مهر و محبت به اطفال وظیفه هر پدر و مادریست که نه تنها احساس امنیت به کودک می دهد بلکه باعث افزایش اعتماد به نفس وی و تاثیر گذار در روحیات کودک خواهد بود.
محبّت، ریشه اصلی شجره اخلاق و فضیلت انسانی است. فرزندی که از دوران اوّل کودکی از مهر و محبّت پدر و مادر بهره برده باشد، روحی شاد و روانی با نشاط دارد و در باطن خود، احساس محرومیت نمی کند. امام صادق علیه السلام می فرماید: انّ الله عزّوجل لیرحم الرّجل (العبد) لشدّة حبّه لولده. مردی که نسبت به فرزند خود محبّت بسیار دارد، مشمول رحمت مخصوص خداوند است. پزشكان بر این عقیده اند كودكانی كه در سال اول زندگی خود از كمبود محبت رنج می برند در معرض خطر اختلالات مغزی و مهارت های اجتماعی قرار دارند.
به گفته پزشكان: كودكان مادران مبتلا به مشكلات ذهنی بیشتر در معرض این خطر قرار دارند چرا كه رابطه این گروه از مادران با فرزندانشان طبیعی نیست در حالی كه نوزادان به تحریك و كنش های اجتماعی نیاز دارند تا توانایی های مغزی آن ها رشد كند. نیاز كودكان به مهر و محبت به اندازه كافی شناخته شده است، اما این شناخت كه عشق و علاقه نه تنها در پختگی عاطفی نقش دارد بلكه ساختار مغز را نیز متاثر می‌كند، یافته جدیدی است . به هنگامیكه دانشمندان كودكان یتیمی را مورد مطالعه قرار دادند، در مغز آنها ”حفره سیاهی” یافتند . این همان بخش از مغز است كه مسوولیت رشد و تحول در درك احساس و ساخت، عملكرد و هضم عواطف، تجربه زیبایی و لذت، لیاقت و هنر رفتار و برخورد عاقلانه با دیگران را برعهده دارد.
اولین مرحله بیدار و فعال کردن حس لامسه در نوزادان، نوازش و در آغوش گرفتن است. با این عمل به نوزادمان این حس را منتقل می‌کنیم که دوستش داریم و جایش امن است، حسی که حتی خودمان با در آغوش گرفته شدن به آن می‌رسیم.
اولین رابطه نوزاد با دنیای خارج از طریق لمس کردن می‌باشد و این حس را نوزاد از طریق پوست و سپس به وسیله دهان تجربه می‌کند.
در دوران جنینی به دلیل وجود کیسه آبی که در آن قراردارد و به وسیله دیواره بطن مادر، جنین به این احساس آرامش و امنیت دست می‌یابد ولی با تولد، این رابطه فیزیکی از بین می‌رود و اینجاست که نوزاد، نیاز به نوازش پیدا می‌کند تا فقدان رابطه فیزیکی دوران جنینی را جبران کند و والدین با یک برنامه ریزی مناسب بتوانند این خلاء را پر کنند.
قرن هاست که مادران از قدرت معجزه آسای نوازش کودکان به منظور قطع گریه آن ها آگاهی دارند. حالا دانشمندان نیز به قدرت این تماس پی برده اند و حتی از آن در درمان بیماری های گوناگون استفاده می کنند. این لمس و نوازش می تواند از یک دست در دست گرفتن ساده و بغل کردن، تا ماساژهای اختصاصی و حرفه ای باشد. با لمس می توان تب، درد، اضطراب، افسردگی، رفتارهای تهاجمی را مهار کرد، عملکرد سیستم ایمنی را بهبود بخشید و التیام را سرعت داد. فشار خون و سرعت ضربان قلب را کم و جریان هوا را در ریه بیماران آسمی تنظیم نمود، روانشناسان بر این باورند که نوازش و لمس کردن پوست روند کاهش دمای بدن کودکان بیمار را سرعت می بخشد. بسیاری از کودکان به دلیل بروز برخی ناراحتیهای روحی و نیاز به لمس محبت والدین دچار بیماری و تب می شوند.
كارشناس پرستاری بخش قلب كودكان بیمارستان شهید رجایی می گوید: زمانی كه مادر كودك را پس از عمل جراحی قلب در آغوش می گیرد جریان خون طفل افزایش یافته و تنفس به حالت طبیعی بازمی گردد ضمن این كه طول مدت بستری كودك نیز كاهش می یابد. وی افزود: بیشترین تاثیر در آغوش گرفتن كودك پس از جراحی، قبل و پس از استحمام است هم چنین پیشگیری از ابتلای كودك به عفونت از دیگر تاثیرات لمس كردن او پس از جراحی است زمانی كه پوست بدن مادر و كودك با هم برخورد می كند باكتری های طبیعی پوست مادر به پوست كودك منتقل می شود و همین امر موجب مقاوم شدن باكتری های مفید در بدن كودك می شود كه در نتیجه افزایش وزن گیری و كاهش طول بستری را برای كودك به همراه خواهد داشت.
هر چه والدین فرزندان را بیشتر نوازش کنند حرکات تهاجمی در کودکان کمتر می شود. هر چه مهر و محبت این نوازش ها بیشتر باشد در خلقیات کودکان تأثیرگذارتر و مثبت تر است
روانشناسان براین باورند که والدین می بایست هر شب پیش از خواب برای کودکانشان لالایی بخوانند و آنها را چند دقیقه در آغوش بگیرند تا نه تنها سلامت روحی کودکانشان را حفظ کنند بلکه تعداد دفعات بروز انواع بیماریها را در فرزندشان نیز کاهش دهند.
دانشمندان اعلام کردند که تحقیقات نشان می دهد: کودکانی که با محبت و مهربانی لمس می شود، کمتر از آنان که تماس محبت آمیز با والدین شان ندارند گریه می کنند یا بیمار می شوند. همچنین بررسی های جدید نشان داده هر چه والدین فرزندان را بیشتر نوازش کنند حرکات تهاجمی در کودکان کمتر می شود. هر چه مهر و محبت این نوازش ها بیشتر باشد در خلقیات کودکان تأثیرگذارتر و مثبت تر است. همچنین دیده شده که نوازش باعث پایین آمدن سطح هورومون کورتیزول (هورمون استرس تولید شده در غده آدرنال) می شود.
وقتی دو نفر با هم دست می دهند، فشار متوسطی که دو دست به هم وارد می کنند، یکی از اعصاب دوازده گانه مغز را تحریک کرده و باعث کند شدن ضربان قلب و پایین آمدن هورمون های استرس از جمله کورتیزول می شود. نکته مهم دیگر این است که با ارتباط جسمی ناشی از نوازش و تماس با کودک، در والدین نیز احساس آرامش و اطمینان ایجاد می شود. ارتباط غیرکلامی که همواره در حین نوازش کودکتان برقرار می شود، جرقه ارتباطی تعاملی و دو طرفه را روشن می کند تا آنجا که این ارتباط می تواند در آینده نیز بین والد و کودک برقرار و ادامه داشته باشد. هنگامی كه كودكان عشق صادقانه دریافت كنند چنان حس عمیقی از امنیت در آنها ایجاد می شود كه تقریباً همیشه كمتر نیازمند دیگری هستند. در نتیجه بزرگسالانی كه از لحاظ عاطفی نیازمند هستند عمدتاً آنهایی هستند كه هنگام رشد محبت كافی از پدر و مادر ندیده اند یا كسانی هستند كه محبت والدینشان یا متغیر بوده یا خالصانه نبوده است.
