پرورش اخلاق و رفتار فرزندان در خانواده

خانواده محل پرورش فرزندان است و تنها الگوی فرزندان از بدو تولد والدین محسوب می شوند پس باید در ابتدا باید اصول اخلاقی را در خودتان پرورش دهید سپس به فرزندانتان انتقال دهید.

مردم در  همه‌جای دنیا، بنا بر فرهنگ، زبان، محل زندگی و اعتقادات‌شان، آداب و  قواعدی را قرار داده‌اند تا بتوانند با مسالمت و آرامش در كنار هم زندگی  كنند. هركس، هر اندازه در رعایت این قواعد جدی‌تر و موفق‌تر باشد، به این  آرامش كمك بیشتری كرده است. شاید بد نباشد در پایان هر روز، هر هفته یا هر  ماه، یك جمع‌بندی از برخورد‌ها، ارتباط‌ها و رفتارهایمان نسبت به دیگران  داشته باشیم. اشكالات و نقاط ضعف و قوت آن را ببینیم و منصفانه درباره آن  قضاوت كنیم. در پایان با رفع اشكالات و تقویت نكات مثبت به شادی و آرامش  خود و دیگران كمك کنیم. آداب‌معاشرت، قواعد زندگی مسالمت‌آمیز است و رعایت  آنها، لازمه زندگی اجتماعی است. معاشرت و ارتباط سازنده با دیگران یكی از  مهم‌ترین و اصلی‌ترین نیازهای روحی و روانی انسان‌ها است كه در تكوین شخصیت  اجتماعی، اخلاقی و فرهنگی، تأثیری انكارناپذیر دارد.
نوشت: معاشرت در لغت به معنی آمیختن، با هم زیستن، با هم گفتن و شنیدن و با هم  دوستی و الفت داشتن است. آدم‌ها برای این‌كه منظورشان را بهتر به هم برساند  و راحت‌تر با هم زندگی كنند، آداب و رسومی را به وجود آوردند. بعضی از این  آداب و رسوم برای نشان دادن دوستی و احترام و بعضی از آنها برای به‌هم  نزدیك‌شدن یا درست زندگی كردن است. آدم‌ها به همنشینی و هم‌صحبتی نیاز  دارند و هركسی دوست دارد كه در نظر دیگران خوب جلوه كند. دو صفت خوشگویی و  خوشرویی از مهم‌ترین صفاتی است كه به‌خصوص در برخورد‌های اول باعث  نزدیك‌شدن دیگران به ما می‌شود.
امروزه در خانواده‌ها به اشتباه، این وظیفه معاشرتی‌کردن فرزندان به مدارس و  رسانه‌های تصویری و مجازی سپرده شده است. غافل از این‌که این مبحث دارای  فضای گسترده‌ای است که با قدرت انتخاب، که از میان دو روش خوب و بد، گاه  این روش بد است که انتخاب می‌شود. برای معاشرتی کردن فرزندانتان کافی است  که برنامه مناسب داشته باشید. رفتار شما آغازگر فصل مناسبی خواهد بود.
مردم اغلب از ترکیب پیچیده آداب معاشرت سنتی و ارزش‌های امروزی مات و مبهوت  هستند. آنچه روزگاری نشانه‌ای از احترام بود، امروزه ممکن است به‌طور  غیرعمدی موجب رنجش و آزردگی خاطر شود. درواقع آنچه در زمان‌های گذشته قابل  قبول بوده، امروزه دیگر قابل قبول نیست. پس چطور بفهمیم که کدام قوانین  آداب معاشرت هنوز به کار می‌روند؟
به‌طورکلی همیشه باید به آن دسته از قوانین آداب معاشرت توجه کنید که هم  ارزش انسان‌ها را نشان دهد، هم ادب و نزاکت را. همچنین باید با هرکسی، بدون  توجه به جنسیت او، با ادب رفتار کنید. چرا؟ چون رفتار مودبانه شخصیت و عزت  نفس را می‌سازد، محیطی آرام ایجاد می‌کند و برای شما و دیگران احترام به  ارمغان می‌آورد.
شاید یاد دادن آداب معاشرت به بچه‌ها کار سختی باشد؛ چون گاهی ناچار  می‌شوید رفتارهای درست را بارها و بارها به فرزندتان گوشزد کنید. فرزندتان  باید بداند وقتی برای نخستین‌بار وارد جمعی می‌شود، حتما سلام کرده و خود  را معرفی کند؛ وگرنه دیگران او را نادیده می‌گیرند؛ مثلا در جمع همسایگان  جدید، می‌تواند بگوید: «سلام، اسم من ساراست. ما در طبقه اول زندگی  می‌کنیم». به فرزندتان توضیح دهید وقتی می‌خواهد دو نفر را به‌هم معرفی  کند، اول شخص کوچکتر را به شخص بزرگتر معرفی کند و برای شخص بزرگتر یک لقب  بیاورد؛ مثلا بگوید: «آقای…، این دوست من ساراست». فرزند شما باید یاد  بگیرد در زمان صحبت با دیگران دادوستد کلامی داشته باشد، نه این‌که فقط  خودش صحبت کند؛ پس برای این کار لازم است:
– با ادب و احترام به حرف دیگران گوش دهد و میان حرف‌هایشان نپرد.
– فقط منتظر نباشد برای صحبت کردن نوبتش برسد، بلکه بادقت به حرف‌های طرف مقابل گوش بدهد.
– از طرف مقابل سوال‌هایی درخصوص حرف‌هایی که می‌شنود، بپرسد تا علاقه خود را به حرف‌های او نشان بدهد.
– سر میز غذا به هیچ‌وجه از موبایل و تبلت استفاده نکند و به‌جای این کار  با دیگران ارتباط برقرار کند. شما هم به‌عنوان پدر و مادر گوشی تلفن  همراهتان را کنار بگذارید و قدری به صحبت‌های دیگران گوش بدهید.
– فرزندتان باید بداند در زمان غذاخوردن لازم است صبر کند تا همه در بشقاب‌هایشان غذا بکشند و بعد شروع به خوردن کند.
به فرزندتان یاد بدهید:
– وقتی کسی چیزی به او می‌دهد، حتما تشکر کند.
– حتما درخواست‌هایش را با کلمه «لطفا» شروع کند.
– هرگز به لوازم و اشیای میزبان دست نزد و فقط باید آنها را نگاه کند.
– زمانی که به‌جایی، به‌خصوص یک فروشگاه وارد می‌شود، به‌جای این‌که در را  پشت سرش ببندد، آن را برای دیگران باز نگه دارد تا آنها هم بتوانند وارد  شوند. می‌توانید خودتان این کار را انجام دهید تا او ببیند و یاد بگیرد.
– وقتی می‌خواهد به ساختمان یا آسانسور و مترو وارد شود، صبر کند تا اول کسانی که می‌خواهند خارج شوند، از در عبور کنند.
– به دیگران، به‌خصوص کسانی که با بقیه متفاوتند، خیره نشود و بداند که این کار دور از ادب است.
– به تفاوت در سبک زندگی افراد احترام بگذارد. حتما به او بگویید این تفاوت‌ها نشانه درست یا غلط بودن شیوه زندگی دیگران نیست.
– با دیگران مهربان بوده و نسبت به نیازهای آنها حساس باشد؛ مثلا به عیادت  دوست بیمارش برود یا وقتی دوستش زمین می‌خورد، دست او را بگیرد یا در زمان  بردن وسایل سنگین به دیگران کمک کند.
توصیه به والدین
– از افعال و جمله‌های مثبت به‌جای افعال منفی استفاده کنید؛ برای مثال  به‌جای این‌که بگویید: «این قدر بی‌ادب نباش!» بگویید: «مودب باش»!
– در ميهمانی‌ها به‌جای نکته‌های منفی به‌دنبال نکته‌های مثبت باشید؛ مثلا  باید بدانید اگر از غذایی که میزبان تهیه کرده، خوشتان نیامده است، از دسر  تعریف کنید.
– به فرزندتان بگویید هرگز به رفتارهای دیگران برچسب نزند؛ چون این کار بیشتر از آن‌که فکر می‌کنید، آسیب زننده است.
– خونسرد باشید؛ چون زمانی که عصبانی می‌شوید و فریاد می‌زنید، احترامتان را نزد فرزندتان از دست می‌دهید.
– علاقه خود را به فرزندتان نشان دهید. وقتی خطایی از او سر می‌زند به او  بگویید که چرا این کار اشتباه است و بعد او را در آغوش بگیرید؛ چون شما با  این کار صداقت و علاقه‌ای را که میانتان است، افزایش می‌دهید.
– هوشیار باشید؛ چراکه بی‌توجهی بچه‌ها نسبت به اطرافیان همیشه اقتضای سنشان نیست.
– همیشه خودتان مثالی از الگوهای اخلاقی باشید.

روزنامه شهروند