لیلا کفاش‌زاده مسئول دفتر کودک و نوجوان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در دومین نشست تخصصی کودک و میراث گفت: اهمیت دوران کودکی سال‌ها است که در کشورهای توسعه یافته مطرح شده است.
وی افزود: بر همگان واضح است که کشورهاو تمدن‌ها به اعتلا نمی‌رسند مگر اینکه بر روی نیروی انسانی در حال رشد خود سرمایه گذاری کنند.
کفاش‌زاده با بیان اینکه فعالیت‌های فرهنگی به عنوان یکی از ارکان استحکام زیرساخت‌های یک کشور محسوب می‌شود تصریح کرد که در این میان موزه‌ها و میراث فرهنگی نقش مهمی در آگاهی، اطلاع رسانی و فرهنگ سازی در یک جامعه ایفا می‌کنند.
وی با اشاره به آغاز فعالیت دفتر کودک و نوجوان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اظهار داشت: این بخش سعی دارد با ایجاد تعامل با نهاد‌ها، موسسات و موزه‌ها بتواند به طرحی دست یابد که مخاطبان کودک و نوجوان موزه‌ها را دریک برنامه دقیق و اصولی تحت آموزش قرار داده و به راه کارهایی دست یابد.
ایجاد علاقه در نسل آینده نسبت به تاریخ و فرهنگ کشور
به اعتقاد وی، افسانه‌ها، ادبیات، اشیا موزه‌ای، فضا‌ها و بناهای تاریخی همه می‌توانند به ابزاری بدل شوند که از طریق آموزش‌های غیر مستقیم تأثیر بسزایی بر ذهن کودکان داشته باشند.
مسئول دفتر کودک و نوجوان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: دفتر کودک و نوجوان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری توانسته با انجام فعالیت‌های گسترده در حوزه کودک و موزه‌ها نگاه موزه داران رانسبت به مخاطب کودک تغییر داده و موضوع کودک را برای موزه‌ها تبدیل به یک ضرورت کند.
کفاش‌زاده، برگزاری نشست تخصصی کودک و میراث، تدوین بیانیه موزه‌های دوستار کودک، برگزاری تور پژوهشی عروسک در موزه‌ها، برگزاری برنامه کشوری هفته ملی کودک، ثبت ملی اولین عروسک بومی در فهرست میراث ناملموس کشور و داوری بخش کودک و نوجوان جشنواره سفرنامه نویسی ناصر خسرو را از اقدامات عمده واحد کودک ونوجوان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اعلام کرد.
وی افزود: همایش کودک، دوستی، میراث فرهنگی، تدوین و اجرای طرح هفت موزه هفت قصه به مناسبت هفته کتاب، تدوین و اجرای طرح یکی بود یکی نبود همزمان با دهه فجر، تکمیل پرونده ثبت جهانی عروسک بومی در فهرست یونسکو، برگزاری کارگاه اسطوره و سفر قهرمانی و… نیز از فعالیت‌های این دفتر بوده است.
موزه‌های تخصصی کودکان
در ادامه این نشست احمد محیط طباطبایی قایم مقام رییس ایکوم ایران نیز گفت: امسال علاوه بر اینکه در موزه‌ها واحدی با نام کودک تشکیل شد موزه‌های تخصصی کودکان نیز در بخش غیر دولتی افتتاح شدند.
او افزود: سال گذشته شاهد افتتاح و تعطیلی برخی موزه‌ها بودیم به این شکل که برخی از موزه‌ها با وجود فعالیت به دلیل نداشتن فضا تعطیل شدند.
به گفته طباطبایی، با تشکیل کمیته مدیریتی که با نهادهای مختلف اعم از بهزیستی، ناجا، هلال احمر، کمیته ملی رشد و تکامل همه جانبه کودکان و… همکاری می‌کند برنامه‌های هفته کودک در سالهای اخیر به شایستگی برگزار شده است.
قایم مقام ایکوم با بیان اینکه هنوز با نقطه مطلوب فاصله زیادی داریم تصریح کرد که با توجه اهالی فرهنگ امروز شاهد این هستیم که موزه‌هایی که کمتر موضوع کودک را مورد توجه قرار می‌دادند در این بخش فعال‌تر شده‌اند.
طباطبای اظهار داشت: اضافه شدن شاخص کودک به شاخص‌های انتخاب موزه بر‌تر باعث شده فعالیت‌های جدیدی در این حوزه انجام گیرد و واحد کودک در برخی از موزه‌ها ایجاد شود.
او با اشاره به فعالیت‌های پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در حوزه کودک اظهار داشت: اجرای برنامه در مناسب‌های مختلف باعث شد که نگاه موزه داران نسبت به مخاطب کودک و نوجوان تغییر کند.
بستگی آینده کشور به کودکان
حامد برکاتی دبیر کمیته رشد و تکامل همه جانبه کودکان دیگر سخنران این نشست بود که با بیان مختصری از تاریخچه کمیته گفت: توسعه، رشد و تکامل همه جانبه آینده یک کشور به کودکان بستگی دارد.
او افزود: آموزش برای کودکان زیر سه سال که از مهم‌ترین دوره‌های رشد سیناپس‌های مغزی است باید از موزه‌ها آغاز شود.
برکاتی تصریح کرد که بازی با خمیر یک نمونه جالب از روش‌های آموزشی است که می‌تواند با عملیاتی شدن در موضوعات میراث فرهنگی گره بخورد.
ضرورت زنده کردن اسطوره‌ها
منصوره مرتضایی فرد نماینده شورای کتاب کودک نیز در این نشست بااشاره به تاریخچه شکل گیری این شورا گفت: فعالیت گروه بازی‌های نمایشی، کتاب‌شناسی ایران در ادبیات کودک و نوجوان، پایه گذاری فرهنگنامه به عنوان اولین دایره المعارف تألیفی شامل مباحث تاریخی، هنری، مردم‌شناسی و…، تأسیس و برپایی کتابخانه در مناطق محروم و جمع آوری منابع ادبیات بومی از اقداماتی است که در این شورا انجام شده و می‌تواند با همکاری میراث فرهنگی در قالب تفاهم نامه نتایج خوبی داشته باشد.
مرتضایی تصریح کرد که نتیجه همکاری میراث فرهنگی با شورای کتاب کودک می‌تواند بصورت اقداماتی نظیر زنده کردن اسطوره‌ها، قصه‌ها و اشیا موزه‌ای، ارتباط با فرهنگنامه و تألیف مقالات پژوهشی، کمک به تکمیل پروژه ایران در ادبیات و برگزاری کارگاه‌هایی به نام دیدن و خواندن در موزه‌ها متجلی شود.
آشنایی کودکان با فرهنگ ایران
صدیقه رستما رییس اداره برنامه ریزی وتوسعه دفتر پیش دبستانی آموزش و پرورش نیز در این نشست با اشاره به عضویت معاونت ابتدایی در کمیته ایکوم گفت: آموزش و پرورش به ویژه معاونت ابتدایی برنامه‌هایی را برای اینکه اتحاد و برنامه ریزی در حوزه کودک اتفاق بیفتد پیش می‌برد.
وی افزود: سازمان آموزش و پرورش از میراث فرهنگی توقع دارد طوری برنامه ریزی کند که کودکان ابتدایی و پیش دبستانی به عنوان محور جامعه با فرهنگ ایران به خوبی آشنا شوند.
رستما با اشاره به گنجاندن مباحث میراث فرهنگی در عناوین درسی کودکان تصریح کرد: معلم‌ها می‌توانند موضوعات میراث فرهنگی را در قالب موضوعات آزاد که در سالهای اخیر به صورت کلاسی طراحی شده است برای کودکان بازگو کنند.
وی اظهار داشت: اواقات فراغت و فصل تابستان زمانی مناسب برای آموزش مباحث میراث فرهنگی به کودکان است بطوریکه با فراهم شدن امکان بازدید از موزه‌ها توسط کودکان فرصت آموزش دوسویه اتفاق می‌افتد که شامل حال موزه داران و معلمان می‌شود.
به گفته این کار‌شناس آموزش و پرورش، دراین حوزه می‌توان ازظرفیت‌های رسانه‌ای دو طرف نیز استفاده کرد و مثلا در سایت دفا‌تر پیش دبستانی فضایی ایجاد کرد که به سازمان میراث فرهنگی لینک شود و در نهایت پیشنهادات این سازمان را دریافت کند.
رستما اظهار داشت: میراث فرهنگی یک کتاب نیست بلکه تمامی دروس مدارس بر پایه میراث فرهنگی است و بازدید هدفمند از موزه‌ها می‌تواند به آموزش مسایل میراث فرهنگی کمک شایانی کند.
چگونگی رفتار کودکان در موزه‌ها
دیگر سخنران این نشست آفرین امامی، مدیر مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران، که موزه بر‌تر امسال در شاخص کودک بود ،گفت: برگزاری کارگاه مرمت سفال و پارچه برای کودکان، جشنواره سلام به کودکی، جنگ شادی توسط گروه کودک شاپرک‌ها، نگارگری ایرانی برای کودکان و… از اقدامات انجام شده با موضوع کودک و نوجوان در مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران است.
جباری نماینده موزه عروسک‌های ملل که امسال به عنوان موزه بر‌تر توسط ایکوم انتخاب شد نیز به بیان پیشنهاداتی در حوزه کودک پرداخت.
وی گفت: مناسب سازی موزه‌ها برای گروه‌های سنی مختلف، آشنایی والدین و کودکان قبل از ورود به موزه‌ها، اجرای پژوهش در خصوص چگونگی رفتار کودکان در موزه‌ها، قرار دادن اطلاعات موزه‌ای و نقشه جغرافیایی موزه‌ها در اختیار آموزش و پرورش پیشنهاداتی است که می‌تواند در این حوزه کمک رسان باشد.
ایلنا