آیا به آلزایمر گرفتنتان مشکوکید و از ابتلا به آن هراس دارید؟و علائم آن را در ذهن و حافظه خود حس می کنید؟
آلزایمر در واقع نوعی اختلال عملکرد مغز است و به تدریج توانایی‌های ذهنی بیمار را کاهش می دهد. این بیماری لاعلاج را اولین بار پزشکی به نام آلویز آلزایمر تشخیص داد که غالبا در افراد بالای ۶۵ سال رخ می‌دهد.
آمارهای سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد جهان در سال‌های آینده با جمعیت عظیمی از سالمندان روبرو خواهد بود چنانکه پنج درصد جمعیت ۶۵ ساله و بالاتر به بیماری آلزایمر متوسط تا شدید مبتلا هستند و این در حالیست که ۱۰ تا ۱۵ درصد سالمندان در همین گروه سنی از بیماری آلزایمر خفیف رنج می‌برند و اگر آمادگی لازم در این زمینه ایجاد نشده باشد، مشکلات و عوارض شایع دوران سالمندی، معضلات بسیار و هزینه‌های سنگینی را برای خانواده‌ها و جامعه به بار خواهند آورد.
آیا ممکن است آلزایمر باشد؟
دکتر عظیمی متخصص مغز و اعصاب گفت: واقعیت این است که با افزایش سن، مقداری از توانایی‌های ذهنی و جسمی افراد کاهش می‌یابد زیرا مغز هم مثل سایر قسمت‌های بدن دچار تغییر، تحلیل و فرسودگی می‌شود و اگر برای حفظ و مراقبت از آن کاری نکرده باشیم، ممکن است رو به زوال و نابودی برود.
وی ادامه داد: آلزایمر رایج‌ترین شکل زوال عقل است. علائم این بیماری با از دست دادن قدرت حفظ اطلاعات بخصوص حافظهٔ موقت در دوران پیری آغاز شده و به‌تدریج با از دست دادن قدرت تشخیص زمان، افسردگی، از دست دادن قدرت تکلم، گوشه‌گیری و سرانجام مرگ در اثر ناراحتی‌های تنفسی به پایان می‌رسد. مرگ پس از پنج تا ده سال از بروز علائم اتفاق می‌افتد؛ اما بیماری حدود بیست سال قبل از ظهور علائم آغاز شده است.
این بیماری با از دست رفتن سیناپس‌های نورونها در برخی مناطق مغز، نکروزه شدن سلول‌های مغز در مناطق مختلف سیستم عصبی، ایجاد ساختارهای پروتئینی کروی شکلی به نام پلاک‌های پیری (SP) در خارج نورون‌های برخی مناطق مغز و ساختارهای پروتئینی رشته‌های به نام NFT در جسم سلولی نورونها، مشخص می‌شود.
آیا آلزایمر، بیماری قرن حاضر است یا در گذشته هم وجود داشته؟
این بیماری تا قبل از اینکه علم پزشکی آن را کاملا مشخص و تشریح کند هم وجود داشته ولی تشخیص داده نمی‌شده یا آن را بیماری یا مشکل دیگری می‌دانسته‌اند. البته امروزه شیوع آن از گذشته بیشتر شده است. متاسفانه به دلیل افزایش عوامل خطرساز در زندگی امروزی، درصد شیوع و بروز برخی بیماری‌ها مثل سکته، دیابت و نیز آلزایمر در جامعه بالا رفته است.
علایم و نشانه‌های اختصاصی این بیماری چیست؟
این بیماری در نخستین مراحل معمولا 10 علامت هشدار دهنده دارد: اختلال حافظه، اختلال در انجام وظایف روزمره، گم کردن زمان و مکان، اختلال در گفتار، اختلال در قضاوت، اختلال در تفکر، تغییر در خلق و خو، جابه‌جا گذاشتن وسایل، از دست دادن یا کاهش انگیزه زندگی و مشکلات روانی دچار می شوند.
چگونه می‌توان مطمئن شد به این بیماری مبتلا هستیم یا نه؟
اگر علایم هشدار غیرطبیعی و تکرارشونده در فرد دیده شود، حتما باید اقدام‌های تشخیصی انجام بگیرد. اولین و ساده‌ترین کار هم انجام تست حافظه به وسیله مشاور و روان‌شناس است. در صورت تشخیص احتمالی، بیمار برای بررسی‌های بیشتر به پزشک متخصص ارجاع داده می‌شود و اقدام‌های تشخیصی مانند سی‌تی‌اسکن، ام‌آر‌آی، نوار مغزی، آزمایش مایع نخاع و… برای فرد مشکوک به ابتلا انجام می‌گیرد.
دوره این بیماری چقدر است؟
روند پیشرفت بیماری در افراد مختلف با توجه به شرایط و پیشینه زندگی، زمان تشخیص، نوع اقدام‌های مراقبتی و درمانی متفاوت است و گاهی به 10 سال هم می‌رسد. به طور کلی این بیماری 3 مرحله دارد؛ در مرحله اول یا خفیف، علایم به‌تدریج ظاهر می‌شوند و مشکلاتی را برای فرد به وجود می‌آورند. در مرحله میانی، تمام علایم بروز می‌کنند و بیمار قادر نیست تنها زندگی کند و حتما به همراهی نیاز دارد. در مرحله نهایی هم به دلیل درگیر شدن بخش‌های زیادی از مغز، علاوه بر مشکلات ذهنی، مشکلات جسمی متعددی نیز در فرد به وجود می‌آید و بیمار برای زندگی، کاملا به دیگران وابسته می‌شود.
آیا راهی برای درمان آلزایمر وجود دارد؟
هنوز درمان قطعی برای این بیماری پیدا نشده، اما پیشرفت‌های زیادی برای کنترل آن دیده می‌شود. درحال حاضر درمان‌های دارویی و اقدامات مراقبتی و توانبخشی از قبیل تمرین‌های بدنی، موسیقی، ماساژ، هنر و کاردرمانی برای کنترل روند پیشرفت بیماری، حفظ توانمندی‌های جسمی و ذهنی موجود، افزایش توانایی‌های شناختی و مهارت‌های حرکتی در حد امکان، بهبود مشکلات رفتاری و در نهایت ارتقای کیفیت زندگی بیمار انجام می‌شود.
فعالیت و رژیم غذایی برای با مقابله آلزایمر را جدی بگیرید
تا حدی که امکان دارد بیمار آلزایمری باید فعالیت خود را حفظ کند. با پیشرفت بیماری، نهایتا تمامی فعالیت‌ها نیاز به نظارت خواهند داشت. نهایتاً بیمار برای غذا خوردن به کمک نیاز خواهد داشت.
در حال حاضر هیچ شیوه اثبات شده‌ای برای پیشگیری از ابتلا به آلزایمر وجود ندارد اما تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد. تنها توصیه‌ای که در این زمینه تا حد زیادی می توان به آن اعتماد کرد این است که با کاهش دادن خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی می توان خطر ابتلاء به آلزایمر را نیز کاهش داد. چرا که بسیاری از عواملی که احتمال ابتلاء به بیماری قلبی را افزایش می دهند، احتمال ابتلاء به آلزایمر و دمانس عروق مغزی را نیز افزایش می دهند. مهمترین این عوامل عبارتند از: فشار حون بالا، کلسترول خون بالا، اضافه وزن و دیابت. بنابراین فعالیت ورزشی، رژیم غذایی سالم، فعال بودن از نظر اجتماعی و انجام فعالیت های ذهنی می تواند در این زمینه قابل توصیه باشد.
آمارهای سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد جهان در سال‌های آینده با جمعیت عظیمی از سالمندان روبرو خواهد بود چنانکه پنج درصد جمعیت ۶۵ ساله و بالاتر به بیماری آلزایمر متوسط تا شدید مبتلا هستند و این در حالیست که ۱۰ تا ۱۵ درصد سالمندان در همین گروه سنی از بیماری آلزایمر خفیف رنج می‌برند و اگر آمادگی لازم در این زمینه ایجاد نشده باشد، مشکلات و عوارض شایع دوران سالمندی، معضلات بسیار و هزینه‌های سنگینی را برای خانواده‌ها و جامعه به بار خواهند آورد.
آیا ممکن است آلزایمر باشد؟
دکتر عظیمی متخصص مغز و اعصاب گفت: واقعیت این است که با افزایش سن، مقداری از توانایی‌های ذهنی و جسمی افراد کاهش می‌یابد زیرا مغز هم مثل سایر قسمت‌های بدن دچار تغییر، تحلیل و فرسودگی می‌شود و اگر برای حفظ و مراقبت از آن کاری نکرده باشیم، ممکن است رو به زوال و نابودی برود.
وی ادامه داد: آلزایمر رایج‌ترین شکل زوال عقل است. علائم این بیماری با از دست دادن قدرت حفظ اطلاعات بخصوص حافظهٔ موقت در دوران پیری آغاز شده و به‌تدریج با از دست دادن قدرت تشخیص زمان، افسردگی، از دست دادن قدرت تکلم، گوشه‌گیری و سرانجام مرگ در اثر ناراحتی‌های تنفسی به پایان می‌رسد. مرگ پس از پنج تا ده سال از بروز علائم اتفاق می‌افتد؛ اما بیماری حدود بیست سال قبل از ظهور علائم آغاز شده است.
این بیماری با از دست رفتن سیناپس‌های نورونها در برخی مناطق مغز، نکروزه شدن سلول‌های مغز در مناطق مختلف سیستم عصبی، ایجاد ساختارهای پروتئینی کروی شکلی به نام پلاک‌های پیری (SP) در خارج نورون‌های برخی مناطق مغز و ساختارهای پروتئینی رشته‌های به نام NFT در جسم سلولی نورونها، مشخص می‌شود.
آیا آلزایمر، بیماری قرن حاضر است یا در گذشته هم وجود داشته؟
این بیماری تا قبل از اینکه علم پزشکی آن را کاملا مشخص و تشریح کند هم وجود داشته ولی تشخیص داده نمی‌شده یا آن را بیماری یا مشکل دیگری می‌دانسته‌اند. البته امروزه شیوع آن از گذشته بیشتر شده است. متاسفانه به دلیل افزایش عوامل خطرساز در زندگی امروزی، درصد شیوع و بروز برخی بیماری‌ها مثل سکته، دیابت و نیز آلزایمر در جامعه بالا رفته است.
علایم و نشانه‌های اختصاصی این بیماری چیست؟
این بیماری در نخستین مراحل معمولا 10 علامت هشدار دهنده دارد: اختلال حافظه، اختلال در انجام وظایف روزمره، گم کردن زمان و مکان، اختلال در گفتار، اختلال در قضاوت، اختلال در تفکر، تغییر در خلق و خو، جابه‌جا گذاشتن وسایل، از دست دادن یا کاهش انگیزه زندگی و مشکلات روانی دچار می شوند.
چگونه می‌توان مطمئن شد به این بیماری مبتلا هستیم یا نه؟
اگر علایم هشدار غیرطبیعی و تکرارشونده در فرد دیده شود، حتما باید اقدام‌های تشخیصی انجام بگیرد. اولین و ساده‌ترین کار هم انجام تست حافظه به وسیله مشاور و روان‌شناس است. در صورت تشخیص احتمالی، بیمار برای بررسی‌های بیشتر به پزشک متخصص ارجاع داده می‌شود و اقدام‌های تشخیصی مانند سی‌تی‌اسکن، ام‌آر‌آی، نوار مغزی، آزمایش مایع نخاع و… برای فرد مشکوک به ابتلا انجام می‌گیرد.
دوره این بیماری چقدر است؟
روند پیشرفت بیماری در افراد مختلف با توجه به شرایط و پیشینه زندگی، زمان تشخیص، نوع اقدام‌های مراقبتی و درمانی متفاوت است و گاهی به 10 سال هم می‌رسد. به طور کلی این بیماری 3 مرحله دارد؛ در مرحله اول یا خفیف، علایم به‌تدریج ظاهر می‌شوند و مشکلاتی را برای فرد به وجود می‌آورند. در مرحله میانی، تمام علایم بروز می‌کنند و بیمار قادر نیست تنها زندگی کند و حتما به همراهی نیاز دارد. در مرحله نهایی هم به دلیل درگیر شدن بخش‌های زیادی از مغز، علاوه بر مشکلات ذهنی، مشکلات جسمی متعددی نیز در فرد به وجود می‌آید و بیمار برای زندگی، کاملا به دیگران وابسته می‌شود.
آیا راهی برای درمان آلزایمر وجود دارد؟
هنوز درمان قطعی برای این بیماری پیدا نشده، اما پیشرفت‌های زیادی برای کنترل آن دیده می‌شود. درحال حاضر درمان‌های دارویی و اقدامات مراقبتی و توانبخشی از قبیل تمرین‌های بدنی، موسیقی، ماساژ، هنر و کاردرمانی برای کنترل روند پیشرفت بیماری، حفظ توانمندی‌های جسمی و ذهنی موجود، افزایش توانایی‌های شناختی و مهارت‌های حرکتی در حد امکان، بهبود مشکلات رفتاری و در نهایت ارتقای کیفیت زندگی بیمار انجام می‌شود.
فعالیت و رژیم غذایی برای با مقابله آلزایمر را جدی بگیرید
تا حدی که امکان دارد بیمار آلزایمری باید فعالیت خود را حفظ کند. با پیشرفت بیماری، نهایتا تمامی فعالیت‌ها نیاز به نظارت خواهند داشت. نهایتاً بیمار برای غذا خوردن به کمک نیاز خواهد داشت.
در حال حاضر هیچ شیوه اثبات شده‌ای برای پیشگیری از ابتلا به آلزایمر وجود ندارد اما تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد. تنها توصیه‌ای که در این زمینه تا حد زیادی می توان به آن اعتماد کرد این است که با کاهش دادن خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی می توان خطر ابتلاء به آلزایمر را نیز کاهش داد. چرا که بسیاری از عواملی که احتمال ابتلاء به بیماری قلبی را افزایش می دهند، احتمال ابتلاء به آلزایمر و دمانس عروق مغزی را نیز افزایش می دهند. مهمترین این عوامل عبارتند از: فشار حون بالا، کلسترول خون بالا، اضافه وزن و دیابت. بنابراین فعالیت ورزشی، رژیم غذایی سالم، فعال بودن از نظر اجتماعی و انجام فعالیت های ذهنی می تواند در این زمینه قابل توصیه باشد.
باشگاه خبرنگاران
