برای پیشگیری از ابتلا به بيماري‌هاي مقاربتی راه‌های مختلفی وجود دارد اما اینکه هر کدام چقدر موثر است آمار دقیقی در دست نیست. مسلما هرچه تماس مستقیم با ترشحات تناسلی کمتر باشد احتمال ابتلا نیز کمتر مي‌شود. وسایل جلوگیری مثل کاندوم در این زمینه بسیار تاثیرگذارند اما باز هم آمار خیلی دقیقی از تاثیرگذاری آنها وجود ندارد. محلول‌های آنتی‌باکتریال و ژل‌های پوشاننده دیوار واژن نیز وجود دارند که مانع از نفوذ میکروب به مخاط می‌شوند اما همه این موارد در مرحله تحقیق هستند و میزان اثرگذاری آنها خیلی مشخص نیست. اخیرا نوعی وسیله پیشگیری زنانه نیز طراحی شده است. اگرچه تاثیرگذاری آن به اندازه کاندوم مردانه نیست اما توصیه مي‌شود خانم‌ها به‌خصوص آنهایی که نمی‌توانند همسرشان را متقاعد به استفاده از کاندوم کنند حداقل از این نوع کاندوم استفاده کنند. لازم به ذکر است که هیچ‌گونه واکسنی برای پیشگیری از سوزاک و کلامیدیا وجود ندارد.
کلامیدیا اولین بیماری و سوزاک دومین بیماری شایع مقاربتی در جهان محسوب مي‌شوند. البته آمار دقیقی از شیوع این بیماری‌ها در ایران موجود نیست چون مسائل فرهنگی باعث مي‌شود افراد اطلاعات دقیقی از خود ارائه ندهند. این دو بیماری با علائم بسیار خفیفی شروع و با یک دوره درمان دارویی به راحتی برطرف مي‌شوند، اما اگر به آنها اهمیت داده نشود، می‌توانند حتی باعث نازایی، عفونت و درد شدید لگنی شوند.
ممکن است اصلا علامتی ایجاد نشود!
از زمان تماس با فرد مبتلا به سوزاک و ورود باکتری به بدن چیزی حدود 3 تا 7 روز طول می‌کشد تا علائم بیماری ظاهر شود. البته ممکن است فرد اصلا علامتی از خود نشان ندهد و کاملا ظاهر سالمی داشته باشد. در هر حال علائم بیماری در خانم‌ها اغلب به صورت عفونت و التهاب گردن رحم نشان داده مي‌شود. به دنبال آن نیز ممکن است علائمی خفیف مثل درد یا سوزش هنگام نزدیکی ایجاد شود. از آنجایی که گردن رحم شکننده مي‌شود و خونریزی پیدا می‌کند فرد بین عادات ماهانه دچار لکه بینی شده یا در زمان نزدیکی دچار خونریزی و درد مي‌شود. در معاینه داخلی زنان به‌راحتی می‌توان ترشحات چرکی در گردن رحم را مشاهده كرد. پس ممکن است علائم و درد آنقدر خفیف باشند که فرد متوجه نشود و بعد به تدریج از دوره حاد بیماری عبور کند و در عین حال عفونت بدون درمان باقی بماند.
سریع به پزشک مراجعه کنید!
التهاب گردن رحم اگر درمان نشود ممکن است به قسمت‌های دیگر ازجمله داخل لگن گسترش پیدا کند و باعث عفونت لگنی شود که علائم، عوارض و درد آن شدیدتر است. به این صورت که فرد با هر حرکت گردن رحم یا فشار دادن روی نواحی تخمدان و لوله‌های رحم و همچنین هنگام نزدیکی احساس درد شدید می‌کند و ممکن است ترشحات چرکی و بدبو داشته باشد. از آنجایی که این عفونت می‌تواند روی رحم و لوله‌های رحمی تاثیر بگذارد یکی از عوارض درمان نکردن آن، چسبندگی لوله‌ها و نازایی است. پس اگر عفونت لگنی درمان نشود احتمال دارد در طول زمان خود به خود علائم از بین بروند یا فقط یک درد مزمن لگنی باقی بماند اما به سیستم باروری فرد آسیب بزند.
عفونتی دردناک همراه با چرک
سوزاک در یک‌چهارم خانم‌ها باعث عفونت مجرای ادراری مي‌شود. در این صورت فرد دچار سوزش، تکرر ادرار و حتی ترشح چرکی مي‌شود. یکی دیگر از عوارض سوزاک، عفونت ناحیه مقعد است. چنین عفونتی، بسیار دردناک و همراه با ترشحات چرکی بسیار از ناحیه مقعد است اما معمولا با درمان آنتی‌بیوتیکی خیلی سریع برطرف مي‌شود. یکی دیگر از عوارض نه‌چندان شایع سوزاک التهاب حلق و فارنژیت است. این عفونت در خانم‌های باردار و افرادی که دچار نقص سیستم ایمنی هستند هم می‌تواند اتفاق بیفتد.
علت تولد زودرس نوزاد
ابتلا به سوزاک در زمان بارداری می‌تواند باعث پاره شدن زودتر از موعد کیسه آب و درنتیجه زایمان زودرس شود. اگرچه به نظر می‌رسد این بیماری روی نوزاد و روند زایمان تاثیر نمی‌گذارد و باعث ناهنجاری و مرگ جنین نمي‌شود اما خود زایمان زودرس می‌تواند عوارضی را برای مادر و جنین در پی داشته باشد. احتمال زنده ماندن جنین نارس بسیار کمتر از یک نوزاد عادی است، پس درمان این بیماری در خانم‌های باردار بسیار اهمیت دارد.
در آقایان هم باعث نازایی مي‌شود اگر …
سوزاک در آقایان بیشتر به‌صورت عفونت مجرای ادراری همراه با سوزش، تکرر ادرار، ترشحات و… ظاهر مي‌شود. ترشحات ممکن است چرکی باشند و بیشتر قبل از ادرار صبحگاهی از مجرا خارج می‌شوند. از این ترشحات می‌توان نمونه‌گیری کرد و سوزاک را تشخیص داد. عوارض سوزاک در آقایان به اندازه خانم‌ها خطرناک نیست مگر اینکه عفونت مجاری ادراری منجر به «اپیدیدماتیس» شود. اپیدیدیم مجرایی است که ترشحات منی از آن رد مي‌شود و در باروری آقایان نقش زیادی دارد. اگر این التهاب اتفاق بیفتد و مزمن شود، می‌تواند باعث چسبندگی یا بسته شدن اپیدیدیم و نازایی در آقایان شود. عارضه دیگر آن عفونت التهاب لوله اپیدیدیم است که به‌صورت درد یک‌طرفه بیضه و جمع شدن آب در کیسه بیضه، التهاب، تب و… تظاهر می‌کند و معمولا با درمان آنتی‌بیوتیک برطرف مي‌شود.
تنها راه ابتلا، ارتباط جنسی است
تنها راه ابتلا به سوزاک ارتباط جنسی است و معمولا راه دیگری برای ابتلا به این عفونت وجود ندارد. در تمام بيماري‌هاي مقاربتی باید حتما از همسر هم تحقیق كرد و بهتر است او نیز در ویزیت پزشک حضور داشته باشد تا همزمان درمان شوند. درمان بيماري بسیار ساده است زیرا گنوکوک میکروب ضعيفي است و خیلی راحت با آنتی‌بیوتیک از بین می‌رود. در گذشته برای درمان از پنی‌سیلین استفاده می‌کردند اما الان باتوجه به پیدا شدن موارد مقاومت به پنی‌سیلین، از دیگر داروهای آنتی‌بیوتیک مثل سفیکسیم، سیپروفلوکساسین و… استفاده مي‌شود. انتخاب اولیه نوع درمان ترجیحا تزریق عضلانی است. حتی با یک دوز تزریق می‌توان میکروب را از بین برد. در خانم‌های باردار نیز معمولا از داروهای بی‌خطر مثل سفیکسیم استفاده مي‌شود.
شایعترین علت عفونت ادراری در مردان
شایعترین علت میکروبی بيماري‌هاي مقاربتی در جهان کلامیدیاست. علائم سوزاک و کلامیدیا بسیار به هم شبیه هستند با این تفاوت که علائم سوزاک پر سر و صداتر و بیشتر از علائم کلامیدیاست. به نظر می‌رسد در 30 درصد از موارد، سوزاک و کلامیدیا هردو همزمان باهم ایجاد می‌شوند. درنتیجه فردی که با ترشح، سوزش و عفونت مجرای ادرار مراجعه می‌کند معمولا برای هر دو بیماری درمان می‌گیرد. بسیاری از اوقات فرد متوجه کلامیدیا نمي‌شود زیرا درد، سوزش، ترشح و… در آن بسیار کمتر از سوزاک است، بنابراین ممکن است دیرتر به پزشک مراجعه کند یا اصلا مراجعه نکند. دوره پنهان آن نیز کمی طولانی‌تر است و از زمان تماس با فرد آلوده بین 7 تا 14 روز طول می‌کشد تا علائم ظاهر شوند. درست مثل سوزاک ممکن است فرد اصلا علامتی از خود نشان ندهد و متوجه بیماری نشود اما ناقل آن باشد. پس بهتر است در همه شرایط از روش‌های پیشگیری استفاده شود.
علائم در خانم‌ها
ترشحات در کلامیدیا خیلی غلیظ و چرکی نیست و ممکن است کاملا آبکی و شفاف باشد. فرد ممکن است دچار دردهای لگنی غیراختصاصی شود. درد و خونریزی هنگام نزدیکی و لکه بینی بین عادات ماهانه نیز در کلامیدیا اتفاق می‌افتد. این بیماری اگر درمان نشود، می‌تواند منجر به عفونت التهاب لگنی شود. در این صورت هنگام معاینه شکم و روی تخمدان‌ها دردناک است و ممکن است حتی تب و علائم دیگر نیز به آن اضافه شود. درست مانند سوزاک اگر عفونت به داخل لگن گسترده شود، می‌تواند در آینده منجر به چسبندگی و نازایی شود. سایر علائم و عوارض کلامیدیا در خانم‌ها و آقایان نیز مانند سوزاک است البته با شدت کمتر.
درمان بسیار آسان
درمان کلامیدیا با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها انجام مي‌شود و بسیار راحت است. معمولا در این مورد به مدت 7 روز از داروهاي خانواده اریترومایسین استفاده مي‌شود که برای خانم‌های باردار نیز بی‌خطر است. اگر هم فرد باردار نبود، می‌توان از داروهای موثرتر مثل داکسی سایکلین و آزیترومایسین استفاده كرد. پزشک معمولا از روی علائم کلینیکی بیمار می‌تواند سوزاک و کلامیدیا را تشخیص دهد و برایش دارو تجویز کند. برای تشخیص آزمایشگاهی نیز از ترشحات نمونه‌گیری مي‌شود. این روش به‌خصوص برای خانم‌های باردار لازم است زیرا تشخیص نوع بیماری و انتخاب درمان در این افراد از اهمیت بیشتری برخوردار است. البته روش‌های تشخیص آزمایشگاهی خیلی راحت نیستند. برای سوزاک محیط کشت وجود دارد اما این روش‌ها برای کلامیدیا در حد تحقیقات است و خیلی عملی نیست. در نتیجه از روش‌های مولکولی و پیدا کردن ژنوم کلاميدیا یا سوزاک یا نوکلئیک اسید باکتری در ترشحات استفاده مي‌شود که در برخی آزمایشگاه‌های ایران نیز قابل انجام است.
