کف پای صاف را چگونه درمان میکنند؟

 

 

علل صافی کف پا

هر پای انسان از ۲۶ استخوان تشکیل شده است که توسط ۳۳ مفصل و تعداد زیادی ماهیچه، تاندون و رباط در کنار یکدیگر قرار گرفته‌ اند. به طور کلی در کف پا سه نقطه وجود دارد که نقاط اصلی تحمل کننده وزن هستن.آن ها عبار تند از:

• زیر استخوان پاشنه
• زیر انتهای تحتانی اولین استخوان کف پایی
• زیر انتهای تحتمانی پنحمین استخوان کف پایی

 

 

 

چگونگی قرار گرفتن این ساختارها در کنار هم، قوس ‌های استخوانی را ایجاد می‌ کند. زمانی که راه می ‌رویم، این قوس‌های قابل ارتجاع، وزن بدن را میان پاها و ساق پا توزیع می ‌کنند. این قوس ‌ها، نقش جدایی ‌ناپذیری در چگونگی راه رفتن ما دارند و در واقع به عنوان اهرم‌ های محکمی برای حرکت، عمل می ‌کنند.تاندون ها، مفاصل پا را به هم متصل می کنند. حال اگر تاندون ها سست گردند، موجب صافی کف پا می گردد.

 

البته صافی کف پا در نوزادان و کودکی که تازه به راه افتاده، طبیعی است. هنگامی که بچه بزرگ تر می شود (۲ تا ۳ ساله)، تاندون ها سفت تر می شوند و به شکل قوس در می آیند.

در دوران نوجوانی، بیشتر افراد دارای قوس طبیعی در کف پا می باشند. اما برخی هم دچار صافی کف پا می گردند.

صدمات بدنی، بیماری ها و افزایش سن ممکن است به تاندون ها صدمه وارد کرده و موجب صافی کف پا گردد. این نوع پای صاف، ممکن است فقط در یک پا ایجاد شود.

 

 

ندرتا، صافی کف پا در کودکان درد دارد. در این حالت، دو یا تعداد بیشتری از استخوان های پا رشد کرده و به هم متصل می شوند. این وضعیت را ” پیوستگی قوزک پا” می نامند.

گاهی، صافی کف پا به علت مشکلات موجود در زانو و قوزک به وجود می آید. این مشکلات بر قوزک پا فشار وارد می کنند و قوزک را به سمت داخل برمی گردانند و موجب عدم تراز پاها می شوند.

موارد دیگری مانند:

• ضعف عضلات ناحیه ساق پا و کف پا
•  کوتاهی عضلان ناحیه ساق پا
• ایستادن طولانی مدت در مشاغلی نظیر دندانپزشکی و آرایشگری
•  پوشیدن کفش های نامناسب به مدت طولانی مانند کفش های تنگ,پاشنه بلند ، پنجه باریک و کفش های که قوس داخلی ندارند..
•  عادات وضعیتی غلط مانند نشستن به شکلW
• تغییر شکل اندام تحتانی که سبب می شود پا به صورت جبرانی به خارج بچرخد مثل زانوی پرانتزی,زانوی ضربدری,شست کج,کمانی شدن تیبیا و چرخش قدامی ران.

 

انواع کف پای صاف از نظر علت شناسی

الف-نوع مادرزادی

ب -نوع اکتسابی

کف پای صاف  مادرزادی

کودک با کف پای صاف به دنیا می آید یا هنگام تولد برای آن مستعد است. این نوع صافی کف پا بدون علامت و انعطاف پذیر است.منظور از انعطاف پذیر بودن آن است که قوس کف پا تا قبل از اعمال وزن روی پا وجود دارد.

کف پای صاف نوع اکتسابی

این نوع با مرور زمان، و نه در هنگام تولد، ایجاد می شود و به عوامل مختلفی چون نوع کفش کودک، وضعیت نشستن و خوابیدن او، جبران ناهنجاری های موجود در ساق و بالاتر، و گاهی پارگی لیگامان ها و تاندون های پا بستگی دارد.یعنی اگر کودک با پای صاف به دنیا نیامده باشد ،معلوم می شود این تغییر شکل را کسب کرده است .

ممکن است صافی کف پا فرایندی برای جبران سفت بودن تاندون آشیل باشد. به دنبال سفتی تاندون آشیل پا حالت پلانتار فلکشن پیدا می کند. حتی میزان کم پلانتار فلکشن هم موجب می شود، پای آن سمت بلند تر از طرف سالم به نظر برسد. بنابراین بدن سعی می کند این مشکل را با مسطح کردن قوس کف پا جبران کند تا بلندتر به نظر رسیدن پای مبتلا را پوشش دهد.

شایع ترین دلیل صافی اکتسابی کف پا اختلال عملکرد تاندون تیبیال خلفی به عنوان تاندون اصلی محافظ قوس پا است. با اعمال مکرر نیرو روی این تاندون، مشکل تشدید می شود. به موازات رشد جسمی لیگامان ها و عضلات ضعیف شده، تمام وظایف مربوط به محافظت از قوس پا را به این تاندون واگذار می کنند.

این تاندون نمی تواند برای مدت طولانی تمام وزن را تحمل کند و به تدریج از پای در می  آید و به مسطح شدن قوس منجر می شود. در چنین مواردی صافی کف پا همراه با دردی است که به پشت مچ منتشر می شود و فرضیه ی اختلال عمل تاندون تیبیال خلفی را تایید می کند.

صافی کف پا در جوانان و نوجوانان

کف پای صاف در جوانان و نوجوانان نیز مشاهده می شود.یکی از علل این تغییر شکل،کوتاهی  عضلات نازک نی است.انجراف پاشه به سمت خارج نیز می تواند باعث ایجاد صافی کف پا شود.تغییر شکل زانوی ضربدری نیز می تواند به عنوان عاملی در صافی کف پا شناخته شود.

صافی کف پا در بزرگسالان

این عارضه در بزرگسالان نیز مشاهده می شود که به صورت قابل ملاحظه ای در اثر کار افراد ایجاد می شود.برای مثال در مشاغلی نظیر آرایشگری،داندان پزشکی و…که فرد ساعات متوالی در حالت ایستاده کار می کند و منجر به فشار مداوم پا می شود،می تواند موجب صافی کف پا شود.از دیگر علل صافی کف پا در سنین بالا می توان به افزایش وزن اشاره کرد.همچنین با افزایش سن عضلات و رباط های نگهدارنده قوس های پا به مرور زمان دچار ضعف می شوند.

به طور کلی علایم و عوارض کف پای صاف شامل موارد زیر است:

1.  کاهش قوس طولی پا
2.  چرخش پاشنه به خارج
3.  برجستگی استخوان ناوی
4.  پهن شدن پا
5.  قرار گرفتن پنجه پا به بیرون در هنگام راه رفتن
6.  قرار گرفتن کناره داخلی پا روی زمین در هنگام ایستادن و راه رفتن
7.  ساییدگی کناره داخلی پاشنه کفش
8. درد در ناحیه قوس طولی داخلی
9.  خستگی زودرس و کمر درد،هنگامی که مدت طولانی می ایستند و یا بعد از ورزش
10.  ایجاد زمینه مناسب برای تغییر شکل زانو و تمایل به ضربدری شدن زانوها
11.  فقدان حالت فنری بدون درد پا که منجر به عدم مهارت در راه رفتن و کشیدن پا به زمین در این حالت می شود.
12.  فقدان عمل ضربه گیری در پا که پا را نسبت به زخمها و آرتروز مستعد می کند.
13.  وارد آمدن فشار به عروق و اعصاب پا که فشار وارده به محل ارتباط اعصاب کف پایی داخلی و خارجی سبب دردهای عصبی در پا می شود.
14. انحراف انگشت(شست کج)

 

تقسیم بندی کف پای صاف

۱-طبیعی

۲-خفیف یا درجه یک: قوس طولی داخلی کم ،ولی هنوز دیده می شود.

۳-متوسط یا درجه دو : قوس طولی وجود ندارد

۴-شدید یا درجه سه: قوس طولی وجود ندارد.لبه داخلی دچار انحنا و استخوان ناوی برجسته شده است.

 

 

 

انواع صافی کف پا از نظر اصلاح پذیری :

۱- کف پای منعطف یا نرم :

کف پای نرم بیشتر رایج است به طوری که بلانچارد نشان داد که پانزده تا بیست در صد بزرگسالان درجه های از صافی کف پا را دارند.

این عارضه بر اثر تحمل بیش از اندازه وزن و کشیدگی بیش از حد لیگامنت های کف پایی به وجود می آید. در این نوع عارضه، درد وجود نداشته و در هنگام عدم تحمل وزن، قوس های کف پایی طبیعی به نظر می رسد. در کل کف پای منعطف، به کاهش یا از بین رفتن درجاتی از قوس طولی داخلی گفته می شود.

۲- کف پای سخت :

این نوع عارضه، جنبه مادر زادی دارد و ناشی از ناهنجاری های استخوانی پا مانند چسبندگی استخوان های کف پایی یا غیر طبیعی بودن استخوان تالوس است. همچنین این عارضه به دلیل تورم در مفاصل میانی استخوان های کف پا و التهاب در بین مفاصل مچ پا نیز است.

شیوع این نوع از عارضه کف پای صاف بسیار اندک بوده و حدود شش درصد است و نسبت به کف پای صاف منعطف قابلیت بهبود کمتری دارد و به حرکات اصلاحی پاسخ نمی دهد و نیاز به روش های دیگر از جمله گچ گیری است. کف پای صاف سخت ، هم در منگام تحمل وزن و هم در هنگام عدم تحمل وزن بدن توسط پاها وجود داشته و از بین نمی رود.

عواملی که باعث افزایش صافی کف پا می شود

•  چاقی
• دیابت
•  فشار خون بالا
•  ضربه یا جراحت در پا و یا قوزک پا
•  آرتریت روماتوئید
•  افزایش سن
•  ورزش بیش از حد
• ایستادن طولانی مدت در مشاغلی نظیر دندانپزشکی و آرایشگری
•  پوشیدن کفشهای نامناسب به مدت طولانی مانند کفشهای تنگ,پاشنه بلند و پنجه باریک.
•  عادات وضعیتی غلط مانند نشستن به شکلW

تشخیص:

هر فردی با انجام چند تست ساده می تواند به وضعیت قوس پای خود پی ببرد.

الف – تست تصویر کف پا

از استخر که بیرون می آئید، به رد پای خود روی کفپوش نگاه کنید. یک خط باریک بخش جلوی پا را به پاشنه اتصال می دهد. اگر کف پا صاف باشد عرض این خط در ناحیه ی وسط پا با جلوی پا برابر است. اگر قوس پا نرمال باشد، عرض خط در وسط یا تقریبا نصف بخش جلویی است. اگر ارتفاع قوس زیاد باشد، فقط یک خط باریک بخش جلویی پا را به پاشنه اتصال می دهد. تصویر هر دو پای فرد باید برابر و یکسان باشد.

ب – بررسی کفش ها:

کفش ها را روی یک میز مسطح قرار دهید و از پشت و در سطح چشمتان به آنها نگاه کنید. کفش ها باید به طور یکنواخت و یکسان ساییده شود. صافی کف پا موجب می شود که کفش در سمت داخل به خصوص در ناحیه ی پاشنه بیشتر سایش پیدا کند. همچنین رویه ی کفش در قسمت داخل به سمت کف کفش انحراف پیداکند.

اگر درد منحصر به یک پا است، برای تشخیص صاف بودن کف پا می توانید از دو تست در منزل استفاده کنید:

ج- تست نوک انگشتان:

در حالی که صاف ایستاده اید نوک انگشتان دستها را روی دیوار مقابل قرار دهید و روی نوک انگشتان یک پای خود بایستید.اگر نتوانید این کار را انجام دهید احتمالا کف همان پا صاف می باشد.

د- تست تعداد انگشتان:

طوری بایستید که پشت شما به آینه باشد. به طور نرمال از پشت فقط باید انگشت چهارم و گاهی سوم دیده شود.

اگر همراه با صافی پا درد هم وجود داشته باشد یا با ایستادن روی انگشتان هم قوسی دیده نشود، عکس رادیوگرافی جهت تشخیص علت ضروری است.

 

آزمایش هایی نیز برای تشخیص وجود دارد، از قبیل:

•  سی تی اسکن، برای مشاهده استخوان های پا
•  MRI (ام آر آی) برای مشاهده تاندون های پا
• اشعه ایکس برای یافتن علت
• کف پای صاف در بالغین با استفاده از داروهای ضد درد، اورتوتیک ها (وسایل و تجهیزات حفاظت کننده استخوان) و در بعضی مواقع با عمل جراحی درمان می شود

حرکات اصلاحی و درمان کف پای صاف

اگر کودک‌تان، درد و یا مشکلی در راه رفتن ندارد، هیچ درمانی لازم نیست.

کودک ممکن است پابرهنه راه برود، بدود و یا بپرد، بدون آن که کف پای صافش بدتر شود.

در کودکان بزرگ تر و بالغین، کف پای صاف انعطاف پذیری که درد و یا مشکلی در راه رفتن ندارد، نیازی به درمان ندارد.

اگر شما دارای کف پای صاف انعطاف پذیر هستید و درد دارید، نکات زیر را مد نظر قرار دهید:

کفش های مخصوص و کفش هایی که قوس پا را حفظ می کنند، بپوشید.

اگر کف پا سفت شده و دردناک می باشد، نیاز به درمان دارد. درمان هم بستگی به علت کف پای صاف دارد.

برای پیوستگی قوزک پا، درمان شامل استراحت می باشد.

اگر با استراحت، درد کاهش نیابد، عمل جراحی مورد نیاز است. جراحی، آخرین مرحله درمانی برای این افراد می باشد. افرادی که جراحی می کنند، غالبا درد پایشان بهبود می یابد.

در موارد شدید، عمل جراحی ممکن است به صورت ترمیم تاندون و یا پیوستگی برخی مفاصل پا در موقعیت مناسب انجام شود.

کف پای صاف در بالغین با استفاده از داروهای ضد درد، اورتوتیک ها (وسایل و تجهیزات حفاظت کننده استخوان) و در بعضی مواقع با عمل جراحی درمان می شود (ارتوتیک ها در شکل مقابل نمایش داده شده اند)

 

ورزش های کششی نیز از آنجایی که تاندون ها را می کشند، ممکن است مفید باشند.

منبع- علم ورزش