نور آفتاب به علت داشتن ویتامین د برای بدن مفید است و با استفاده از آفتاب می توان ویتامین د مورد نیاز بدن را تامین کرد . آفتاب ملایم اثرهای مفیدی از نظر روانی دارد و موجب آرامش و تمدد اعصاب ، تحرک گردش خون پوستی ، کاهش فشار خون ، افزایش و تولید هموگلوبین و کاهش استعداد ابتلا به عفونت های مختلف می گردد و خاصیت استریل کننده و ضد میکروب دارد و در دین ما برای پاک کردن برخی از نجس ها توصیه شده است . اما در اثر بی احتیاطی برای پوست بسیار مضر و خطرناک است .
آفتاب و سرطان پوست
علت اصلی سرطان پوست ، قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور آفتاب است . خصوصا اگر آفتاب سوختگی و یا تاول نیز ایجاد شده باشد . حدود نود درصد سرطان های پوستی در نواحی که در معرض آفتاب می باشند دیده می شود. تنها استثنا آن ملانوم است که گاهی در نواحی که هرگز با آفتاب تماس نداشته اند دیده می شود . سایر عوامل گرچه کمتر شایع شده هستند ولی ممکن است در ایجاد سرطان پوست موثر باشند نظیر تماس زیاد با پرتو ایکس طبی یا صنعتی ، اسکار ناشی از سوختگی
تماس شغلی با ترکیباتی نظیر تاروآرسنیک ملانوما ، نوع دیگر از سرطان پوست است که بسیار خطرناک می باشد . ملانوم بدخیم ، سلول های بدخیم ، سلولهای مولد رنگدانه پوست را درگیر کرده و معمولا به صورت ضایعه قهوه ای تیره یا سیاه با کناره ها و رنگ نامنظم ظاهر می شود . برخی خال ها احتمال بیشتری دارند که به ملانوم تبدیل شوند . محل های شایع ملانوم ، قسمت فوقانی پشت و پایین ساق پا در خانم هاست و گاهی در دست و پا مشاهده می شود . ملانوم شیوع کمتری نسبت به سایر انواع سرطان دارد ولی امروزه شیوع آن در حال افزایش است . مطالعات نشان داده است که آفتاب سوختگی شدید با تاول هنگام کودکی یا نوجوانی احتمال ملانوم را دوبرابر می کند . برای تشخیص زود رس سرطان های پوست معاینه منظم پوست و رجوع به دکتر متخصص برای برخورد با خال های مشکوک ضروری است .
اثرات مزمن نور آفتاب بر روی پوست (پیری پوست )
1-قوام پوست : در این حالت پوست نازک ، چروک و زرد رنگ می شود و ئر نواحی گوش و گردن کلفت و شیارهای لوزی شکل چیدا می کند.
2-تغییرات عروقی : در افراد با پوست روشن ، خونریزی زیر پوستی در اثر ضربه خفیف ایجاد می شود .
3-کک و مک : قبلا توضیح داده شده است .
4-پیری ناشی از آفتاب : تغییرات مربوط به پیری طبیعی پوست تسریع شده و شدت می یابد . در اثر تابش مزمن نور آفتاب اپیدرم خشک می شود و چین و چروک های عمیق در پوست به وجود می آیند .
بر اثر تابش مزمن نور آفتاب ، پوست ، پوسته پوسته و خشن می شود و در بین لب های بالا و پایین التهاب به وجود می آید . در واقع پیری پوست در اثر نور آفتاب ، بر اثر تاثیرات نامطلوب و بلند مدت نور آفتاب بر پوست است . البته میزان پیری پوست در اثر نور نیز تا حدی به عوامل وراثتی و ژنتیک تعیین می شود . به عنوان مثال افرادی که پوست روشن به آسانی سوخته و سریع تر نیز به پیری پوست در اثر نور آفتاب مبتلا میشوند . نکته مهم دیگر این است که برای شکل گرفتن ضایعات دایمی و تدریجی لزومی ندارد که پوست آفتاب سوخنه و یا حتی به اصطلاح گل بیندازد بلکه رفت و آمد به محل کار ، مراکز خرید و یا حتی پهن کردن لباسهای شسته شده پوست ما را برای پیری در اثر نور به الندازه کافی در معرض نور آفتاب قرار می دهد . بنابراین حتی در منزل و روزهای ابری از کرم ضد افتاب استفاده کنید .
آفتاب سوختگی شدید
عامل اصلی آن همان طور که قبلا ذکر شد اشعه ماورا بنفش می باشد . افراد با پوست و موی روشن از دیگران مستعدتر هستند در تابستان بیشتر در کوهنواردان و شناگران دیده می شود .
ابتدا ریتم اولیه طی چند دقیقه بروز و سپس ناپدید می شود . سپس مجددا ظاهر و چند روز می ماند در این صورت با درد و سوزش همراه است . با ادامه ی تابش تغییر در عروق به وجود آمده و پوست خارجی تاول می زند و در موارد شدید به خصوص در کودکان و تفراد مسن که به مدت طولانی سطح وسیعی از بدن را ذدر معرض تابش قرار داده اند با علایم عمومی تب و لرز استفراغ سر درد و شوک بروز می کند و پس از یک هفته پوسته پوسته شدن ظاهر می شود . مراجعه به پزشک در این موارد ضروری است .اما می توان کمپرس با یخ ، آب سرد و یا شیر سرد را به کار برد .
جلوگیری از اثرات نور آفتاب از راه داخلی
تاکنون دارویی که به طور موثر از راه خوراکی سبب حفاظت پوست و جلوگیری از اثرات نور آفتاب روی پوست شود پیدا نشده است ولی مصرف روزانه ویتامین ای سبب کاهش شدت سوختگی و افزاش مقاومت به آفتاب دگی کی شود . استفاده از پسوارین خوراکی و قرار گرفتن در معرض نور لاعث افزایش ضخامت اپیدرم ( به خصوص طبقه شاخی ) و تحریک ملانوسیت ها و افزایش مقدار ملانین پوست می شود .
جلوگیری از اثرات نور آفتاب از راه خارجی
به موادی که از نفوذ اشعه ماور بنفش به قسمت عمقی اپیدرم ( روی پوست ) و درم جلوگیری می کند را محافظ یا ضد آفتاب گویند . نحوه اثر این ضد افتاب ها جذب انعکاس اشعه ماورا بنفش می باشد و از رسیدن آن به لایه های عمقی پوست جلوگیری می کنند . ضد آفتاب ها دو گونه اند : ضد آفتاب های شیمیایی و ضد اب های فیزیکی
ضد افتاب شیمیایی :
این گروه از ضد آفتاب ها از طریق جذب اشعه از رسیدن آن به لایه های عمقی پوست جلوگیری می کند .
ضد آفتاب های فیزیکی :
بر پایه اطلاعات جدید ضد افتاب های فیزیکی را می توان به سه گروه تقسیم کرد :
1-گروهی که موجب انعکاس و پراکنده کردن نور مریی و پتوهای بنفش می شوند .
2-گروهی که موجب انعکاس و پراکنده کردن نور مرئی و پرتوهای بنفش به میزان متفاوت می شوند . مانند پمادهای حاوی اکسید زینک که از نفوذ اشعه به روش انعکاس آن جلوگیری می کند .
3- استفاده از کلاه لبه دار و حتی نقاب که مانع رسیدن اشعه به پوست شوند نیز جز ضد آفتاب ها هستند .
ضد آفتاب ها مات و یا رنگی هستند . قبل از سال 1990 ضد افتاب های فیزیکی در غلظت های زیاد ( 10 درصد و یا بالاتر ) استفاده می شوند که کوجب قبول مشتریان نبوده و کوجب می شود که ان مواد روی پوست منافذ را ببندد و موجب کمدن و جوش شود اما امروزه با میکرونیزه کردن این مواد به ذرات 40 تا 100 نانومتری این ترکیبات حالت نیمه شفاف یا سوسپانسیون کلوئیدی پیدا کردند که قابل قبول تر هستند و نیاز به استعمال ضخیم شبیه کرم ندارند و غیر قابل روئت بوده و در جذب و پراکنش اشعه ماورا بنفش و مسدود کنندگی موثرند .این پدیده باعث کاهش خاصیت کمدن زایی و این مواد شده اسن . میزان بازتابش و پرانش حاصل از هر ماده به اندازه ذرات و ضخامت لایه استعمال شده است . این مواد طیف فرا بنفش و نور مرئی را بلوکه می کنند . ضد آفتاب ها فیزیکی ممکن است آلی یا غیر آلی یا ترکیبی از هر دو باشند . معمول ترین آنها دی اکسید تیتانیوم و اکسشید روی هسند که هر دو طیف جذبی 250 تا 400 نانومتر دارند . دیگر ترکیبات این گروه تالک ، کائولین ، خاک رس و زغال ملانین و پیش سازهای ملانین می باشند .
از آنجا که ضد آفتاب ها فیزیکی پرتو فرابنفش را بلوکه میکنند بنابراین در بیماری های حساس به نور موثرند . همچنین برای بخش های از بدن که به راحتی دچار سوختگی می شوند مثل نوک بینی ، گوش ها ، شانه ها گونه ها و لب هل به آسانی قابل استفاده اند .
