درباره درمان های چربی خون بیشتر بدانیم

بعضي‌ها چربي خونشان بالاست اما براي کاهش آن تنها يك کار مي‌کنند و آن کار اين است که بعد از خوردن غذا يك استکان آبغوره سر مي‌کشند! مصرف آبغوره براي کاهش چربي خون يکي از آن توصيه‌هاي عاميانه?اي است که ممکن است از هرکسي بشنويم…

 توصيه‌هايي از اين دست کم نيستند اما سؤال اين است که پزشکان و متخصصان تغذيه چقدر با اين قبيل توصيه‌ها موافقند؟ آيا اين روش‌ها را مي‌توان جايگزين دارودرماني کرد؟ آيا مي‌توان از اين قبيل توصيه‌هاي تغذيه‌اي در کنار دارودرماني استفاده کرد؟ دکتر تيرنگ نيستاني، متخصص تغذيه و رژيم‌درماني و دانشيار انستيتو تحقيقات تغذيه كشور و دانشگاه علوم‌پزشكي شهيد بهشتي، به اين پرسش‌ها پاسخ مي‌دهد.

 آقاي دکتر! چه زماني مي‌گوييم چربي‌خون کسي بالا رفته است؟

شايد اصطلاح بهتر به جاي چربي‌خون بالا، اختلال چربي‌خون باشد. چربي‌ها به 2 گروه، كلسترول و تري‌گليسريد تقسيم مي‌شوند. كلسترول خود 2 زيرگروه دارد كه شامل HDL يا كلسترول خوب و LDL يا كلسترول بد است. اگر در فردي HDL پايين باشد، عامل خطر براي ابتلا به بيماري‌هاي قلبي- عروقي محسوب مي‌شود. پس اصطلاح چربي‌خون بالا درست نيست.

سلامت: اما چربي‌خون چه زماني اختلال پيدا مي‌كند؟

در مورد كلسترول، عدد كلي 250 ميلي‌گرم در دسي‌ليتر وجود دارد كه نبايد ميزان آن از اين حد بالاتر برود. در مورد تري‌گليسريد عدد 100 ميلي‌گرم در دسي‌ليتر ذکر شده است. در مورد HDL هم براي آقايان، بايد عددي بالاي
40 و براي خانم‌ها بالاي 50 ميلي‌گرم در دسي‌ليتر باشد. براي كلسترول LDL نيز حد مطلوب، زير 100 ميلي‌گرم در دسي‌ليتر است و بالاي 140 ميلي‌گرم در دسي‌ليتر نياز به درمان دارد.

 اختلال در چربي‌خون چه مشکلي ايجاد مي‌كند؟

اگر تري‌گليسريد بالا و HDL پايين بيايد به‌خصوص مجموع آنها با هم مي‌تواند زمينه‌ساز نشانگان متابوليک و بيماري‌هاي قلبي-عروقي باشد. نشانگان متابوليك 5 مشخصه دارد كه 2 مورد مربوط به تري‌گليسريد بالاي 150 و HDL پايين و يك مورد مربوط به بالا بودن اندازه دور شكم است. بزرگ بودن دور شكم در افرادي كه نشانگان متابوليك دارند، مشترك است و در واقع خود باعث ايجاد اختلال در چربي‌خون مي‌شود.

 فردي كه اختلال چربي‌خون دارد بايد فورا چربي را از برنامه غذايي‌اش حذف کند؟

نه، به‌هيچ‌وجه! مهم‌ترين اقدام كنترل وزن است كه حتما با حذف چربي اتفاق نمي‌افتد. بسياري از بيماران غذاي آبپز مي‌خورند اما چربي‌خونشان كاهش نمي‌يابد، چون وزنشان کم نمي‌شود، بنابراين افراد مبتلا اول بايد چربي‌ شكمي‌شان را از بين ببرند.

 يعني فرد مبتلا مي‌تواند چربي بخورد؟

اين موضوع به نوع چربي بستگي دارد. برخي غذاها ميزان چربي‌هاي بد را در خون بالا مي‌برند و چربي‌خوب را كاهش مي‌دهند و برخي ديگر برعكس عمل‌ مي‌كنند. فردي که مبتلا به اختلال چربي‌خون است، بايد چربي‌هاي بد را حذف و چربي خوب را در حد توصيه‌شده مصرف كند. تاکيد مي‌کنم در حد توصيه شده چون كالري چربي‌خوب و بد مساوي است و هر گرم چربي 9 کيلوكالري انرژي دارد.

 منظورتان از چربي خوب و بد چيست؟

چربي‌هاي غذايي به 2 گروه تقسيم مي‌شوند؛ چربي‌هاي مرئي و پنهان. چربي‌هاي بد قابل‌رويت مثل چربي‌هاي گوشت‌قرمز و تمام چربي‌هاي جامد از جمله روغن‌هاي نباتي، كره، خامه، چربي‌هاي لبنيات و بدتر از همه چربي‌هاي ترانس است كه از اشباع و جامدكردن روغن‌هاي گياهي توليد شده‌اند و در روغن‌هاي جوشيده و دودكرده بيشتر وجود دارند. در كل، روغن‌هاي گياهي كلسترول ندارند ولي چربي‌هاي جامد از جمله روغن‌هاي گياهي جامد مي‌توانند كلسترول خون را بالا ببرند. چربي‌هاي پنهان نيز مثل چربي‌اي كه در ميان الياف گوشت است و قابل‌پاك‌كردن نيست يا چربي‌ موجود در شيريني، بيسكويت و كالباس و سوسيس كه جداکردني نيستند و معمولا ميزان چربي بد در آنها خيلي زياد است، مي‌توانند باعث اختلال چربي‌خون شوند. چربي‌خوب مرئي نيز مثل روغن‌زيتون، كلزا، روغن‌هاي مايع مثل روغن سويا، آفتابگردان، ذرت و… چربي‌هاي خوب پنهان مثل چربي مغزدانه‌هايي نظير بادام، بادام‌زميني، گردو، پسته.

 از بين گوشت‌ها کدام يک چربي بد کمتري دارد؟

بهترين گوشت، گوشت شترمرغ است كه چربي‌ خيلي پاييني دارد. گوشت‌قرمز بدترين نوع چربي را دارد و نبايد بيش از يكي‌، دو وعده در هفته مصرف شود. گوشت سفيد هم انتخاب مناسبي است و گوشت ماهي بر همه در اين گروه ارجح است.

 حرفي از تخم‌مرغ نزديد! فردي که اختلال چربي‌خون دارد، مي‌تواند تخم‌مرغ مصرف كند؟

در يك رژيم‌غذايي سالم اگر فردي به اندازه توصيه شده ميوه و سبزي دريافت كند و چربي بد نخورد، مصرف يک تخم‌مرغ در روز يا 3-2 عدد در هفته، گرچه كلسترول دارد اما مشكلي ايجاد نمي‌كند. با اين حال اين مساله بستگي به نظر متخصص تغذيه دارد.

 آيا با خوردن برخي موادغذايي مثل آب کرفس يا آبغوره و… هم مي‌توان چربي‌خون را پايين آورد؟

افزايش دريافت سهم سبزي‌ها به دليل آنكه فيبر دارند و از نظر ميزان آنتي‌اكسيدان‌ها قوي هستند، مي‌تواند موثر باشد. چربي‌ بد به تنهايي مشكل‌ساز نيست اما وقتي در بدن اكسيد شد، بيماري‌زا خواهد شد. در اينجا آنتي‌اكسيدان‌ها اثر پيشگيري‌كننده دارند. مصرف روزانه 3 تا 4 سهم ميوه‌ نيز توصيه مي‌شود البته مصرف بيش از اين مقدار، باعث چاقي و بروز اختلال در چربي‌خون مي‌شود.

 از بين ميوه و سبزيجات کدام‌يک موثرترند؟

برخي سبزي‌ها مثل شويد يا سير روي تري‌گليسريد اثر مثبتي دارند اما تاثير آنها تنها در يك رژيم‌غذايي سالم معني پيدا مي‌كند.

 غوره و ليمو، چاي سبز و قهوه چطور؟ تاثيري در کاهش چربي ندارند؟

آبغوره و آبليمو تاثير قابل‌ملاحظه‌اي از نظر باليني روي چربي‌خون ندارند. مصرف قهوه و چاي سبز نيز به اندازه‌اي كه بتوان به شكل كلينيكي روي آن تكيه كرد تاثيري بر چربي‌خون ندارد. قهوه تا روزي 4 فنجان کاملا بر چربي‌خون بي‌اثر است. حتي از سوي ديگر، مصرف‌ كافئين در مقادير بالا مي‌تواند كلسترول را بالا ببرد. چاي سبز نيز اثر خوبي دارد چون آنتي‌اكسيدان قوي است ولي اين‌طور نيست كه تنها با مصرف چاي سبز، فرد بتواند اختلال چربي‌خونش را برطرف كند. همان‌طور که گفتم فردي موفق است که رژيم‌غذايي‌اش را اصلاح کند، فعاليت بدني منظم و ورزش مستمري داشته باشد و به‌طور خلاصه سبک زندگي درستي را انتخاب کند.

فردي که براي کاهش چربي‌خون دارو مي‌خورد باز هم بايد رژيم‌غذايي‌اش را رعايت کند؟

در پيشگيري از ابتلا به بيماري‌هاي قلبي- عروقي و بالا بردن HDL يعني چربي‌خوب، مهم است چون اثر حفاظتي آن از اثر بد LDL بيشتر است، بنابراين فقط خوردن دارو كفايت نمي‌كند و بايد با تغذيه HDL را بالا برد.

منبع -سلامت ایران