا نگرانی‌هایش با شما صحبت كند.
چ) سعی كنید ساعت‌های طولانی دست‌های كودك را مشغول نگه دارید. كارهایی مانند نقاشی سفالگری، كاردستی و… می‌تواند موثر باشد.
ح) تماس بدنی، نوازش و آرامش دادن از نگرانی‌ها و اضطراب او می‌كاهد.
خ) هنگامی كه كودك انگشتش را می‌مكد بدون اشاره به این مطلب او را جلوی آینه ببرید.
د) هیچ گاه دچار احساس ناكامی و شكست نشوید زیرا این حس به كودك تان منتقل می‌شود. با افكار مثبت خود روحیه عزت نفس و خود باوری را در فرزندتان تقویت نمایید.
ر) این عمل را تا حدودی نادیده بگیرید. اظهار نظر چه مثبت و چه منفی در این مورد مشكل را تشدید می‌نماید.
ز) هنگام مكیدن شست او را در آغوش نگیرید. برعكس بعد از توقف مكیدن شست این كار را انجام دهید.
ژ) بهداشت انگشتان دست كودك را رعایت نمایید.
س) در پایان هر هفته پاداش یا جایزه‌ای برای ترك این عادت در نظر بگیرید. این پاداش حتما نباید شیئ باشد میتوانید او را به پارك، سینما، شهر بازی و… ببرید یا كتاب مورد علاقه‌اش را برای او بخوانید.
