در تحقیقی که بتازگی از طرف کانون تغذیه آمریکا منتشر شده، ادعا شده است که رژیم‌های که مملو از مواد غذایی با اندیس‌گلایسمی پایین قادرند حتی زیادتر از رژیم‌های غذایی کم‌چرب به لاغری کمک کند. به همین دلیل در این بخش پرسش و پاسخهایی در ارتباط با دلیل این موضوع و مشخصه های این‌گونه از رژیم‌های غذایی بیشتر بدانیم.
بله، اندیس‌گلایسمی به معنای نمایه یا شاخص قندخون است و توانایی مواد غذایی مختلف را در افزایش قندخون نشان میدهد. به عبارت دیگر؛ اندیس‌گلایسمی یعنی یک ماده غذایی در یک زمان کوتاه چه مقدار میتواند قندخون را بالا ببرد. این شاخص ابتدا با هدف تنظیم برنامه غذایی برای افراد مبتلا به دیابت طراحی و توصیف شد ولی بعد کاربردهای دیگری نیز پیدا کرد.چگونه اندیس‌گلایسمی مواد غذایی مختلف را اندازه گیری می کنند؟
برای محاسبه اندیس‌گلایسمی مواد غذایی معمولا از یک کربوهیدرات استاندارد استفاده می‌شود. این کربوهیدرات استاندارد معمولا شربت گلوکز یا نان سفید است که فرد قبل از آزمایش یکی از آنها را می خورد. سرعت افزایش قندخون هر نوع ماده غذایی را با این معیار محاسبه می کنند. برای این کار طی 2 تا 3 ساعت، در زمانهای مختلف مثلا هر نیم‌ساعت یک‌بار از فرد خون می گیرند و سپس تغییرات قندخون را بعد از صرف ماده غذایی و البته ماده استاندارد بررسی و مقایسه می کنند.
آیا اندیس گلایسمی غذاها می تواند کاهش یا افزایش پیدا کند؟
بله، عوامل متعددی مثل بافت غذا، فرآوری، نحوه پخت آن و… میتواند اندیس گلایسمی آن را کاهش یا افزایش دهد. مثلا اندیس‌گلایسمی هویج خام بسیار پایین تر از هویج پخته است زیرا بخش عمده ای از کربوهیدراتی که در هویج وجود دارد، به شکل نشاسته است. نشاسته خام قابلیت‌هضم بالایی ندارد اما وقتی پخته می شود، میزان هضم و جذب آن در خون افزایش می یابد. همچنین اندیس‌گلایسمی میوه ای مثل موز که همه به غلط فکر می کنند چاق کننده است، با توجه به میزان رسیدن آن فرق می کند زیرا بخش عمده‌ای از قندی که در این میوه وجود دارد، به شکل نشاسته است. هرچه موز کال‌تر باشد، نشاسته‌اش کمتر به گلوکز تبدیل می‌شود و اندیس‌گلایسمی پایین تری دارد. طبیعتا هرچه موز رسیده تر باشد، میزان قند آن افزایش می یابد. سبوس گیری غلات نیز اندیس‌گلایسمی آنها را افزایش می دهد. حتی مواد غذایی پخته شده در مقایسه با هم اندیس‌گلایسمی متفاوتی دارند؛ مثلا برنج سفید سبوس گرفته نسبت به برنج قهوه ای سبوس گرفته اندیس‌گلایسمی بسیار بالاتری دارد.
خوردن مواد غذایی با اندیس‌گلایسمی بالا چه عوارضی دارد؟
مطالعات مختلف نشان می دهند غذاهایی که اندیس‌گلایسمی بالاتری دارند، به این دلیل که به سرعت قندخون را بالا می برند و بعد به سرعت در خون کاهش می یابند، در افراد میل به ریزه خواری یا خوردن بیشتر مواد شیرین با قندهای آزاد را ایجاد می کنند. در نتیجه باعث چاقی و افزایش وزن می شوند. ارتباط اندیس‌گلایسمی بالا با مشکلات مختلفی به اثبات رسیده است. مثلا در عوارض بیماریهایی که شاید به نظر نرسد با قندخون در ارتباط باشند ردپایی از مواد با اندیس‌گلایسمی بالا دیده می شود؛ مثل نشانگان تخمدان پلی کیستیک که مبتلایان به آن دچار افزایش وزن و به هم ریختن میزان چربی خون می شوند. دیده شده در این افراد رژیم غذایی با اندیس‌گلایسمی پایین بهتر می تواند در کنترل وزن و عوارض ناشی از تخمدان پلی کیستیک کمک کننده باشد ولی غذاهایی که اندیس‌گلایسمی پایینی دارند، معمولا قندخون را آرام‌تر بالا می برند، مدت بیشتری باقی می مانند و بعد هم به‌تدریج در خون کاهش می یابند. این حالت به فرد کمک می کند حس سیری بیشتری داشته باشد.
