در مرکبات لیمو تنها میوه ای است که طعم شیرین دارد و استفاده از آن در فصل زمستان خیلی توصيه مي‌شود. اصل اين ميوه هندی است و در مقايسه با سایر مركبات عطر ملايم‌تري دارد. ليموشيرين علاوه بر اينكه شامل ويتامين C است و براي معالجه سرماخوردگي خیلی خوب است، يك تب‌بر طبيعي هم بشمار می آید اين ميوه پر از املاح معدني مثل منيزيم و فسفر است و به بهبود کارکرد قلب كمك مي‌كند.
مصرف ليمو شيرين روي پوست تاثير بسيار مثبتي دارد و از ترك خوردن آن خصوصا پوسته پوسته شدن لب‌ها در هواي سرد و خشك جلوگيري مي‌كند. ليموشيرين مصرف خاص غذايي ندارد، اما اضافه كردن آب آن به چاي طعم و عطر خاصي به آن مي‌دهد. توجه داشته باشيد كه ليموشيرين پس از برش خوردن بايد به سرعت مصرف شود، چون در مجاورت هوا تلخ و بدمزه مي‌شود.
نارنگي باستاني‌ترين عضو خانواده مركبات است تا آنجا كه پرتقال معروف از پيوند نارنگي و يك ميوه ديگر به نام پوميلو به‌وجود آمده است. تنوع نارنگي بسيار زياد است و انواع آن با پوست سبز و نارنجي، ترش، ملس يا شيرين در بازار وجود دارد. مزيت بزرگ نارنگي نسبت به دیگر مركبات، پوست آن است كه به‌سادگي جدا مي‌شود و به‌همين دليل به يكي از محبوب‌ترين ميوه‌ها بين كودكان تبدیل شده است. نارنگي طبيعتي سرد دارد و سرشار از فسفر و كلسيم است كه براي تقويت استخوان‌ها و كمك به رشد كودكان موثر است.
مقدار بالاي ويتامين A نارنگي را تبديل به يكي از موثرترين ميوه‌ها براي مبارزه با سرطان مي‌كند و ويتامين‌هاي B1 و B2 موجود در آن باعث آرامش اعصاب و خواب راحت مي‌شود. از معروف‌ترين نارنگي‌ها مي‌توان به نارنگي ژاپني، نارنگي پاكستاني، نارنگي يافا و نارنگي معروف و خوشمزه بندري اشاره كرد كه موطن اصلي آن استان هرمزگان، خصوصا روستاي سياهو است.
پرتقال معروف‌ترين و شناخته‌شده‌ترين عضو خانواده مركبات است كه مصرف آن توسط بشر به صدها سال قبل از ميلاد مسيح باز مي‌گردد. نخستین خاستگاه پرتقال كشور چين بوده است. در آن زمان پرتقال، ميوه‌اي ترش، كوچك و پرهسته بود كه بيشتر به‌دليل خواص بسيار زيادش مورد استفاده قرار مي‌گرفت. در طول قرون و با بهبود كشاورزي، پرتقال تبديل به ميوه‌اي شيرين و خوش‌طعم شد. امروزه اين ميوه به‌صورت تازه يا محصولاتي كه از آن به‌دست مي‌آيد، به بخشي جدايي‌ناپذير از زندگي غذايي ما تبديل شده است.
برخلاف تصور عموم كه پرتقال را مختص زمستان مي‌دانند، درخت آن گياهي هميشه سبز و نيمه گرمسيري است و در حال حاضر انواع مختلف آن با طعم‌ها و رنگ‌هاي متفاوت توليد مي‌شود. نكته جالب راجع به پرتقال اين است كه نام انگليسی آن يعني اورنج- Orange – از خانواده واژه فارسي نارنج و كلمه سانسكريت نارنگ است، اما ايراني‌ها اين ميوه را در زبان خودشان پرتقال مي‌نامند.
دليلش هم آن است كه تجار پرتغالي در قرن 15 ميلادي نوع شيرين آن را از هند به كشورشان برده و كشت كردند، به همين دلیل ترنج ترش مزه ايراني فراموش و پرتقال شيرين و آبدار از مغرب‌زمين وارد شد. البته در کشور‌هاي ديگري مانند تركيه، يونان و كشورهاي عربي هم نام اين ميوه از كشور پرتغال گرفته شده است. پرتقال انواع فراواني دارد و در حال حاضر تنها در ایالات‌متحده 300 نوع آن كشت مي‌شود. از معروف‌ترين پرتقال‌ها مي‌توان به تامسون، والنسيا و پرتقال خوني اشاره كرد.
اكسير جواني، شاداب كننده روح و جسم و سلطان بلامنازع طعم‌دهنده‌هاي غذايي. كافي است هميشه يك ليموترش كوچك همراه خود داشته باشيد و گهگاه پوستش را خراشيده و آن را ببوييد تا استرس از شما دور شده و بانشاط شويد. ليمو مانند سير دارای خواص بي‌شماري است و تقريبا در هر زمينه‌اي كاربرد دارد. خواص ضدباكتريايي آن سبب شده تا به‌عنوان يكي از بهترين داروهاي طبيعي براي درمان آفت دهان، اگزما و آكنه باشد. ليموترش علاوه بر خواص غذايي فراوان براي رفع بوي بد دهان، از بين بردن بوي سير و بوي زهم ماهي و انواع گوشت استفاده مي‌شود. مهم‌ترین دلیل پرورش لیموترش تهیه آبلیمو است، اما پوست آن هم علاوه بر مصارف غذايي در تهيه انواع اسانس برای مصرف در صنايع آرايشي و بهداشتي كاربرد دارد.
به ياد داشته باشيد اگر مي‌خواهيد از رنده پوست ليمو در غذا استفاده كنيد، آن را خوب بشوييد، چون معمولا ليموها را براي ماندگاري بيشتر با نوعي واكس چرب مي‌كنند كه پاك نكردن آن باعث تلخ شدن غذا مي‌شود. ليموترش انواع بسياري دارد، اما در ايران دو نوع آن بيشتر ديده مي‌شود، ليموترش شيرازي كه كوچك، معطر و پوست نازك است و ليموترش معروف به ليمو سنگي كه بزرگ و پرگوشت است، اما ترشي آن زياد و كم‌عطرتر از نوع شيرازي است. نوع ديگري از ليموترش هم به‌نام ليموعماني وجود دارد كه تازه آن بسيار ترش و تقريبا غيرقابل استفاده است، اما خشك آن به‌عنوان يكي از پرمصرف‌ترين طعم‌دهنده‌ها در آشپزي ايراني استفاده مي‌شود. ليموترش در شمال و جنوب ايران كشت مي‌شود، اما يكي از بهترين و مرغوب‌ترين محصول ليموترش ايران در شهرستان ميناب در استان هرمزگان توليد مي‌شود.
نام فارسي آن دارابي است كه تقريبا از يادها رفته است، يكي از بزرگ‌ترين اعضاي خانواده مركبات كه از پيوند پرتقال و يكي از مركبات شرق آسيا به نام پوميلو به‌دست آمده است. نام گريپ فروت يا ميوه حبه‌اي به اين دلیل روي آن گذاشته شده كه مانند خوشه انگور به‌صورت دسته‌هاي 10 تا 15 عددي به هم وصل هستند. طعم آن ملس مايل به ترش است و ته مزه تلخ آن باعث شده خيلي‌ها آن را دوست نداشته باشند، اما خواص معجزه‌آساي آن سبب شده تا بسياري آن را به اجبار در برنامه غذايي خود بگنجانند.
گريپ فروت يكي از موثرترين ميوه‌ها در پايين آوردن كلسترول و چربي خون است، البته به‌شرطي كه با نمك خورده نشود. اين ميوه به‌دليل خاصيت اشتهاآوري که دارد مي‌تواند در سالاد و به‌عنوان پيش‌غذا مصرف شود، با اين حال خاصيت چربي‌سوزي آن باعث شده تا يكي از بهترين انتخاب‌هاي طبيعي براي كاهش وزن باشد. معروف‌ترين گريپ فروت نوع توسرخ آن است.
يكي از دوست داشتني‌ترين مركبات كه گوشت، پوست، آب و حتي گل آن مورد مصرف دارد. نارنج در زبان انگليسي Bitter Orange يا پرتقال تلخ ناميده مي‌شود و در برخي نقاط تنها به‌عنوان گياهي تزييني استفاده مي‌شود. نارنج در ايران بسيار پرطرفدار است و در فصول سرد در بازار يافت مي‌شود و جايگزين مناسب و شايسته‌اي براي ليموترش است كه در اين زمان از سال كمياب و گران است.
مصرف نارنج در غذاها- مانند انواع خورش قرمز- نه‌تنها طعم ترش و ملايمي به غذا مي‌دهد، بلكه از تيره شدن خورش جلوگيري كرده و باعث خوش‌رنگ شدن آن مي‌شود. نارنج تمام خواص مشترك در مركبات را دارد، اما ويژگي منحصر به فردش آن است كه شكوفه تازه آن براي تهيه مربا و خشك آن در انواع دمنوش و چاي كاربرد دارد.
منبع : مجله سیب سبز
