چه عواملی در افزایش وزن اطفال تاثیرگذار است و چرا این مشکل بیشتر در کودکان شهر نشین دیده می شود و چه نقشی والدین در بروز آن دارند؟
خوب که فکر کنیم می‌بینیم نخوردن یا کم خوردن شیرینی‌ها واقعاً چیزی از لذت‌های ما را کم نکرده بود. بازی‌های ما «قایم‌موشک» بود و «گرگم‌به‌هوا» هیچ‌کدام از دوستان و هم‌بازی‌های ما تبلت یا آیفون نداشتند که لم بدهند، چیپس و پفک بخورند و در حالی‌که دل جمعی را می‌سوزانند با افتخار با آن بازی کنند و کسی مجبور نبود برای اینکه چنددقیقه‌ای بتواند افتخار انجام این بازی‌ها نصیبش شود منت دیگری را بکشد و… و البته آن‌وقت‌ها شاید «چاقی در کودکان» هم این‌قدر بیداد نمی‌کرد و «مقاومت به انسولین» بحث روز کنگره‌های علمی اندوکرینولوژی کودکان نبود.
اجازه ندهیم دیابت، لذت بچگی کردن را از کودکان ما بدزدد و سایه شوم بیمار بودن را بر سر آن‌ها حاکم کند. در ابتدای گفتگو می‌گوید. گفتگویی که از قند و نبات آغاز می‌شود و به واژه ای می‌رسد که برای هیچ یک از ما ناآشنا نیست. متاسفانه در اغلب فرهنگ‌های امروز دنیا مردم با هر سطح اجتماعی و اقتصادی که باشند «خوردن» را لازمه تکمیل یا شاید عامل اصلی «لذت بردن» می‌دانند، آن‌قدر که بسیاری از مردم تبریک را معادل جمله «دهانتان را شیرین کنید» می‌دانند. گو اینکه «دهان شیرینی» نه شرط لازم و نه کافی برای ایجاد یک «قلب شاد» است. دکتر فهیمه سهیلی پور، فوق تخصص غدد درون‌ریز و متابولیسم کودکان گفتگو را با خبرنگار ابتکار ادامه می‌دهد.
دهان تان را شیرین کنید
آنچه نه امروز، که هر روز پیر و جوان و کوچک و بزرگ ما محتاج هستند. متاسفانه مردم بسیاری از لذت‌های زندگی را که شاید به ایجاد یک «زندگی شیرین» منتهی می‌شود فراموش کرده و در این میان فقط به «دهان شیرین» چسبیده‌اند گویا که هیچ لذتی حتی از طبیعت زیبا، دیدن یک فیلم یا سریال یا نمایشنامه قشنگ، ساعت‌های خوش ازدواج و تولد عزیزان بدون خوردن، آن‌هم خوردن شیرینی‌ها و بعضاً غذاها و تنقلات پرچرب و غیرسالم به انجام نمی‌رسد.
هیپوگلیسمیک نشویم
تمام این باورها و عادت‌ها در حالی است که خوشبختانه هر چه به اوایل زندگی و دوران کودکی خود نظر می‌کنیم، یادمان می‌آید که در آن زمان خوردن را لازمه لذت بردن و شاد بودن را لزوماً همراه با شیرین کردن دهان نمی‌دانستیم؛ مگر نه اینکه گاهی ساعت‌ها بازی می‌کردیم، این‌سو و آن‌سو می‌دویدیم، از باهم بودن لذت می‌بردیم و آخر شب خسته و گرسنه حتی بدون شام، خوابمان می‌برد. آن‌وقت این مادر عزیز بود که سعی می‌کرد با سختی بیدارمان کند و چیزی به خوردمان بدهد تا به قول خودش خواب بد نبینیم، از حال نرویم و شاید به زبان علمی‌تر «هیپوگلیسمیک» نشویم.
چاقی در کودکان
خوب که فکر کنیم می‌بینیم نخوردن یا کم خوردن شیرینی‌ها واقعاً چیزی از لذت‌های ما را کم نکرده بود. بازی‌های ما «قایم‌موشک» بود و «گرگم‌به‌هوا» هیچ‌کدام از دوستان و هم‌بازی‌های ما تبلت یا آیفون نداشتند که لم بدهند، چیپس و پفک بخورند و در حالی‌که دل جمعی را می‌سوزانند با افتخار با آن بازی کنند و کسی مجبور نبود برای اینکه چنددقیقه‌ای بتواند افتخار انجام این بازی‌ها نصیبش شود منت دیگری را بکشد و… و البته آن‌وقت‌ها شاید «چاقی در کودکان» هم این‌قدر بیداد نمی‌کرد و «مقاومت به انسولین» بحث روز کنگره‌های علمی اندوکرینولوژی کودکان نبود.
باورها و عادت های غلط
هرچند که دیابت نوع یک در کودکان اصولاً مقوله دیگری است اما باید بدانیم که تغذیه نامناسب و افزایش وزن که ریشه در باورها و عادت‌های غلط فوق‌الذکر دارد و به‌شدت باعث عدم کنترل این نوع از دیابت نیز می‌شود، علت اصلی بروز آن نیست. علت اصلی دیابت نوع یک در واقع بروز یک کودتای به تمام معناست؛ کودتایی که در آن سلول‌های سفید بدن با تمام اعوان و انصار و توانایی‌هایشان به جان سلول‌های غده لوزالمعده می‌افتند. درصد بسیاری از آن‌ها را کشته یا مجروح می‌کنند. اما تحریک سلول‌های بدن در از بین بردن «دوستان خودی» به‌جای «دشمنان بی‌خودی» به چه علتی است؟
بچه از ما چه می‌خواهد؟
حرف و حدیث‌های زیادی در مورد آن گفته‌شده است. اما هنوز تا این زمان هیچ شخص یا گروهی مسئولیت این اقدام را به عهده نگرفته است. بازهم بگذریم و بهتر است بپرسیم ما چه باید بکنیم؟ بچه‌ها از ما چه می‌خواهند و پزشک معالج از ما چه انتظاراتی دارد؟ و باز هم عرض می‌کنم که قطعاً تا این زمان کنترل دیابت نوع یک به جز با توجه به مجموعه‌ای از عوامل شامل تغذیه مناسب، فعالیت بدنی کافی، آرامش و آسایش فکری و نهایتاً استفاده صحیح و به اندازه از انسولین میسر نخواهد بود. سلول‌های بتا و شاید غیر بتای لوزالمعده کودکانمان -که مبتلا به دیابت شده‌اند- تنها یک گروه از هزاران گروه و کسر کوچکی از میلیون‌ها سلول بدن بچه هستند و بقیه سالم اند و به خوبی مشغول انجام وظایف خود هستند.
او کودک است
فکر کردن به این مسئله باعث می‌شود پدران و مادران بتوانند با انرژی مضاعفی در عرصه حمایت از کودکان دیابتی گام بردارند و با آن‌ها به‌عنوان یک کودک و نه دائماً به‌عنوان یک بیمار، رفتار صحیح و هوشمندانه‌ای داشته باشند. رفتاری که نتیجه آن شکوفا شدن توانایی‌ها و استعدادهای کودکانمان باشد. در سایه چنین رفتاری است که کودک باور می‌کند می‌تواند علی رغم ابتلا به بیماری دیابت و بدن، شیرین کردن دهان، شیرین زندگی کند، شیرین بدود و شیرین بازی کند و در یک‌کلام شیرین کودکی کند. یادمان باشد لذتی که بازی کردن با پدر و مادر دارد را هیچ کجای دیگر نمی‌توان یافت. بازی که جای خود، حتی حرف زدن، تلویزیون دیدن و خندیدن با پدر و مادر هم از هر بازی، تماشا یا خنده دیگری شیرین‌تر است.
رفیق شفیق در کنترل قند
چه خوب بود اگر می‌شد ما به‌جای اینکه پاسبان نخوردن شیرینی توسط کودکان دیابتی خود باشیم، رفیق شفیق آن‌ها در کنترل قندشان باشیم. بعد از ابتلا به دیابت بیش از قبل با بچه‌هایمان بچگی کنیم. بدویم و بازی کنیم، علت‌های عدم کنترل قندشان را لیست کرده و باهم برای کنترل هر کدام از آن‌ها تصمیم بگیریم و وارد عمل شویم و بالاخره آخر کلام اینکه اجازه ندهیم دیابت، لذت بچگی کردن را از کودکان ما بدزدد و سایه شوم بیمار بودن را بر سر آن‌ها حاکم کند.
عوامل بالابرنده و پایین آورنده قند خون
دکتر محمدتقی چراغچی، معاون انجمن اطلاع رسانی گابریک درباره نقش کنترل دیابت در کاهش هزینه ها و عوارض طولانی مدت آن می‌گوید: با توجه به ماهیت مزمن بیماری دیابت و پیشرفت آن در طول زمان، پیشگیری از عوارض و هزینه‌های درمان آن تنها از طریق کنترل صحیح بیماری ممکن خواهد بود. حفظ قند خون در محدوده طبیعی از ایجاد آسیب در ارگان‌های داخلی، عروق خونی و اعصاب جلوگیری کرده و بروز عوارض را تا حد زیادی به تاخیر می‌اندازد. وی ضمن تاکید بر میزان اهمیت SMBG در کنترل دیابت اضافه می‌کند:SMBG یکی از ابزارهای مهم کنترل دیابت به شمار می‌آید. برقراری تعادل میان عوامل بالابرنده و پائین آورنده قند خون به کمک تحلیل نتایج اندازه‌گیری قند خون به‌دست‌آمده از طریق SMBG امکان‌پذیر است.
هزینه های کنترل دیابت
طی چند سال اخیر خوشبختانه سازمان‌های بیمه با پوشش گروه جدیدی از داروهای تزریقی دیابت از جمله قلم‌های انسولین، قدم بزرگی در تامین نیازهای بیماران دیابتی، به‌ویژه دیابت نوع یک، برداشته‌اند. با این‌حال متاسفانه بخش اعظم هزینه‌های کنترل دیابت که شامل اندازه‌گیری قند خون است، همچنان به‌طور کامل بر عهده بیمار است. ولی پزشکان و انجمن‌ها افراد و سازمان‌هایی هستند که در خط مقدم با بیماران دیابتی در تماس هستند؛ بنابراین از بسیاری از مشکلات آنان آگاه هستند و از این رو نقش سازنده‌ای می‌توانند در پوشش بیمه‌ای بیماران داشته باشند.
روزنامه ابتکار
