قطع دوران ماهانه برای یک مدت یا بیشتر آمنوره نامیده می شود. آمنوره اولیه در لغت مفهوم نبود آن تا سن 16 سالگی است . آمنوره ثانویه به دوره ای گفته می شود که شخص قبلا دوران ماهانه را کسب کرده و بعدا برای مدتی آن قطع می شود.
اگر شما سالم بوده و از نظر جنسی نیز فعال باشید ، بارداری محتمل ترین دلیل برای قطع قاعدگیتان است . به غیر از بارداری دلایل دیگری نیز برای توجیه آمنوره وجود دارد . آمنوره یک نشانه است نه بیماری و به ندرت در نتیجه یک شرایط جدی و خطرناک بوجود می آید . به هر حال ، ندانستن دلیل آمنوره بسیار استرس زا است و مدت زمانی که تا اتفاق افتادن دوباره آن سپری می شود ، شاید به اندازه یک عمر به نظر برسد . البته زمانی که شما و پزشکتان به ریشه مشکل پی ببرید و به درمان اصولی و زیر بنایی بپردازید ، اغلب آمنوره برطرف می شود.
اصلی ترین نشانه آمنوره ، عدم داشتن دوران قاعدگی است .
در آمنوره اولیه : شما هیچ قاعدگی را تا 16 سالگی تجربه نکرده اید .
در آمنوره ثانویه : برای 3 تا 6 ماه متوالی قاعدگی اتفاق نیافتاده است .
بنابر علت آمنوره ، شما ممکن است علائم و یا نشانه های دیگری را به غیر از قطع دوره قاعدگی تجربه کنید . ترشحات شیری از نوک سینه ، سردرد ، اختلالات دید ، افزایش رویش مو در صورت و نواحی تناسلی .
آمنوره ثانویه
آمنوره ثانویه بسیار شایع تر از آمنوره اولیه است . برخی از دلایل ممکن برای بوجود آمدن آمنوره ثانویه عباتند از :
- بارداری : در زنانی که در سنین باروری به سر می برند ، بارداری شایع ترین علت آمنوره است . زمانی که تخم بارور شده در دیواره رحم جایگذاری می شود ، دیواره داخلی رحم برای تغذیه رویان حفظ می شود و همچون دوران قاعدگی ریزش نمی کند .
- روشهای پیشگیری از بارداری: در بعضی از خانم ها که از قرص ها جلوگیری استفاده می کنند ، قاعدگی قطع می شود . پس از قطع این داروهای خوراکی ممکن است 3 تا 6 ماه طول بکشد تا روند تخمک گذاری منظم و قاعدگی به حالت اولیه و نرمال خود بازگردد . روش های جلوگیری دیگر به صورت تزریقی و یا جایگذاری هستند، مانند تزریق Depo- provera و یا جای گذاری implannon در زیر پوست بازو ، و وسیله های حاوی پروژسترون که در داخل رحم جایگذاری می شوند مانند Mirenaنیز می توانند سبب آمنوره شوند .
- شیردهی : مادرانی که به نوزاد خود شیر می دهند اغلب ، آمنوره را تجربه می کنند . همچنین ممکن است با وجود تخمک گذاری منظم ، قاعدگی اتفاق نیافتد .
- استرس: استرس های روحی ممکن است سبب تغییرات موقتی در عملکرد هیپوتالاموس شوند –بخشی از مغز شما که کنترل هورمون های تنظیم کننده چرخه قاعدگی را به عهده دارد . ممکن است در شرایط نامناسب روحی تخمک گذاری و قاعدگی متوقف شود . معمولا پس از کاهش استرس ها ، دوره های منظم قاعدگی به وضعیت نرمال خود باز می گردد .
- دارو : برخی از داروهای خاص سبب قطع قاعدگی می شوند . برای مثال : داروهای ضد افسردگی ، داروهای آنتی سایکوتیک ، برخی داروهای شیمی درمانی و داروهای کورتیکواستروئید خوراکی .
- عدم تعادل هورمونی : یکی از دلایل قطع قاعدگی و یا قاعدگی نامنظم ، سندرم تخمدان پلی کیستیک است . این شرایط سبب افزایش سطح استروژن و آندروژن (هورمون مردانه) بیش از نوساناتی که در چرخه های قاعدگی به صورت طبیعی وجود دارد، می شود .نتیجه این اختلال کاهش هورمون های هیپوفیزی خواهد بود . هورمون های هیپوفیز مسئول فرایند تخمک گذاری و قاعدگی هستند. سندرم تخمدان پلی کیستیک با چاقی ، آمنوره ، خونریزی های زیاد و غیر طبیعی رحم ، آکنه و گاهی افزایش رویش موی صورت در ارتباط است .
- کاهش وزن : لاغری مفرط ممکن است در عملکرد بسیاری از هورمون ها اختلال ایجاد کند . زنانی که به اختلالات غذایی مانند Anorexia و Bulimia مبتلا هستند ، اغلب بخاطر تغییرات غیر طبیعی هورمونی دچار قطع قاعدگی می شوند .
- ورزش و فعالیت بدنی بسیار زیاد : زنانی که ورزشکار هستند و در ورزشهایی شرکت می کنند که نیازمند تمرین های بسیار سخت و شدید است ، مانند باله ، دویدن در یک مسیر طولانی و ژیمناستیک ، ممکن است دچار اختلال در قاعدگی شوند . عوامل متعددی در از دست دادن دوره قاعدگی در زنان ورزشکار نقش دارد ، برخی از آنها شامل کاهش چربی بدن ، استرس و مصرف زیاد انرژی است .
- اختلال عملکرد تیروئید : تیروئید کم کار (هیپوتیروئیدی) معمولا سبب اختلال در نظم قاعدگی و آمنوره می شود . اختلالات تیروئید همچنین می تواند سبب کاهش و یا افزایش تولید پرولاکتین شود –هورمونی که توسط غده هیپوفیز تولید می شود . تغییر سطح پرولاکتین می تواند بر هیپوتالاموس تاثیر گذارده و در چرخه قاعدگی اختلال ایجاد کند .
- تومور هیپوفیز : تومور غیر سرطانی (خوش خیم ) در غده هیپوفیز ، مثل آدنوما و پرولاکتینما می تواند سبب افزایش تولید پرولاکتین شود . افزایش سطح پرولاکتین می تواند در نظم چرخه قاعدگی اختلال ایجاد کند . این نوع از تومورها با دارو قابل درمان است ولی در موارد بسیار نادر نیازمند به جراحی است .
- زخم رحم : سندرم آشیرمان ، بافت مرده ای است که در دیواره رحم ایجاد می شود . این زخم ممکن است در حین جراحی های رحم مانند اتساع و کورتاژ ، سزارین و یا درمان فیبروم رخ دهد . بافت به جای مانده از این زخم ها از ساخته شدن و ریزش طبیعی دیواره رحم جلوگیری می کنند . این امر سبب خونریزی بسیار کم و یا قطع کامل قاعدگی می شود .
- عدم کفایت عملکرد تخمدان ها . معمولا یائسگی در سنین 55-45 سالگی اتفاق می افتد . در برخی از زنان تولید تخمک در سنین قبل از 40 سالگی کاهش می یابد ، که به عنوان نارسایی زود هنگام تخمدان ها شناخته شده است . این نقص در عملکرد تخمدان ها ، سبب کاهش تعداد دفعات چرخه استروژن در بدن می شود که به مرور باعث نازک شدن دیواره داخل رحمی (آندومتریوم) و پایان دادن به دوره های قاعدگی است . همچنین یائسگی زود هنگام می تواند به علت برخی بیماری های خود ایمنی باشد و یا منشا ژنتیکی داشته باشد . به هر حال هنوز دلیل قطعی برای آن یافت نشده است .
آمنوره اولیه
آمنوره اولیه کمتراز 1 درصد دختران نوجوان را در ایالات متحده درگیر می کند . شایع ترین دلایل آمنوره اولیه شامل :
- ناهنجاری های کروموزومی. برخی اختلالات کروموزومی می تواند سبب کاهش زود هنگام در تعداد فولیکول ها و تخمک ها شده که در تخمک گذاری و قاعدگی نقش اصلی دارند .
- اختلال در هیپوتالاموس.آمنوره ممکن است ناشی از عملکرد ناقص هیپوتالاموس باشد . هیپوتالاموس بخشی از مغز شماست و به عنوان مرکز کنترل کننده بدن و منظم کننده چرخه های قاعدگی می باشد . ورزش افراطی ، اختلال در غذا خوردن و بی اشتهایی عصبی ، استرس های فیزیکی و یا روحی ، همگی می توانند در ایجاد اختلال در عملکرد هیپوتالاموس نقش داشته باشند . در موارد بسیار نادر یک تومور ممکن است مانع عملکرد طبیعی هیپوتالاموس باشد .
- بیماری هیپوفیز. هیپوفیز نیز غده ای در مغز است که در منظم سازی چرخه های قاعدگی نقش اساسی دارد. تومور و یا هر رشد تهاجمی و غیر نرمال در هیپوفیز ممکن است سبب اختلال در عملکرد طبیعی آن شود .
- فقدان اندام های تولید مثل. برخی از مشکلات در طی تکامل جنین به وجود می آیند که سبب می شود نوزاد دختر با فقدان برخی ارگان های اصلی تولید مثل به دنیا بیاید( مثل رحم ، دهانه رحم یا واژن) ، در نتیجه به علت عدم تکامل طبیعی سیستم تولید مثل ، چرخه طبیعی قاعدگی اتفاق نمی افتد .
- ناهنجاری های ساختاری در واژن. انسداد در واژن باعث می شود که خونریزی قابل مشاهده ای اتفاق نیافتد . پوسته و یا دیواره موجود در واژن ممکن است راه جریان خروجی خون از رحم و دیواره رحم را مسدود کرده باشد .
شما احتمالا در ابتدا پزشک عمومی خود و یا متخصص بیماری های زنان را ملاقات خواهید کرد .
به علت اینکه احتمالا زمان ملاقات شما با پزشک محدود است و شاید به خاطر آوردن تمام سوالات برای شما ممکن نباشد ، بهتر است قبل از ویزیت خود را آماده کنید .
اقداماتی که شما می توانید انجام دهید
برای استفاده بهینه از زمان محدودی که در اختیار دارید بهتر است یک لیست از اطلاعات برای خود فراهم کنید . این اطلاعات شامل :
- توصیف دقیق تمام علائم و نشانه ها و زمان وقوع آن . برای مثال ، یادداشت کردن زمان های قاعدگی نامنظم و یا زمان قطع قاعدگی می تواند اطلاعات مهمی را در اختیار پزشک بگذارد .
- ثبت نمودن اسم و مقدار تمام داروهایی که مصرف می کنید ، شامل مکمل های غذایی و یا داروهایی که توسط پزشک تجویز نشده است .
- سوالاتی که از پزشک دارید (مثل پرسیدن راه های درمان ..)
آنچه باید از پزشک انتظار داشت
برای درک بهتر شرایطی که بر شما میگذرد ، پزشک ممکن است سوالاتی از شما بپرسد ، خودتان را برای پاسخ آماده کرده و حتی پاسخ ها را یادداشت کنید . به این ترتیب شما کاملا آماده خواهید بود و هیچ کدام از جزئیات را فراموش نخواهید کرد .
ممکن است سؤالات پزشک شامل این موارد باشند :
- آیا گهگاه قاعدگی داشته اید و یا به طور کلی قطع شده است ؟
- آیا ازدواج کرده اید و از نظر جنسی فعال هستید ؟
- آیا احتمال دارد که باردار باشید ؟
- چه مدت است که این علائم برای شما اتفاق افتاده است ؟
- آیا شما تا به حال در ناحیه شکم یا لگن جراحی داشته اید ؟
- آیا تا به حال عمل جراحی و یا ضربه سخت در ناحیه سر و سیستم عصبی مرکزی داشته اید؟
- آیا در بستگان شما ، مثل مادر و خواهر کسی آمنوره را تجربه کرده است ؟
- این علائم چقدر در شما اضطراب ایجاد کرده است ؟
- آیا اخیرا افزایش وزن و یا کاهش وزن بدون دلیل داشته اید ؟
- چند بار در هفته و به چه شدتی ورزش می کنید ؟
- چه داروها و مکمل های غذایی مصرف می کنید ؟
در هر دو حالت آمنوره اولیه و ثانویه ، برای مشاوره به پزشک مراجعه کنید :
آمنوره به ندرت به علت شرایط نامساعد زندگی اتفاق می افتد و در بیشتر موارد چند اختلال هورمونی در وقوع آن تقش دارد. یافتن دلیل اصلی آمنوره ممکن است وقت گیر بوده و نیازمند به انجام چند تست تشخیصی باشد . این آزمایشات عبارتند از:
- تست بارداری . احتمالا این اولین تستی است که پزشک انجام می دهد تا از وجود و یا عدم وجود بارداری اطمینان حاصل کند .
- آزمایشات لگن . این تست برای اطمینان از سلامت کامل ارگان های تولید مثلی انجام می شود.
- تست های بالینی . پزشک در این مرحله سلامت جسمی شما را بررسی کرده و درباره تاریخچه سلامتی از شما سوالاتی می پرسد .در زنان جوان این سوالات درباره علائم و نشانه هایی هستند که بیانگر تغییرات بلوغ در آنان می باشد .
- آزمایش خون . تست عملکرد تیروئید یا سنجش سطح پرولاکتین می تواند به عدم ثبات سطح هورمون هایی که مسئول وقوع آمنوره هستند ، اشاره کند . در زنانی که رشد موهای زائد دارند ، سطح هورمون های مردانه نیز چک می شود .
- تست تغییرات پروژسترون . برای انجام این تست شما باید داروی هورمونی پروژستروژن (progestogen) را برای مدت 7 تا 10 روز مصرف کنید . نتیجه به دست آمده از این تست به پزشک نشان می دهد که دلیل آمنوره کمبود هورمون پروژسترون بوده است یا نه .
- تصویر برداری . بنا بر علائمی که در شما مشاهده می شود و نتایج بدست آمده از تست های خونی پزشک ممکن است تصویر برداری را به شما پیشنهاد کند. شامل ، توموگرافی کامپیوتری ، تصویر بردای مغناطیسی یا اولترا سوند . این تست ها می توانند آشکار کننده تومور در هیپوفیز و یا ناهنجاری های ساختاری در ارگان های تولید مثلی باشد .
- لاپاروسکوپی یا هیستروسکوپی . زمانی که دیگر تست ها هیچ دلیل خاصی را برای آمنوره نشان نمی دهند ، پزشک ممکن است یک جراحی کوچک را برای دیدن ارگان های درونی پیشنهاد کند . در برخی موارد پس از یافتن منشا بیماری می توانند در همان زمان به درمان آن بپردازند.
درمان بستگی به دلیل ایجاد آمنوره دارد . پزشک ممکن است به شما تغییرات سبک زندگی مربوط به وزن ، فعالیت بدنی و استرس را پیشنهاد دهد . اگر شما مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک و یا آمنوره هیپوتالاموسی هستید ، پزشک ممکن است برای درمان ، داروهای خوراکی پیش گیری کننده از بارداری را تجویز کند . آمنوره ایجاد شده به علت بیماری های تیروئیدی یا اختلالات هیپوفیزی نیز ممکن است با دارو درمان شود .
داروهای مرتبط
- گنادورلین (GONADORELIN)
- مدروکسی پروژسترون (MEDROXYPROGESTERONE ACETATE)
- پروژسترون (PROGESTERONE)
شیوه زندگی و درمان های خانگی
بهترین راه برای پیشگیری از بوجود آمدن اینگونه اختلالات در قاعدگی ، داشتن یک شیوه زندگی سالم است .
- برنامه غذایی خود را تغییر داده و برای رسیدن به وزن مطلوب و ایده آل فعالیت بدنی را در برنامه زندگی خود بگنجانید .
- سعی کنید تا در برنامه کاری خود تعادل ایجاد کرده و استراحت و تفریح را فراموش نکنید .
- موارد ناراحت کننده و استرس های زندگی خود را بیابید . اگر خودتان نمی توانید از استرس ها بکاهید ، از خانواده ، دوستان و یا پزشک خود کمک بگیرید .
- همیشه نسبت به هر تغییری در سیکل های قاعدگی خود آگاه بوده و نگرانی های خود را با پزشک در میان بگذارید. زمان آغاز هر دوره قاعدگی را هر ماه در تقویم خود ثبت کنید . همچنین طول مدت آن و هرگونه علائم نگران کننده را یادداشت نمائید . با مادر و خواهر و دیگر خانم هایی که از بستگان نزدیک شما هستند، صحبت کنید. آیا فرد دیگری هست که علائمی مشابه را تجربه کرده باشد ؟ جمع آوری این اطلاعات می تواند در یافتن دلیل ایجاد آمنوره به پزشک شما کمک کند . آمنوره ممکن است سبب اضطراب شما شود ولی با مراقبت های پزشکی و یافتن دلیل اصلی توسط پزشک، می توانید به درمان آن بپردازید و سیکل های قاعدگی خود را دوباره منظم سازید .
- منبع-yourdoctor
