با خود مراقبتی می توانید به سلامتی و طول عمر بیشتری دست یابید و از ابتلا به انواع بیماری های روحی و جسمی پیشگیری کنید.
خود مراقبتی شامل اعمالی اکتسابی، آگاهانه و هدف‌دار است که مردم برای خود، فرزندان و خانواده‌های‌شان انجام می‌دهند تا تندرست بمانند، از سلامت ذهنی و جسمی خود حفاظت کنند، نیازهای اجتماعی و روانی خود را برآورده سازند و از بیماری‌ها یا حوادث پیشگیری کنند.
داشتن یک برنامه جامع خودمراقبتی به ما کمک می‌کند گام‌های کوچکی برای کاهش استرس و بهبود کیفیت زندگی خود برداریم. با خود مراقبتی، ما به صورت ارادی و فعالانه، زمانی را برای خودمان در نظر می‌گیریم تا کارهایی را انجام دهیم که موجب حفظ و تقویت جوانی و انرژی ما شود. خود مراقبتی، اعتماد به نفس و عزت نفس ما را افزایش داده و بر شور و شوق زندگی و انگیزه موفقیت ما می‌افزاید.
خود آگاهی، اولین گام خودمراقبتی
برای خود مراقبتی باید در مورد آنچه که هستیم، آنچه که می‌خواهیم باشیم و دلایل‌مان برای چنین قصدی، دیدگاه روشنی داشته باشیم و سپس، باید توانمند شویم تا آگاهانه و فعالانه آنچه را که می‌خواهیم به واقعیت تبدیل کنیم. همه ما از نقاط قوت و ضعف خود آگاهیم و این آگاهی به ما قدرتی می‌دهد که با کمک آن می‌توانیم تغییراتی را به وجود آوریم و زندگی خود را تغییر دهیم.
چگونه برای خودمراقبتی برنامه‌ریزی کنیم؟
برای طراحی یک برنامه خود مراقبتی باید به تمام عناصر زندگی توجه داشت. این عناصر در چهار دسته طبقه بندی می‌شوند که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم. با توجه به این مطالب می‌توانیم بر اساس خصوصیات فردی خود، برای «خود مراقبتی» برنامه ریزی کنیم.
خود مراقبتی جسمی:
– غذای سالم شامل صبحانه، نهار، شام و میان وعده‌های سالم بخوریم.
– هر روز فعالیت‌های ورزشی مانند پیاده‌روی، دویدن و … انجام دهیم.
– به طور دوره‌ای و منظم برای معاینه و مراقبت به پزشک مراجعه کنیم.
– هنگام بیماری، استراحت کافی داشته باشیم.
– در طول شبانه روز خواب و استراحت کافی داشته باشیم.
– در هنگام تعطیلات، به مسافرت یا پیک نیک برویم.
– از دستگاه‌ها، لوازم و رفتارهای پرخطر مانند سیگار، قلیان و … اجتناب کنیم.
خود مراقبتی روانی و عاطفی:
– هر روز، زمانی را به تفکر و تامل اختصاص دهیم.
– برای کاهش استرس خود اقدامات لازم را انجام دهیم.
– به تجارب، آرزوها، افکار و احساسات خود توجه نماییم.
– شاهکارهای ادبی و هنری را مطالعه کنیم.
– زمانی را برای رفتن به دامن طبیعت اختصاص دهیم.
– به موسیقی آرامش بخش گوش دهیم.
– با خود و دیگران تعامل مهربانانه داشته باشیم و زمان‌های خاصی برای صحبت کردن با همسر و فرزندان خود اختصاص دهیم.
– به کارهای مثبت خود فکر کرده و به خود افتخار کنیم.
– کتاب‌هایی را که دوستشان داریم، دوباره مطالعه کنیم.
– وقتی که لازم است، گریه کنیم.
– برای خندیدن چیزهایی را جستجو کنیم؛ البته بدون این که به احساسات دیگران لطمه‌ای بزنیم.
– خشم و احساسات واقعی خود را به روشی سازنده ابراز کنیم یا آنها را بنویسیم.
– به کلاس‌های هنری برویم.
– در صورت بروز مشکل یا ناراحتی روحی روانی، به روانپزشک یا روانشناس مراجعه کنیم.
خود مراقبتی اجتماعی:
– با دیگران بویژه با افرادی که احساس خوبی در ما ایجاد می‌کنند و ما را به سوی زندگی سالم سوق می‌دهند معاشرت و مراوده داشته باشیم.
– در گروه‌های همسان محل زندگی، کار یا تحصیل خود عضو شویم.
– در طول روز با اعضای خانواده یا با همکاران خود، گفت‌وگوی دوستانه داشته باشیم.
– وعده‌های غذایی را تا حد امکان با افراد خانواده یا در محیط کار با همکاران بخوریم.
– با افرادی که در زندگی‌مان مهم هستند، ارتباط برقرار کنیم.
خود مراقبتی معنوی:
همان طور که تغذیه با مواد غذایی برای بدن ما ضروری است، پرورش روح‌مان نیز ضرورت دارد. خود مراقبتی معنوی به ما کمک می‌کند با خالق هستی آشنا شویم و معنای زندگی را درک کنیم. تنها در صورتی که با خالق خود ارتباط برقرار کنیم، می‌توانیم تمام استعدادهای وجودی خود را شکوفا سازیم.
– هر روز، زمانی را برای عبادت و نیایش در نظر بگیریم.
– کارهای خیر و عام المنفعه انجام دهیم.
– به نیازمندان کمک کنیم.
– شکرگزار نعمت‌های الهی باشیم.
– متون و ادبیات مذهبی و معنوی مطالعه کنیم.
– در مراسم و مناسک دینی و مذهبی شرکت نماییم.
– آیات قرآن را تلاوت کنیم یا بشنویم.
برای خود مراقبتی باید به نکات کلیدی آن توجه کرد. خود را با ایده‌های پر آب و تاب خسته نکنیم. بهتر است چیزهای کوچک و ساده را برای شروع کردن انتخاب کنیم؛ به عنوان مثال تصمیم بگیریم ورزش را به جای 30 دقیقه با پنج دقیقه در هر روز شروع کنیم. به خودمان آسان بگیریم. اگر از برنامه خود عقب افتادیم، نباید خود را سرزنش کنیم، بلکه باید برگردیم و راهمان را ادامه دهیم. به مربی درون خود گوش کنیم، نه به منتقد درون خود؛ منتقد درون ما تلاش خواهد کرد ما را از هر تلاش جدیدی منصرف کند، در حالی که مربی درون‌مان همیشه ما را تشویق می‌کند. او آن بخشی از وجود ماست که می‌خواهد موفق باشیم.
