فک دارای یک مفصل لولایی است که از استخوان فک پایین به استخوان تمپورال در جمجمه متصل است که لافاصله در مقابل گوش در هر دو طرف سر متصل است. این مفاصل انعطاف پذیرند و فک بطور یکنواخت به بالا و پایین حرکت میکند و شما میتوانید به این وسیله صحبت کنید, خمیازه بکشید, بجوید. عضلات در اطراف فک حرکت فک را کنترل میکنند
صدا کردن مفصل گیجگاهی فکی یکی از مشکلات آزاردهنده‌ای است که بیمار را به فکر درمان و برطرف کردن مشکلش وامی‌دارد. این بیماران از اینکه هنگام صحبت کردن یا غذا خوردن و باز و بسته کردن فک، صدایی مانند تق‌تق شنیده می‌شود شکایت دارند. این مفصل نزدیک‌ترین مفصل به گوش انسان است و پیچیدن صدا در گوش باعث ناراحتی فرد می‌شود…
گاهی آنقدر صدا زیاد است که نفر کناری نیز متوجه این صدا می‌شود. اما چرا کلیک یا صدای مفصل به وجود می‌آید؟ این مفصل مانند مفصل زانو سینوویالی و دارای دیسک است. دیسک یک لایه غضروفی فیبروتیک بین استخوان فک و گیجگاه قرار گرفته است. عضله مهمی وجود دارد که دهان را هنگام جویدن و صحبت کردن باز میکند. با باز شدن فک، زائده فکی جلو می‌آید و دیسک نیز همراه آن کشیده می‌شود. این امر باعث تسهیل در حرکت فک می‌شود. این دیسک بسیار حساس است و در حرکت‌های شدید و تحت فشار قرار گرفتن و دندان‌قروچه شبانه و گاه بدون علت شناخته شده جابجا، سوراخ، تخریب و به سمت جلو کشیده می‌شود و دیگر به عقب برنمی‌‌گردد. درواقع حالت مچاله پیدا میکند. در این حالت با باز شدن دهان این زائده از روی چین‌خوردگی و غضروف تغییر شکل داده شده، عبور میکند و باعث ایجاد صدا می‌شود.
قسمت غضروفی دیسک فاقد عصب حسی است، بنابراین حرکت و صدا کردن آن باعث درد نمی‌شود اما اگر کشیدگی خیلی زیاد شود قسمت پشتی دیسک جلوتر می‌آید و به این دلیل که حاوی عصب است، می‌تواند باعث ایجاد درد شود.
اگر صدای مفصلی بدون درد باشد با رعایت مواردی می‌توان مشکل را برطرف کرد. این بیماران باید با هر دو طرف فک، غذا را بجوند و در صورتی که دندان خراب یا دندان کشیده‌ای دارند که اجازه نمی‌دهد با دو طرف فک بتوانند غذا بخورند حتما آن را اصلاح کنند. عده‌ای نیز دندان عقب ندارند و مجبورند با دندان‌های جلویی غذا را بجوند که این مساله نیز باعث تشدید صدا می‌شود. ضربه به فک، خوردن غذاهای سفت (ته‌دیگ و نان خشک)، دندان‌قروچه، استرس روانی، جویدن آدامس به طور مدام و درمان‌های دندان‌پزشکی طولانی همه باید برطرف شوند. رعایت این نکته‌ها باعث می‌شود دیسک استراحت کند و آرام‌آرام به عقب برگردد. در موارد شدید درمان‌های غیرجراحی توصیه می‌شود. ساختن وسیله‌ای به نام نایت‌گارد که توسط دندان‌پزشک قالب‌گیری می‌شود و بیمار وسیله را باید شب‌ها هنگام خواب داخل دهان قرار دهد کمک میکند دیسک به تدریج ترمیم شود. اگر با همه این روش‌ها مشکل حل نشود و بیماری آنقدر شدت یابد که فرد وقتی دهانش را باز میکند دیگر قادر به بستن آن نباشد و برعکس، درمان جراحی ضرورت می‌یابد که یا باید دیسک خارج شود یا آن را به عقب برگردانیم.
دکتر محمد بیات/جراح فک و صورت رییس هیات مدیره انجمن جراحان فک و صورت
