اكسي متولون (Oxymetholone) به عنوان يك استروئيد آنابوليك در درمان كم خوني ناشي از ضعف شديد مغز استخوان و پيشگيري از عواقب آنژيوادم ارثي يا درمان تاخير در رشد استفاده می شود. این دارو در گروه هورمون ها و جایگزین های سنتزی؛ آندروژن ها طبقه بندی می شود.
در این بخش اطلاعاتی کاملی درباره قرص اکسی متولون که دارویی برای ورزش بدنسازی است بیشتر صحبت می کنیم. البته این اطلاعات زیاد ،جنبه پزشکی دارد و ما حداقل این دانستنیهارا دراختیار شما قرار می دهیم. آیا این دارو غیر از ورزش برای بیماریهای دیگر نیز بکار می رود یا فقط صرفا یک داروی ورزشی است.
اکسی متولون، عوارض و کاربرد آن
قرص اکسی متولون برای درمان نوع خاصی از کم خونی ناشی از شیمی درمانی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. دوز و مدت استفاده این دارو باید برای جلوگیری از بروز عوارض جانبی ناشی از استفاده طولانی مدت این دارو توسط پزشک تعیین شود زیرا در طولانی مدت باعث بروز تومور یا کیست خونی در کبد می شود.
علاوه بر این، اکسی متولون، آندروژنیک فعال خوراکی می‌تواند باعث بروز بیماری هایی مانند سرطان ریه، نامنظمی دوره تخمدانی و سرطان کبد شود.
قرص اکسی متولون به عنوان یک استروئید خوراکی آب را در بدن نگه می دارد که باعث برجسته شدن عضلات از نظر ظاهری می شود، بنابراین همین خصیصه آن را به گزینه محبوب میان ورزشکاران تبدیل کرده است، اما توجه داشته باشید عوارض استروژنی ناشی از مصرف اکسی متولون زیاد است.
از دارو های هم گروه اکسی متولون می توان به متیل تستوسترون، ناندرولون، اکساندرولون، تستوسترون، دانازول و فلوکسی مسترون اشاره کرد.
مکانیسم اثر اکسی متولون
استروئيدهاي آنابوليك با دخالت در متابوليسم پروتئين ها و تحريك اشتها باعث تغيير ذخيره پروتئين مي شوند، همچنين با افزايش توليد اريتروپوئيتين، ميزان گلبول هاي قرمز و هموگلوبين ها كم خوني را بهبود می بخشد.
موارد منع مصرف اکسی متولون
در صورت ابتلا به سرطان پستان، سرطان پروستات، عملکرد ناصحیح کبد و افزايش شديد كلسيم خون مصرف این دارو توصیه نمی شود. برخی شرایط دیگر عبارتند از:
- بیماری شدید قلبی و کلیوی
- بیماری های کبدی
- مردان مبتلا به سرطان پروستات یا پستان
- هیپرتروفی خوش خیم پروستات با انسداد
- خونریزی غیرطبیعی ژنیتال تشخیص داده نشده
- دوران حاملگی
- دوران شیردهی
موارد مصرف:
اکسی متولون یک استروئیدآنابولیک است که مانند سایراستروئیدهای انابولیک در درمان کم خونی‌ناشی از ضعف شدید مغز استخوان وپیشگیری از عواقب آنژیوادم ارثی و یادرمان تاخیر در رشد، مصرف میشود.که البته در بدنسازی برای افزایش حجم عضلانی وقدرت استفاده میشود.
مکانیسم اثر: استروئیدهای انابولیک بادخالت در متابولیسم پروتئین‌ها و تحریک‌اشتها باعث تغییر ذخیره پروتئین‌می‌شوند. همچنین با افزایش تولیداریتروپوئیتین و افزایش میزان گلبول‌های‌قرمز و هموگلوبین باعث بهبود کم خونی‌می‌شوند.که در نتیجه در اثر ورزش باعث افزایش حجم عضلانی و افزایش قدرت میشود.
عوارض جانبی مصرف اکسی متولون
عوارض آندروژنیک:
- در زنان: کلفت شدن صدا، بزرگ شدن كلیتوریس و تغییر در لیبیدو
- در مردان قبل از بلوغ: بسته شدن زودرس اپی فیز، نعوظ مكرر و مداوم و بزرگ شدن آلت تناسلی
- در مردان بعد از بلوغ: آتروفی بیضه، كاهش تولید اسپرم، كاهش حجم منی، ناتوانی جنسی، ژنیكوماستی و اپیدیدیمیت
- اعصاب مركزی: سردرد و افسردگی روانی
- قلبی عروقی: خیز
- پوست: آكنه، پوست چرب، پرمویی، برافروختگی و تعریق
- دستگاه گوارش: گاستروانتریت، حالت تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست، تغییر اشتها و افزایش وزن
- ادراری تناسلی: مثانه تحریک پذیر ، واژینیت و قاعدگی نامنظم، هایپرتروفی خوش خیم پروستات، بزرگ شدن کلیتوریس، کاهش حجم انزال، التهاب اپیدیدیم، اختلال نعوظ، ضعف جنسی، الیگواسپرمی (کاهش تعداد اسپرم)، بزرگ شدن آلت تناسلی مردان، پریاپیسم، آتروفی بیضه و بیماری بیضه
- كبد: یرقان قابل برگشت و مسمومیت كبدی
در صورت افزایش سطح کلسیم خون، واكنش حساسیت مفرط، نعوظ مكرر و مداوم، تحریك بیش از حد جنسی یا بروز صفات مردانه در زنان ضمن قطع مصرف دارو باید به پزشک مراجعه کرد.
سایر عوارض مصرف اکسی متولون
- قلبی عروقی: بیماری عروق کرونری و ادم محیطی
- سیستم اعصاب مرکزی: لرز، بم شدن صدا (زنان)، هیجان و بی خوابی
- پوستی: آکنه ولگاریس، ریزش موی آندروژنیک (زنان و مردان نابالغ) و هایپرپیگمنتیشن
- غدد درون ریز و متابولیسم: آمنوره، تغییر میل جنسی، کاهش تحمل گلوکز، کاهش کلسترول HDL، ژینکوماستی، هیرسوتیسم یا پرمویی (زنان)، افزایش کلسیم خون، افزایش کلر خون، افزایش پتاسیم خون، افزایش سدیم خون، افزایش فسفات خون، افزایش کلسترول LDL و اختلالات قاعدگی
- هماتولوژی و انکولوژی: سرکوب فاکتورهای انعقادی (II، V، VII، X)، خونریزی، افزایش INR، کم خونی ناشی از فقر آهن، لوکمی، نئوپلاسم بدخیم پروستات و افزایش زمان پروترومبین (PT)
- کبدی: هپاتیت کلستاتیک، یرقان کلستاتیک، نارسایی کبدی، نکروز کبدی، نئوپلاسم هپاتوسلولار (شامل کارسینوم)، افزایش سطح سرمی آلکالین فسفاتاز، افزایش بیلی روبین سرم، افزایش سطح سرمی آنزیم های ترانس آمیناز، پلیوزیس کبدی
- عصبی، عضلانی و اسکلتی: افزایش کراتین فسفوکیناز، بسته شدن زودهنگام اپی فیز (کودکان)
- کلیوی: افزایش کراتینین سرم
- تنفسی: گرفتگی صدا (زنان)
موارد منع مصرف:
در صورت ابتلاء به‌سرطان پستان، عیب شدید کار کبد،افزایش شدید کلسیم خون و سرطان‌پروستات نباید مصرف شود.
هشدارها: 1 ـ در صورت وجود ناراحتی‌قلبی یا سابقه انفارکتوس میوکارد باید بااحتیاط مصرف شود.
2 ـ این دارو ممکن است باعث کاهش قندخون در افراد دیابتی شود.
عوارض جانبی: آکنه یا روغنی شدن پوست،بزرگ شدن کلیتوریس در زنان یا آلت‌تناسلی مردانه، خشن شدن صدا در زنان،اختلالات قاعدگی و رشد غیر طبیعی مو،افزایش نعوظ در مردان، تحریک پذیری‌مثانه، حساس شدن پستان‌ها وژینکوماستی از عوارض جانبی دارو هستند.و در استفادهای زیاد و طولانی مدت آسیبهای برگشت ناپذیر کبدی.
تداخل‌های دارویی: مصرف همزمان اکسی‌متولون با داروهای ضد انعقاد ممکن است‌باعث افزایش اثرات این داروها شود.مصرف همزمان با سایر داروهای سمی‌برای کبد ممکن است باعث تشدید عوارض‌سمی دارو بر روی کبد شود.
نکات قابل توصیه: 1 ـ درمان با دارو باید باحداقل مقدار مصرف شروع شود.
2 ـ مصرف رژیم غذائی متعادل از نظرپروتئین و کالری برای دست‌یابی به اثرات‌درمانی مناسب لازم است.
مقدار مصرف:
بزرگسالان: مقدار 5mg/kg/day ـ 1مصرف میشود. برای درمان کم‌خونی‌ممکن است به 6 ـ 3 ماه درمان نیاز باشد.
کودکان: در نوزادان و کودکان نارس‌مقدار 18mg/kg/day یا 5mg/m2 بصورت‌مقدار واحد مصرف میشود.
هشدار هایی پیرامون مصرف اکسی متولون
درصورت ابتلا به ناراحتي قلبي يا سابقه انفاركتوس ميوكارد بايد با احتياط مصرف شود.
اين دارو باعث كاهش قند خون در افراد مبتلا به ديابت می شود.
بیشتر بخوانید:پارستزی به چه عارضه ای گفته می شود
بیشتر بخوانید:عوارض و آسیب های مکمل کلسیم
توصیه هایی درباره مصرف اکسی متولون
درمان با دارو بايد با حداقل دوز شروع شود.
مصرف رژيم غذايي متعادل از نظر پروتئين و كالري براي دست يابي به اثرات درماني مناسب لازم است.
درباره مصرف اکسی متولون تاکنون گزارشی به ثبت نرسیده، بنابراین بهتر است درباره مصرف آن در این دوران ها با پزشک خود مشورت کنید.
نحوه مصرف اکسی متولون
در افراد بزرگسال و کودکان: روزانه یک تا ۵ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به صورت خوراکی تجویز میشود. ضمن اینکه دوز این دارو از فردی به فرد دیگر متغیر است نتایج آن به سرعت قابل مشاهده نیست، بنابراین درمان 3 تا 6 ماه به طول می انجامد.
اگرچه حداکثر دوز مصرفی این دارو ۵ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن در روز است، اما اغلب بیماران به دوز ۱ تا ۲ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن در روز پاسخ می دهند.
در نوزادان نارس و سایر نوزادان روزانه ۰٫۱۷۵ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن یا ۵ میلی گرم به ازای هر متر مربع (m2)، به صورت خوراکی و دوز واحد تجویز می شود.
اثر اکسی متولون بر آزمایش های تشخیصی
اكسی متولون رو نتایج برخی آزمایش ها از جمله تعیین گلوكز پلاسما در حالت ناشتا، تحمل گلوكز و متیراپون تاثیر می گذارد. این دارو احتباس سولفوبروموفتالئین را افزایش می دهد.
علاوه بر این، نتایج آزمایش های عملكرد تیروئید (ید پیوند یافته به پروتئین، برداشت ید رادیواكتیو و گنجایش پیوند تیروئید) و غلظت 17- كتواستروئید كاهش و نتایج آزمایش عملكرد كبد، زمان پروترومبین و غلظت سرمی كراتینین افزایش یابد. به دلیل فعالیت آنابولیك دارو نیز احتمال می رود غلظت سرمی سدیم، پتاسیم، كلسیم، فسفات و كلسترول نیز افزایش یابند.
گزارش: الهه زارعی
