این ذات آدمی است: همه ما دوست داریم که در لحظه به بحث و مشاجره پایان دهیم. اما بهترین کار این است که در همان لحظه عصبانیت یا ناراحتی حرفی به زبان نیاوریم. به طور مثال، مادری که سه فرزند کوچک دارد در انتهای روز با خستگی و ناامیدی داد می زند که اگر وسایل خود را جمع نکنید همه آنها را در کیسه زباله می اندازم. این تهدید توخالی است و کودک هم این را متوجه می شود.
اگر همیشه با کودک خود جنگ و دعوا دارید، از این ایده های صلح استفاده کنید شاید آرامش به خانه شما هم بازگردد. به طور مثال، اگر کودک اتاق به هم ریخته ای دارد و همیشه از بیرون یا مدرسه که می آید همه لباس ها و کیف خود را روی زمین پرت می کند، لازم نیست مدام با او دعوا کنید که باید اتاقت را جمع و جور کنی، لباس هایت را از رخت آویز آویزان کنی، جوراب هایت را داخل سبد بیندازی، کیفت وسط اتاق نباشد و … .این بحث ها همیشه بین مادر و فرزند هست و هیچ گاه هم به نتیجه نمی رسد. کودک به جای حرف گوش دادن، در روی شما می ایستد و می گوید این اتاق من است و دوست دارم به هم ریخته باشد. دوست دارم لباس هایم را روی زمین پرت کنم.
از آنجا که اصولا واکنش های رایج والدین همچون فریاد کشیدن، غر زدن و تهدیدهای توخالی فقط باعث بدتر شدن اوضاع می شوند، بهتر است از روش های هوشمندانه زیر بهره بگیرید.
واکنش شما: بزرگ کردن هر کار زشت کوچک
استراتژی هوشمندانه تر: تشخیص اینکه چه چیزی ارزش دعوا دارد
بهترین و هوشمندانه ترین روش در مقابل رفتارهای بد کودک این است که تشخیص دهید کدام رفتار او ارزش جنگ و دعوا دارد. سعی کنید در مورد مسایل کوچک زبان به دندان بگیرید و جو خانه و رابطه خود با فرزندتان را برای هیچ و پوچ خراب و ناآرام نکنید.
تاکتیک مفید: در طول یک روز، همه کارهای فرزند خود که موجب ناراحتی و غر زدن شما می شود را یادداشت و سه تا از آنها را انتخاب و روی آنها تمرکز کنید. اگر به کارهای اشتباه بیشتری از او گیر بدهید، ممکن است در روی شما بایستد. وقتی فقط روی سه موضوع فوکوس می کنید، بسیار سریع تر و راحت تر می توانید برای حل آنها راهکار پیدا کنید. به طور مثال، می توانید حلقه بسکتبالی در اتاق کودک نصب کنید و زیر آن سبد بگذارید تا لباس های کثیف خود را داخل آن پرتاب کند. به این ترتیب، به حالت بازی، همه لباس های کثیف را داخل سبد لباس چرک ها می اندازد.
واکنش شما: نشان دادن نتایج رفتار زشت
استراتژی هوشمندانه تر: همیشه سوپرایزی در آستین داشته باشید
در حالت کلی، والدین دوست دارند که فرزند از پیامد رفتارهای زشت خود مطلع شود. اما اضافه کردن یک سوپرایز می تواند به طور خوشایندی برای پایان دادن به بحث های بی پایان موثر واقع شود. به جای اینکه برای هزارمین بار کیف مدرسه او را جمع کنید و داخل کمد بگذارید و مدام هم اعتراض کنید، این بار کار متفاوتی انجام دهید. کیف او را داخل کمد خود قایم کنید. هنگامی که کودک به دنبال دفتر و کتاب خود برود، آن را نخواهد یافت و از شما می پرسد که کیفش کجاست؟ خیلی خونسرد در پاسخ از او بپرسید که کجا کیفش را انداخته است؟
این روش برای والدین بسیار زیرکانه است. وظیفه والدین آرام کردن شرایط و درست کردن اوضاع است اما با این کار به کودک اجازه می دهید تا کمی ترس و گیج شدن را تجربه کند. چندین دقیقه (15 دقیقه) او را در این شرایط باقی بگذارید. سپس به او بگویید که همه رفتارهای ناشایست عواقب بدی هم دارد. اگر دوباره کودک رفتارهای زشت خود را ادامه داد، به طور مثال به مدت یک هفته او را از بازی های ویدئویی یا کامپیوتری محروم کنید.
واکنش شما: همیشه و همه جا بحث کردن
استراتژی هوشمندانه تر: اعلام آتش بس
بهتر است، اجازه دهید چند روز سپری شود تا هر دو طرف آرام شوید. فرزند خود را برای صرف شام با خود بیرون ببرید. سعی کنید اگر ممکن است موبایل با خود همراه نداشته باشید. وقتی به مقصد رسیدید، به او بگویید: «ما هر دو می دانیم بین ما مشکلاتی وجود دارد». اجازه دهید کودک هم حرف های خود را بگوید. برای حرف های او ارزش قایل و به او یادآور شوید بحث و دعوا کردن سر مسایل مختلف شایسته هیچ کدام از شما نیست. به او پیشنهاد کنید تا با هم راهکاری پیدا و مسایل را برطرف کنید و برای برنامه های خود نیز زمان تعیین کنید. با هم دست بدهید و پس از صرف شام، با خوشحالی به خانه بروید.
واکنش شما: دور شدن از فرزند هنگامی که به شما نزدیک می شود.
استراتژی هوشمندانه تر: از نظر فیزیکی به او نزدیک شوید.
بسیاری از والدین از اتاقی دیگر – مثلا آشپزخانه – با کودک خود بحث و گفت‌وگو می کنند. اما باید توجه داشته باشید وقتی از راه دور با کودک صحبت می کنید او احساس می کند که شما حرفی را به او تلقین می کنید و این مکالمه دوطرفه نیست. بهترین روش این است که وقتی فرزند نوجوان شما می خواهد حرف بزند در مقابل او و با هم چشم در چشم باشید.
واکنش شما: نشان دادن اینکه که رئیس چه کسی است
استراتژی هوشمندانه تر: معامله کردن
اگر با کودک خود معامله کنید به هیچ عنوان بی عرضه به نظر نمی رسید. بچه ها اصولا قوانینی که خودشان در وضع آنها نقش داشته اند را دوست دارند. در این جا اگر کمی هم بلوف بزنید، بد نیست. به طور مثال، اگر می خواهید کودک ساعت 10 شب بخوابد، برای توافق کردن با هم از ساعت 8:30 آغاز کنید و اجازه دهید کودک سر زمان خواب با شما چانه بزند. مسلما شما هدف نهایی خود را می دانید و به همین منظور، وقت چک و چانه زدن های کودک به ساعت 10 رسید، دیگر بحث را تمام کنید. هرگز در مورد کاری که نمی توانید به فرزند خود اجازه انجام آن را بدهید، با او وارد معامله نشوید.
مطالعات دانشگاه ویرجینیا ثابت کرده است کودکانی که با آرامش با والدین خود بحث می کنند، در بزرگسالی کمتر به مصرف مواد مخدر و الکل روی خواهند آورد.
سه روشی که هرگز جواب نمی دهد (بنابراین خیلی تلاش نکنید)
• تمسخر یا متلک انداختن: والدین تصور می کنند با طعنه زدن به کودک یا متلک انداختن به او می توانند او را به انجام کاری مجبور کنند. اما باید بدانید این روش به هیچ وجه جوب نمی دهد و شاید برعکس، باعث شود تا فرزند در روی شما بایستد و حرفی بزند که موجب ناراحتی بیشتر شما بشود.
اگر انتظار احترام دارید خودتان هم باید به آنها احترام بگذارید.
• یادآوری خاطرات: بیان داستان ها و خاطراتی که مثلا شما وقتی در سن فرزند خود بودید، چه می کردید بسیار کلیشه ای و بی ارزش هستند. آنها فقط ارزش و قابل اعتماد بودن شما را کاهش می
دهند.
• لقب گذاشتن روی فرزند: هنگامی که کودک خود را با لقب های منفی صدا می کنید (هی تنبل، چطور این کار را انجام می دهی؟) به هیچ عنوان عقلانی و درست نیست. از نظر روانشناسی، شما با این کار وارد منطقه خطرناکی می شود. شنیدن مداوم این کلمات و لقب ها می تواند در روح و ناخودآگاه کودک نفوذ کند و او واقعا به همان آدمی تبدیل شود که شما از روی ناراحتی به وی نسبت داده اید. درست است که شما هم خسته می شوید اما باید به عواقب کارهایی که انجام می دهید، خوب فکر کنید.
