هر چند ارتباط میان استفاده از نمک و فشار خون بالا مشخص است ولی مکانیزم اصلی آن، چندان مشخص نیست. یک تحقیق جدید روی موشها بیان میکند که استفاده از نمک زیاد در دراز مدت، از کار مدارهای مغزی پیشگیری می‌شود که معمولا، فشار خون بالا را کنترل می‌کنند.
این محققان که به ریاست چالرز بورکه، استاد دانشکده پزشکی دانشگاه مک گیل در کانادا فعالیت می‌کردند یافته‌های خودشان را در مجله نورون منتشر کردند.
به گفته سازمان بهداشت جهانی(WHO)، مصرف بالای سدیم که در رژیم غذایی ما، غالبا از نمک(کلرید سدیم) بدست می‌آید می‌تواند خطر فشار خون بالا را در شخص افزایش دهد که به نوبه خود باعث افزایش خطر حمله قلبی یا سکته مغزی می‌شود. به همین دلیل، WHO توصیه میکند که بزرگسالان، مصرف نمک خود را به ۵ گرم در روز(۲۰۰ میلی گرم سدیم) محدود کنند و بیشتر از این مقدار، مصرف نکنند. پتاسیم پایین نیز می‌تواند خطر فشار خون بالا را افزایش دهد.
در حال حاضر، بسیاری از غذاها حاوی سدیم هستند، بدون آنکه به آنها اضافه شده باشد. بعنوان مثال شیر و خامه در هر ۱۰۰ گرم حاوی حدود ۵۰ میلی گرم سدیم و تخم مرغ در هر ۱۰۰ گرم حاوی حدود ۸۰ میلی گرم سدیم می‌باشد.
به این مقدار، غذاهایی که مصرف می‌کنیم و حاوی نمک افزوده هستند را نیز اضافه کنید. می‌بینید که مقدار مصرف روزانه، بسیار زیاد می‌شود.
بعنوان مثال، هر ۱۰۰ گرم نان حاوی ۲۵۰ میلی گرم سدیم، هر ۱۰۰ گرم گوشت فراوری شده مانند بیکن حدود ۱۵۰۰ میلی گرم سدیم و تنقلاتی مانند پفک پنیری و ذرت بوداده در هر ۱۰۰ گرم حاوی ۱۵۰۰ میلی گرم سدیم هستند. هر ۱۰۰ گرم عصاره گوشت و مرغ نیز حدود ۲۰۰۰۰ میلی گرم سدیم دارد.
مصرف نمک زیاد در دراز مدت، باعث از کار افتادن مدارهای مغزی می‌شود که جلوی افزایش فشار خون را می‌گیرند.
پروفسور بورکه، که مسئولیت تحقیق در موسسه تحقیقات مرکز بهداشت دانشگاه مک گیل را نیز بر عهده دارد، توضیح می‌دهد که با افزایش نمک مصرفی موشها، چه اتفاقی برای آنها افتاد: متوجه شدیم که یک دوره مصرف نمک زیاد در موشها باعث تغییر بیوشیمیایی در سلولهای عصبی می‌شود که “وازوپرسین” را در گردش خون سیستمیک منتشر می‌کنند. این تغییر که شامل یک مولکول نوروتروفیک به نام BDNF (عامل نوروتروفیک مشتق از مغز) است، مانع مهار این سلولهای عصبی خاص توسط سلولهای دیگر می‌شود.
هنگامیکه مصرف نمک، زیاد نیست یک مدار مغزی که میزان فشار شریانی را تشخیص می‌دهد، سلولهای عصبیVP را مهار یا متوقف میکند و جلوی ترشح مواد شیمیایی که فشار خون را بالا می‌برند، می‌گیرد. هنگامیکه مصرف نمک در درازمدت، زیاد باشد این مدار کنترل را از کار می‌اندازد و به سلولهای عصبی VP اجازه می‌دهد مواد شیمیایی ترشح کنند که باعث افزایش فشار خون می‌شود.
محققان این مطالعه خاطر نشان می‌کنند که اگرچه این یافته‌ها، بخش مهمی از معمای اینکه چطور نمک، فشار خون را افزایش می‌دهد، حل میکند اما سوالات زیادی وجود دارد که پاسخ داده نشده است. بعنوان مثال آیا چنین مکانیسم مشابهی در انسان نیز وجود دارد؟ و اگر چنین است، چگونه ممکن است این مکانیسم را برعکس کرد و اهداف درمان چه چیزی خواهد بود؟
در این میان، پروفسور بورکه می‌گوید که محدود کردن نمک در رژیم غذایی، هنوز هم ضروری است.
نکاتی برای کاهش نمک در رژیم غذایی
فقط کمی توجه بیشتر به مواد غذایی که می‌خریم و غذایی که در رستوران می‌خوریم می‌تواند به ما کمک کند که مصرف نمک‌مان را بدون آنکه به یک معضل تبدیل شود، کاهش دهیم. در زیر چند راهنمایی آورده ایم:
ــ سبزیجات تازه یا یخ زده بدون سس بخرید.
ــ اگر سبزیجات کنسروی می‌خرید، انواعی را انتخاب کنید که “بدون نمک افزوده” باشند.
ــ مرغ، ماهی و گوشت بدون چربی تازه را بجای انواع کنسروی یا فراوری شده بخرید.
ــ هنگام خرید گوشت یا ماهی بررسی کنید که هیچ ماده شور یا محلول نمکی به آن اضافه نشده باشد.
ــ سس‌ها، ترکیبات و محصولات غذایی فوری از جمله ماکارونی آماده و برنج طعم دار را محدود کنید.
ــ برچسب حقایق تغذیه‌ای را بررسی کنید و آنهایی که حاوی مقادیر کمتری نمک یا سدیم هستند، انتخاب کنید.
ــ وقتی بیرون از خانه غذا می‌خورید، از قبل برنامه ریزی کنید و به رستوران‌هایی بروید که مقادیر نمک یا سدیم را در منو ذکر کرده‌اند.
ــ قبل از خرید مواد غذایی در یک رستوران زنجیره‌ای یا یک رستوران فست فود، بطور آنلاین اطلاعات تغذیه‌ای را بررسی کنید.
ــ از رستوران بخواهید که به غذای شما، نمک اضافه نکند.
بودجه این مطالعه از موسسه تحقیقات بهداشتی کانادا و موسسه ملی بهداشت تامین شد.
در همین حال Medical News Today اخیرا گزارش داده که نوشیدن روزانه یک لیوان آب چغندر، فشار خون بالا را کاهش می‌دهد. آب چغندر حاوی مقدار زیادی نیترات معدنی است که در بدن، به اکسید نیتریک تبدیل می‌شود و رگهای خونی را شل و گشاد میکند.
