آب آوردن زانو که درپزشکی به آن افوزیون یا افیوژن زانو Knee effusion میگویند به مفهوم جمع شدن زیاد مایع در مفصل زانو است.در پیرامون مفصل زانو پرده بافتی سفت به نام کپسول مفصلی هست که اطراف آن رادربر گرفته و شبیه کیسه ای آن را دربر میگیرد.
درون این کیسه یا کپسول، مایع مفصلی وجود دارد. در واقع استخوان های مفصل زانو غرق در این مایع مفصلی است. البته مقدار این مایع در حالت معمولی کم و در حد چند سانتیمتر مکعب است. این مایع به توسط سلول های خاصی به نام سلول های سینوویال ترشح میشوند. این سلول های سطح داخلی کپسول مفصلی را پوشانده اند.
آسیب شناسی
در بعضی بیماری ها یا بدنبال بعضی ضربات وارد شده به زانو سلول های سینوویال شروع به ترشح مقادیر فراوانی از مایع مفصلی میکنند. بطور مثال در بیماری روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتویید این مایع به مقدار زیادی ترشح میشود و یا بدنیال کشیده شدن منیسک زانو این سلول ها شروع به ترشح مقدار زیادی مایع میکنند.
با تجمع این مایع در زانو، مفصل متورم شده و ورم آن از روی زانو دیده میشود. کپسول مفصلی زانو به پشت کشکک و به بالاتر از آن گسترش یافته است. وقتی مایع زیادی در مفصل زانو جمع میشود اولین جایی که به راحتی ورم میکند بالای کشکک است.
ترشح زیاد مایع در مفصل موجب تجمع آن میشود و در زبان مردم به این وضعیت آب آوردن زانو میگویند. وقتی زانو آب میاورد معمولا همراه با آن درد زانو هم وجود دارد گرچه این وضعیت میتواند بدون درد هم باشد. وقتی آب زیادی در مفصل جمع میشود ممکن است زانو خوب خم نشود.
علل آب آوردن زانو چیست
مهمترین علل آب آوردن زانو بیماری های روماتیسمی، آرتروز یا ساییدگی زان و ضربات وارد شده به آن است. البته عفونت ها، بیماری های متابولیک مانند نقرس کاذب و تومروها هم میتوانند موجب آب آوردن زانو شوند.
وقتی برای اولین بار ضربه شدیدی به زانو وارد میشود این ضربه میتواند موجب پارگی منیسک یا رباط صلیبی شود. پارگی این بافت ها معمولا همراه با خونریزی است. این خون درون مفصل زانو جمع شده و در این حال مفصل ورم کرده و بسیار دردناک است. بتدریج و حتی بدون درمان خون جذب شده و درد بیمار بعد از چند هفته تا چند ماه از بین میرود ولی زانو ناپایدار میشود.
وقتی زانو ناپایدار است و به اصطلاح لق است بدنیال یک حرکت نابجا پیچ میخورد. این پیچ خوردن میتواند با درد شدیدی همراه باشد و بعد از چند ساعت تا چند روز زانو ورم میکند و آب میاورد. این آب آوردن به علت تحریک بافت سینوویال ایجاد شده است. کشیدگی شدید بافت سینوویال در حین پیچ خوردن زانو موجب تحریک آن به ترشح مقادیر زیادی مایع مفصلی میشود. معمولا این آب بعد از چند هفته خودبخود جذب شده و ورم زانو میخوابد.
در ساییدگی و آرتروز زانو ممکن است ورم و آب آوردن زانو دائمی باشد چون بافت سینوویال مکررا تحریک میشود و مایع ترشح میکند. در بیماری های روماتیسمی مانند روماتیسم مفصلی هم در هنگام عود و حمله بیماری، مایع زیادی درون زانو ترشح شده و زانو آب میاورد.
تشخیص
تشخیص آب آوردن زانو به توسط پزشک با نگاه کردن به زانو و لمس کشکک و بالای آن صورت میگیرد. وقتی که تورم زانو به علت آب آوردن آن باشد بالای کشکک متورم شده و با فشار بر روی کشکک میتوان آن را بالا و پایین برد. پزشک میتوان آب زانو را با سوزن بکشد. به این کار آرتروسنتز Arthrocentesis میگویند. بعد از کشیدن آب زانو ارسال آن به آزمایشگاه میتواند به تشخیص علت ایجاد کننده آن کمک کند.
درمان آب آوردن زانو چیست
البته میتوان آب زانو را کشید و آن را بیرون آورد. وقتی تورم زانو و بدنبال آن درد زانو هم زیاد باشد کشیدن آب آن ممکن است بتواند شدت درد را کاهش دهد. با این حال درمان اساسی اب آوردن زانو مشخص کردن علت بروز آن و درمان آن علت است. وقتی آب زانو کم است میتوان با استراحت و حرکت ندادن زانو، دراز کشیدن و بالا نگه داشتن آن و سرد کردن زانو به بدن کمک کرد تا آن را زودتر جذب کند.
منبع-ایران ارتوپد
