مقاربت دردناک یا دیسپارونیا Dyspareunia درد تناسلی مداوم یا تکرار شونده ای است که در زن یا مرد هنگام نزدیکی یا قبل یا پس از آن ایجاد می شود یعنی حالتی است که فرد در هنگام آمیزش دچار درد میشود. این درد ممکن است در بدو ورود آلت مردانه به واژن یا در مراحل مختلف در طول دخول ایجاد شود. این حالت درجات متفاوتی دارد و نسبت به اینکه در چه زمانی پس از شروع نزدیکی و در کجا فرد احساس درد می کند، دلایل و درمانهای متفاوتی دارد. این اختلال در زنان بسیار شایعتر از مردان است و با واژینیسموس در ارتباط بوده و اغلب همراه با آن دیده می شود. دوره های مکرر واژینیسموس ممکن است منجر به مقاربت دردناک شود و یا برعکس. درد واقعی بوده و مقاربت را ناخوشایند یا غیرقابل تحمل میکند. پیش بینی درد بعدی ممکن است باعث شود فرد برای همیشه از نزدیکی دوری کند.اما در هر حال باید علل عضوی را رد نمود. وقتی درد منشا عضوی داشته باشد و یا وقتی در زنان فقط در اثر واژینیسم یا فقدان لیز شدن روی دهد تشخیص مقاربت دردناک گذاشته نمی شود. میزان بروز این اختلال معلوم نیست ولی در ۳۰% جراحی روی دستگاه ژنیتال بطور موقت ایجاد می شود.
انجمن روانپزشکی آمریکا ملاک های تشخیصی زیر را برای مقاربت دردناک مطرح کرده است
۱-درد مداوم یا راجعه ناحیه تناسلی مرتبط با مقاربت در مرد یا زن
ا۲- اختلال باعث ناراحتی عمده فرد و مشکلات بین فردی شده است
۳- اختلال منحصرا ناشی از واژینیسم یا فقدان لیزشدن نیست . یک اختلال روانپزشکی دیگر نظیر افسردگی ( بجز یک کژکلری جنسی دیگر) توضیح بهتری برای آن نبوده و ناشی از بیماری طبی عمومی یا مصرف یک دارو یا مواد نمی باشد
۴- انواع.. سراسر زندگی/ اکتسابی..فراگیر/موقعیتی..ناشی از عوامل روانشناختی/عوامل مرکب…دارد
سازمان بهداشت جهانی این اختلال را مقاربت دردناک غیرعضوی Nonorganic Dyspareunia نامیده است و ملاک های تشخیصی ذیل را دارد:
۱- در زنان
– هنگام دخول آلت مرد درد احساس می شود که ممکن است در سراسر مقاربت جنسی باشد و یا فقط هنگام فرو کردن عمیق آلت مرد ایجاد شود.
– اختلال منتسب به واژینیسموس یا نقص لیزشدگی نیست، مقاربت دردناک با منشا عضوی را باید براساس اختلال زمینه ای طبقه بندی کرد
۲- در مردان
– هنگام پاسخ جنسی درد یا ناراحتی احساس می شود
– ناراحتی مزبور ناشی از عوامل جسمانی موضعی نیست. اگر عوامل جسمی وجود داشته باشد کژکاری باید به گونه ای دیگر طبقه بندی شود.
۳- ملاک های کلی کژکاری جنسی وجود داشته باشد:
– فرد قادر نیست در رابطه جنسی دلخواهش شرکت کند
– کژکاری مکرر رخ می دهد ولی ممکن است در مواقعی وجود نداشته باشد
– کژکاری حداقل ۶ ماه طول کشیده باشد
– کژکاری را نمیتوان به سایر اختلالات روانی یا جسمانی یا دارویی نسبت داد
عوامل روانشناختی عضوی اختلال
– سابقه تجاوز به عنف یا سو رفتار جنسی در کودکی
– تنش و اضطراب برای عمل جنسی
– مهارت ناکافی طرفین برای پیش نوازی و ایجاد تحریک کافی
– واژینیسموس
– عفونت یا تحریک بقایای پرده بکارت
– اسکارهای اپیزیوتومی، عفونت غدد بارتولن، آندومتریوز، وستیبولیت مهبل، سیستیت بینابینی، عفونت های واژن، جراحی یا رادیوتراپی واژن، انواع سرطان ها، بعد زایمان و …
– مصرف داروهای خشک کننده واژن
– در مردان هرپس ، گونوره، التهاب پروستات، بیماری پیرونیه ( تشکیل پلاک های اسکلروتیکی در روی آلت) و …
این اختلال در اثر بیماری های عمومی و نیز داروها و مواد هم میتواند ایجاد شود که انجمن روانپزشکی آمریکا در این خصوص ،اختلال مقاربت دردناک ناشی از بیماری ها را با عنوان کژکاری جنسی ناشی از بیماری طبی عمومی Sexual Dysfunction Due to a General Medical و با کد مقاربت دردناک زن ناشی از بیماری طب عمومی و اختلال مقاربت دردناک ناشی از داروها و مواد را با عنوان کژکاری جنسی ناشی از مواد Substance-Induced Sexual Dysfunction و با کد با اختلال دردجنسی نامگذاری کرده است.
***************************************************************
درمان ( فقط توسط پزشک باید صورت گیرد و درمان خودسرانه جایز نیست)
***************************************************************
رفع علل و عوامل ایجاد کننده درد با مداخلات طبی و روانشناختی
منبع-drshamshiri
