دارویی خوراکی برای درمان آکنه‌های شدید و مقاوم به درمان اما متاسفانه اثرات آن بسیار زیاد و خطرناک است؛ به همین دلیل باید زیر نظر و با تجویز پزشک متخصص متبحر مصرف شود.
ایزوترتینوئین با نام تجاری روآکوتان یا آکوتان در بازار دارویی شناخته می‌شود.
«صورتت جوش میزند؟ خواهرزاده زن‌عموی مادرشوهر من هم مثل تو صورتش پر از جوش بود. بعد از کلی دارو و درمان آخرسر هم دکتر به او روآکوتان داد؛ صورتش شده عین آینه. برو به همین دکتر محلتان بگو برایت بنویسد. نمی‌خواهد خودت را معطل این دارو وآن دارو کنی. از اول برو خانه آخر!» این روزها همه روآکوتان مصرف می‌کنند؛ شما چطور؟!
در محافل زنانه، آرایشگاه‌ها و استخرها خانم‌ها به یکدیگر توصیه می‌کنند که برای جوش صورتشان از روآکوتان استفاده کنند. از آنجا که این دارو، یک داروی تخصصی است و داروخانه‌ها فقط با نسخه پزشک آن را ارائه می‌دهند،گویا برخی از پزشکان به درخواست افراد برای‌شان روآکوتان می‌نویسند اما واقعیت این است که روآکوتان داروی پرعارضه و خطرناکی است که حتی توسط متخصصان پوست هم با احتیاط تجویز می‌شود و در طول دوره درمان هم عارضه‌های زیادی از خود برجای می‌گذارد. دکتر ابراهیم سعادت، پزشک داروساز و دکتر مهرداد خاشی‌ناصری، متخصص داخلی، پوست و زیبایی درباره بایدها و نبایدهای این دارو می‌گویند.
گرگی در لباس میش
میترا یکی از مصرف‌کنندگان جوان روآکوتان است که این دارو را به توصیه یکی از دوستانش تهیه کرده. او می‌گوید:« جوش‌های صورتم واقعا کلافه‌ام کرده بودند.داروهای پزشک هم اثری نداشتند. دوستم روآکوتان مصرف کرده بود و مرا پیش دکتری برد که برایم این دارو را نوشت. الان نزدیک یک سال است که روآکوتان می‌خورم و جوش‌های صورتم رفع شده است اما معده‌ام حسابی درب و داغان شده و حتی وقتی آب می‌خورم تهوع می‌گیرم!»
خدا نکند دارویی در نظر مردم مقبول بیفتد. دیگر حکم معجزه پیدا می‌کند و هر پزشکی که آن را تجویز کند معجزه‌گر است. روآکوتان هم مدتی است به زمره دوست‌داشتنی‌ها پیوسته؛ دریغ از اینکه مصرف‌کننده‌های آن اطلاعات کافی نسبت به این دارو داشته باشند.
برخی داروها باید دُز بالایی از آن و یا به مدت طولانی مصرف شوند تا عوارض جانبی داشته باشند اما روآکوتان به حدی خطرناک است که با مصرف کم، عوارض بزرگ دارد و در نهایت پیشنهاد می‌شود بیشتر از 20 میلی‌گرم در روز آن هم با احتیاط کامل مصرف نشود. همچنین دوره درمان این دارو شش ماه است؛ بنابراین با عوارض آن روبه‌رو خواهیم شد. از طرفی مصرف همزمان این دارو با داروهای دیگر می‌تواند باعث ایجاد عوارض دیگری شود؛ به عنوان مثال داروی تتراسایکلین عوارض خطرناک روآکوتان را تشدید می‌کند و این دو نباید همزمان با هم مصرف شوند و یا ممکن است فردی داروهای کورتون‌دار را با تجویز پزشکی دیگر مصرف کند که این نیز تداخلات زیادی با روآکوتان دارد. برای جلوگیری از تداخلات دارویی قبل از مصرف روآکوتان پزشک داروخانه را از همه داروهایی که مصرف می‌کنید مطلع سازید.
ردپای عمیق روآکوتان
داروهای پرعارضه باید با احتیاط و حساسیت بالا تجویز شوند. پیش از تجویز روآکوتان پزشک متخصص باید به این موارد توجه کند:
ابتدا از بیمار آزمایشاتی انجام شود. روآکوتان تاثیر مستقیمی روی کبد و کلیه دارد. بیمار نباید هیچ مشکلی در کبد و یا کلیه داشته باشد.
روآکوتان با ایجاد تغییر در پروفایل‌های چربی خون باعث بالارفتن آن می‌شود و باید پیش از مصرف از میزان چربی خون فرد آگاه شد.
باید میزان ویتامین A و حساسیت به آن در بدن فرد سنجیده شود.
این دارو تاثیر مستقیمی روی مادر و جنین دارد و به سقط جنین می‌انجامد. پزشک باید شرایط بیمار را بسنجد و اگر احتمال و یا تصمیم به بارداری دارد نباید آن را مصرف کند. همچنین در دوران شیردهی نیز نباید مصرف شود زیرا ممکن است باعث عقب افتادگی ذهنی نوزاد شود.
مکانی که آکنه در آن به وجود آمده نیز برای تجویز روآکوتان باید در نظر گرفته شود.
شرایط فرد، نوع پوست و حتی شرایط کاری او باید در نظر گرفته شود. آکنه، پوست را نسبت به نور آفتاب حساس می‌کند؛ بنابراین برای کسی که در معرض نور آفتاب فعالیت می‌کند باید با احتیاط بیشتری تجویز شود.
وقتی مصرف می‌کنی
پزشک وظیفه دارد بیمار را از همه عوارض دارو مطلع کند. شما هم اگر درباره آن اطلاعات کافی داشته باشید پزشک را مجبور نمی‌کنید در موارد غیرضروری روآکوتان برایتان تجویز کند. اگر این دارو برایتان تجویز شده باید بدانید:
کپسول‌ها باید بلافاصله بعد از غذا میل شوند. در صورت فراموش کردن یک وعده، اگر وعده بعد نزدیک‌تر بود از وعده بعدی آغاز کنید و هیچگاه دو کپسول را با فاصله زمانی کوتاه نخورید.
ابتدای مصرف روآکوتان ممکن است حضور آکنه‌ها روی پوستتان بیشتر شود و این به دلیل واکنش پوست شما به دارو است که برای تعدیل شرایط، چربی بیشتری تولید می‌کند. بعد از هفته سوم به بعد آکنه‌ها کمتر می‌شوند.
به خانم‌ها توصیه می‌شود در طول درمان با روآکوتان از روش‌های پیشگیری از بارداری استفاده کنند. اگر احتمالا باردار شدید فورا دارو را قطع کنید و به پزشکتان اطلاع دهید.
پیش از آغاز درمان پزشک از شما آزمایش می‌گیرد. در طول درمان به صورت منظم باز باید مورد آزمایش قرار بگیرید تا میزان کلسترول، تری‌گلیسیرید و آنزیم‌های کبدی کنترل شوند. اگر آنزیم‌های کبدی از 4برابر بیشتر شد دارو باید قطع شود.
هر دارویی دارای یک رشته فوائد و یک رشته عوارض نامطلوب است. روآکوتان نیز از این قاعده مستثنی نیست.
خشکی لب، خشکی دهان، بینی، چشم، خونریزی بینی، درد خفیف مفاصل و ماهیچه‌ها به ویژه زانو، احساس خستگی و سردرد خفیف و افزایش ریزش مو از عوارض زودگذر این دارو هستند و بعد از پایان دوره رفع می‌شوند اما اگر عوارضی همچون حالت تهوع، استفراغ، سردرد شدید و مزمن، تاری چشم و اختلال در بینایی، احساس افسردگی شدید، اختلال در سیستم عصبی و اختلال در حافظه را مشاهده کردید دارو را قطع کنید و به پزشک خود اطلاع دهید.
بدون مشورت پزشک دارو را قطع نکنید و میزان مصرف را نیز تغییر ندهید.
در طول دوره درمان و یک ماه پس از آن از اهدای خون اجتناب کنید.
و مهم‌تر از همه مصرف دارو را به هیچ کس توصیه نکنید.
فرهنگ دارویی، داروی فرهنگی
پوستش آن‌قدر صاف و یکدست بود که زیبایی‌اش را دو چندان کرده بود اما گفت در دوران نوجوانی صورتش مملو از جوش بوده و وقتی راه‌های درمانش را پرسیدم گفت: «پزشک برایم روآکوتان تجویز کرده بود. وقتی برای تهیه دارو به داروخانه رفتم با تعجب، پزشک داروساز گفت اگر می‌خواهی این میزان روآکوتان مصرف کنی، مطمئن باش بلایی سر کبدت خواهد آمد. من هم منصرف شدم و جوش‌ها بعد از نوجوانی با مصرف آنتی‌بیوتیک برطرف شد. برایم عجیب بود که چرا پزشکم هیچ حرفی درباره عوارض این دارو نزده بود!»
دکتر مهرداد خاشی‌ناصری، متخصص پوست و زیبایی در این باره می‌گوید:« در درمان آکنه سه تا چهار مرحله را مد نظر می‌گیریم. درمان با روآکوتان را در آخرین مرحله شروع می‌کنیم. زمانی که هیچ کدام از راه‌های درمانی جواب ندهد و یا آکنه به درمان مقاوم باشد روآکوتان را تجویز می‌کنیم اما متاسفانه در سال‌های اخیر مصرف روآکوتان شیوع پیدا کرده و این مساله دو دلیل دارد. اول فرهنگ مصرف دارویی مردم و دیگر سهل‌انگاری برخی پزشکان است.
متاسفانه پزشکان مراحل درمان را توضیح نمی‌دهند. بیمار مرحله اول داروها را مصرف می‌کند و اثری نمی‌بیند و با فرض اینکه پزشک خوبی را انتخاب نکرده نزد متخصص دیگری می‌رود. پزشک بعدی با تصور اینکه مرحله اول کامل شده مرحله دوم را آغاز می‌کند و بیمار باز هم چون اثری نمی‌بیند نزد پزشک دیگری می‌رود. این بار پزشک مصرف روآکوتان را که مرحله سوم است همان ابتدا آغاز می‌کند و فرد می‌پندارد دو پزشک قبلی متبحر نبودند و حال که جواب گرفته تنها این پزشک کارش را بلد است.
متاسفانه برای اینکه این اتفاق نیفتد برخی از متخصصین داخلی و پوست در درمان آکنه در همان مرحله اول روآکوتان را تجویز می‌کنند تا بیمارشان را از دست ندهند.
در حقیقت خطر کم شدن بیماران باعث می‌شود مراحل درمانی درست انجام نشود. بنابراین اگر فرهنگ مصرف دارویی مردم تصحیح شود پزشکان هم از این راه‌حل استفاده نمی‌کنند و عوارض دارو گریبانگیر مردم نخواهد شد. پیش از این هم اتفاق افتاده و این مساله فقط درباره روآکوتان نیست. سال‌ها پیش که داروی سفیکسیم وارد بازار شد، به صورت زیاد مصرف می‌شد و پاسخگویی آن بالا بود و کم‌کم به خط اول درمان تبدیل شد. این قصه هم درباره روآکوتان در حال تکرار شدن است ولی غافل از اینکه عوارضش بسیار جدی است و باید در موارد خاص مصرف شود.
تنها روآکوتان راهش نیست
بسیاری از بیماران خودشان پیشنهاد می‌دهند برایمان روآکوتان تجویز کنید. دلیلشان هم این است که زود جواب می‌دهد و یا داروهای دیگر اثر ندارد اما ناراحتی‌های پوستی سرماخوردگی نیست که قرص سرماخوردگی برای آن تجویز شود. حتی همان آکنه انواع مختلفی دارد که تنها برای نوع مقاوم به درمان آن از روآکوتان آن هم در مرحله آخر استفاده می‌شود.
روآکوتان باعث پوسته‌پوسته شدن و ریزش سطح پوست می‌شود و اثر آکنه‌ها را از بین می‌برد. برای درمان آثار آکنه بهتر است از لیزر استفاده کرد.
همچنین داروهای موضعی دیگر همچون کرم ترتینوئین برای پوست‌های خشک و ژل ترتینوئین برای پوست‌های چرب اثر بهتری دارد و تحت کنترل است و از آنجا که موضعی مصرف می‌شود عوارض آن صدها بار کمتر از روآکوتان است.
علاوه بر این بسیاری از آکنه‌ها فقط در دوره نوجوانی و جوانی بروز پیدا می‌کنند که با درمان در مرحله اول و دوم از بین می‌روند و نیازی به استفاده از روآکوتان نیست.
در سنین بالاتر به ویژه خانم‌های 28 تا 34 ساله باز آکنه‌ها بروز پیدا می‌کنند که پیشنهاد می‌شود قبل از شروع درمان با پزشک متخصص زنان مشورت شود و آزمایش‌های هورمونی انجام شود. زیرا دلیل بروز بسیاری از جوش‌ها در این سنین اختلالات هورمونی است و ابتدا پزشک زنان و سپس پوست باید مراحل درمان را شروع کنند.
منبع-بیتوته
بسیار عالی