خاکشیر جزو آن گروه از خوردنی هایی است که خوردن آن سبب رفع عطش و تشنگی می شود ولی غیر از اینها خاکشیر معالجه مناسبی برای مسائل دختران لاغر است چرا که گرسنه می کند و معده راقوی می کند. از خاصیت دیگر خاکشیر می توان به موارد زیر اشاره کرد:
با جوش صورت وداع کنید
مخلوط 2 قاشق غذاخوری خاکشیر با عرق شاه‌تره، عرق کاسنی و عرق بیدمشک ترکیب خوبی برای درمان جوش‌های صورت است. برای استفاده از این مخلوط کافی است یک استکان از هر یک از عرق‌های گیاهی شاه‌تره، بیدمشک وکاسنی را با هم مخلوط کرده و آن را با 2 قاشق غذاخوری خاکشیر ترکیب کنید. نوشیدن این ترکیب علاوه بر آن‌که جوش‌های صورت را درمان می‌کند برای افرادی که دچار گرفتگی صدا هستند نیز موثر است. مدت درمان با این نسخه دست کم 3 هفته است و پس از این مدت نتایج بهبود به مرور در چهره بیمار نمایان می‌شود.
دفع سنگ کلیه
درمانگران، مصرف مخلوطی از خاکشیر و ترنجبین برای درمان سنگ کلیه در افرادی که به این بیماری مبتلا هستند یا کلیه آنها استعداد سنگ‌سازی را دارد، توصیه می‌کنند. برای تهیه این نسخه خانگی کافی است 3 قاشق غذاخوری ترنجبین را در یک لیوان آب به‌مدت 5 ساعت خیسانده و پس از این مدت آن را صاف کنید. سپس ترنجبین صاف کرده را با 2 قاشق غذاخوری مخلوط کرده و آن را میل کنید. نوشیدن این مخلوط به‌صورت روزانه به دفع سنگ کلیه کمک می‌کند. علاوه بر این افرادی که دچار بوی بد دهان به‌دلیل عفونت و مشکلات بلغمی هستند نیز می‌توانند از این نسخه استفاده کنند.
اگر دوست دارید وزن اضافه کنید
افراد لاغر و کسانی که تمایل دارند وزن خود را بالا ببرند، می‌توانند از این نسخه استفاده کنند. این گروه اگر خاکشیر را با شیر میل کنند می‌توانند با نوشیدن این خاکشیر صبح ناشتا به درمان لاغری و افزایش وزن خود کمک کنند. به اعتقاد درمانگران، درصورتی که شیر تازه و طبیعی باشد میزان تاثیرگذاری این نسخه بیشتر می‌شود. بنابراین افرادی که به شیر طبیعی دسترسی دارند بهتر است از شیر طبیعی و روستایی استفاده کنند.
بهبود لک‌ها با خاکشیر
برای از بین بردن لک‌های پوست به‌ویژه صورت یکی از بهترین روش‌ها، نوشیدن خاکشیر و ترنجبین است. افرادی که از این ترکیب به‌صورت روزانه و مستمر به‌مدت 3 هفته استفاده کنند بعد از مدتی با روشنی پوست و از بین رفتن لک‌های صورت و پوست‌شان روبه‌رو می‌شوند. برای تهیه این ترکیب نیز لازم است ترنجبین را 5 ساعت در آب بخیسانید و صاف شده آن را با 2 قاشق خاکشیر مخلوط کرده و میل کنید.
اگر دل ضعفه می‌گیرید، خاک‌شیرو عسل بخورید
برخی از افراد هستند که در طول روز دچار دل ضعفه می‌شوند. این دل‌ضعفه ممکن است در طول روزهای گرم تابستان یا در ایام ماه رمضان به سراغ افراد مختلف بیاید. برای پیشگیری از بروز این دل‌ضعفه کافی است، خاکشیر و آب عسل را با هم ترکیب کرده و میل کنید. برای تهیه آب عسل باید یک لیتر آب و یک کیلو عسل را با هم بجوشانید.
بعد از مدتی که این ترکیب جوشید کفی روی آن تشکیل می‌شود که باید از دیگر مواد موجود در ظرف جدا شود. مابقی مواد همان ترکیبی است که برای بهبود دل‌ضعفه و پیشگیری از بروز آن مصرف می‌شود. اگر چه عسل با حرارت، برخی از ویتامین‌ها و مواد مغذی خود را از دست می‌دهد اما در عین حال مواد مفیدی در آن باقی می‌ماند که برای درمان دل‌ضعفه بسیار مناسب است.
اسهال را درمان کنید
ابتلا به اسهال در فصل تابستان یکی از اختلالاتی است که در کودکان بسیار شایع است. درمانگران طب سنتی ایران برای درمان این مشکل، دارویی را تجویز می‌کنند که در تمامی خانه‌ها امکان تهیه و مصرف آن وجود دارد. برای تهیه این دارو کافی است خاکشیر را بو داده و آن را با آب و عسل مخلوط کنید و به بیمار بدهید. این ترکیب را متناسب با سن بیمار، هر 2 ساعت یک بار برای او تجویز می‌کنند. میزان مصرف این مخلوط از یک قاشق غذاخوری تا یک سوم استکان برای خردسالان تجویز شده است.
نام هاي فارسي:خاکشير، خاکشي
نام علمي:Descurainia sophia
نام انگليسي: Fluxweed, Flixweed
نام عمومي: Flixweed
نام عربي: خبه
نام فرانسوي: Velar sagesse
نام آلماني: Sophienkraut
نام مترادف: Sisymbrium sophia
نام خانواده: Brassicaceae( خردل)
گياه شناسي:
گياه خاکشي گياهي است علفي و بوته اي که يک ساله يا دو ساله مي باشد. ارتفاع آن گاهي به يک متر مي رسد و اصولاً از قسمت هاي بالاي ساقه منشعب مي شود. برگ ها داراي بريدگي هاي زياد بوده و گاهي نخ مانند شده است. ميوه ها به صورت خورجين باريک به طول تا 3/5 سانتيمتر به صورت تقريباً عمودي بر روي انتهاي ساقه قرار مي گيرند. گل ها کوچک و به رنگ زرد روشن است. دانه ها بسيار ريز و به رنگ تقريباً نارنجي و يا مايل به قهوه اي و بيضي شکل هستند که در يک رديف داخل خورجين قرار گرفته اند. دانه هاي خاکشي که قسمت مورد استفاده دارويي گياه مي باشند را پس از رسيدن کامل ميوه و در مرداد و شهريور ماه جمع آوري مي کنند. گياه خاکشي در اکثر نقاط ايران رويش دارد. خاکشي بومي اروپا و نواحي معتدل و قاره آسيا، از جمله ايران، عراق، پاکستان، افغانستان، چين، هند و شمال آفريقا مانند مصر، مراکش و الجزيره مي باشد.
تاريخچه:
خاکشي از قديم به عنوان اشتهاآور، مقوي معده، ضد تب، ملين و در مشکلات سوء هاضمه مورد استفاده بوده است. همچنين در زمان باستان جهت درمان اسهال خوني مورد استفاده بوده و توسط متخصصان گياهان دارويي به نام Sophia .chirugorum به معني « عقل جراحان» ناميده مي شده است
ترکيبات مهم:
مهم ترين ترکيبات دانه خاکشي شامل گلوکز اينولات ها بوده که شامل آليل ايزوتيوسيانات، بوتنيل ايزوتيوسيانات، سيانو 3 و 4- اپي تيو بوتان، 5- متيل تيوپنتانيتريل، 3- فنيل پروپيونيتريل، 4- متيل تيوبوتيل ايزوتيوسيانات و 2- فنيل اتيل ايزوتيوسيانات مي باشند. ترکيبات ديگر شامل اسيدهاي چرب پالميتيک، لينولنيک، اولئيک و استئاريک مي باشند. املاح موجود در دانه شامل گوگرد، کلر، فسفر، آهن، پتاسيم، کلسيم، سديم و منيزيم مي باشند. دانه همچنين حاوي پروتئين، صمغ، موسيلاژ، چربي و ترکيبات ازت دار است.
اثرات مهم:
در طب عوام و سنتي از دانه هاي خاکشي به عنوان درمان اسهال، ادرارآور، تب بر، رفع التهاب کليه، دفع کرم و درمان آب آوردن انساج به صورت جوشانده استفاده مي شده است. از قديم در ايران خاکشي را با آب سرد مخلوط و به عنوان ملين و خنکي مصرف مي نموده اند.
مطالعات فارماکولوژيکي در مورد خاکشي چندين خاصيت آن را روشن نموده است: صمغ و موسيلاژ روي دانه خاکشي با جذب آب متورم شده و توليد ژل حجيمي مي نمايد که داراي خاصيت نرم کننده بوده و باعث سهولت خروج مدفوع و اثر ملين آن مي شود. اصولاً ايزوتيوسيانات ها داراي خاصيت ضد ميکروب بوده، به همين دليل خاصيت ضد تب خاکشي را مي توان به آنها نسبت داد. از طرفي چون هورمون تيروئيد ظاهراً وابسته به تنظيم درجه حرارت بدن مي باشد، ممکن است با کاهش توليد و ترشح تيروکسين، متابوليسم بازال کاهش يافته و درجه حرارت بدن متعاقب آن کاهش يابد.
طريقه و ميزان مصرف :
_خيسانده: خاکشي را در آب سرد براي چندين ساعت بخيسانيد و ميل کنيد.
_جوشانده: خاکشي را به مدت 10 دقيقه با آب بجوشانيد و پس از سرد شدن مخلوط را ميل نماييد.
_ضماد: براي رفع زخم، جراحات و رفع ورم ها، خاکشي را کوبيده و به صورت ضماد درآوريد. ضماد به صورت موضعي مورد استفاده خواهد بود.
در کتاب مخزن الدويه درباره خاکشي چنين نوشته است:
خبه يا خاکشي دو نوع مي باشد، يکي ريزه که رنگ آن مايل به سرخي و طعم آن اندکي مايل به تلخي است و دوم از آن بزرگتر و رنگ آن سرخ مايل به تيرگي مي باشد و هر دو خودرو در صحراها و باغ ها و دامن کوه ها مي رويند. داراي خاصيت مقوي معده و هاضمه بوده و جهت گرفتگي آواز و نيکويي رنگ رخسار مفيد است. براي حصبه و برودت احشا و خروج خلط سينه و ريه مفيد است. محرک قواي جنسي است، به خصوص اگر هر روز دو مثقال ( 10 گرم) از آن را با چهار مثقال( 20 گرم) شکر کف نمايند. ضماد آن براي زخم ها، ورم ها و نقرس سودمند است. همچنين براي سرفه مزمن و جهت شش، جگر و زخم هاي رحم نافع است.
از قديم خاکشي در طب عاميانه به اشکال زير مورد استفاده بوده است:
به عنوان ضد سم حدود 1 مثقال(پنج گرم) از دانه ها را بشوييد و با آب يا گلاب به اندازه اي بجوشانيد تا دانه ها شکفته گردند. سپس نيم گرم از آن را به مسموم بخورانيد. در اين حالت ايجاد تهوع و قي مي کند. اين کار بايد تکرار شود تا قي متوقف گردد. براي رفع اسهال کودکان يک قاشق خاکشير را بشوييد و در ظرفي بريزيد و روي حرارت کم به هم بزنيد تا بو داده شود. آنگاه به آن کمي عسل بيفزاييد و هر نيم ساعت يک قاشق چايخوري از آن به کودک بخورانيد.
براي نيکويي رنگ رخسار هر روز دو مثقال خاکشي و چهار مثقال شکر تا 10 روز به صورت خوراکي مصرف کنيد.
براي درمان زخم ها و ورم هاي بدن از ضماد آن استفاده مي شود. ضماد آن براي تسکين دردهاي نقرس مفيد است. براي دفع سنگ کليه از مخلوط خارشتر، خاکشير و ترنجبين به صورت جوشانده، صبح ناشتا مصرف گردد.
براي چاق شدن، خاکشير با شير تازه مصرف شود. براي برطرف شدن جوش هاي صورت يک قاشق ترنجبين و دو قاشق غذاخوري خاکشير را مخلوط کرده و هر روز صبح، ناشتا ميل شود. اين عمل بايد دو هفته ادامه يابد.
نکات قابل توجه:
1 – دانه هاي خاکشي بايد در ظروف سربسته، دور از نور، حرارت و رطوبت نگهداري شوند.
2 – گاهي دانه هاي گياهان خانواده خاکشي که مشابه با آن مي باشند به اشتباه توسط مردم مورد استفاده قرار مي گيرند، لذا بايد به رنگ، اندازه و شکل دانه ها دقت کافي نمود.
3 – بايد توجه داشت که شکل مصرف خاکشي در اثرات دارويي آن دخالت دارد، مثلاً خاکشي مخلوط با آب سرد داراي خاصيت ملين(ضد يبوست) و خاکشي به صورت جوشانده داراي خاصيت ضد اسهال مي باشد.
در حالت اول صمغ و موسيلاژهاي خاکشي در آب متورم شده و باعث رفع يبوست مي شوند، در حالي که در جوشانده ترکيبات داخل خاکشي استخراج شده و خاصيت ضد اسهال را ايجاد مي نمايند.
خواص خاک شیر
خاکشیر : ضد عفونی کننده . پاد زهرخوبی برای نقرس می باشد به نوعی در درمان سرطان مفید است . برای کسانی که مزاجشان سودایی است مفید می باشد . اثر معجزه آسا ئارئ . تب بر خوبی است . تقویت کننده معده است اشتها را تحریک می کند . رنگ تیره شما را باز می کند . و خواص های دیگر به شرح ذیل :
خاكشير گياهي است علفي يكساله يا دو ساله كه ارتفاع ساقه آن تا يك متر نيز مي رسد . پائين گياه كرك دراست در حاليكه بالاي آن بدون كرك مي باشد.
تخم اين گياه كه همان خاكشير است ريز و كمي دراز و معمولا به دو رنگ وجود دارد يكي از آنها قرمز كه داراي طعم كمي تلخ است و ديگري برنگ قرمز تيره مي باشد.
خواص داروئي:
1) خاكشير از نظر طب قديم ايران گرم و تر است.
2) التيام دهنده زخم و جراحات است .
3) جوشانده خاكشير براي رفع اسهال هاي ساده و رفع ترشحات زنانگي مفيد است .
4) خاكشير ادرار آور است .
5) خاكشير تب بر است .
6) براي دفع كرم مفيد است .
7) التهاب كليه را برطرف مي كند.
8) سرخك و مخملك را دوا مي كند و به عنوان خنک کننده در امراض حصبه مطبقه و آبله تجویز شده است
9) خاكشير صدا را باز مي كند .
10) براي از بين بردن كهير و التهابات پوستي از خاكشير استفاده كنيد .
11) از گلها و برگهاي گياه مي توان براي رفع بيماري ناشي از كمبود ويتامين C استفاده كرد.
12) سنگ كليه را دفع مي كند.
13) براي برطرف كردن جوشهاي صورت كه بعلت خوردن چربي و شيريني زياد ايجاد مي شود بايد جوشانده يك قاشق ترنجبين را با دو قاشق غذاخوري خاكشير مخلوط كرده و هر روز صبح ناشتا بمدت دو هفته آنرا ميل ميل كنيد تا جوشها از بين برود. شربت خاکشیر علاوه بر اینکه طعم بسیار خوبی دارد برای رفع عطش نیز میتوان از آن استفاده کرد.
منبع-بیتوته
