اغلب عفونت های دستگاه گوارش بعلت تغییر در رژیم غذایی رخ میدهد. انگل ها، ویروس ها، و یا باکتریها می تواند باعث عفونت های دستگاه گوارش شود.ویروس ها، باکتری ها و انگل ها موجودات زنده ای هستند که در اطراف ما زندگی می کنند. آنها در آب و خاک نیزوجود دارد، در سطح مواد غذایی که ما می خوریم و بر روی سطوحی مانند کانتر حمام یا آشپزخانه نیز وجود دارد. برخی از باکتری های موجود در بدن ما هیچ مشکلی را ایجاد نمی کند ولی انواع دیگر باکتری ها ( همچنین انگل ها و ویروس ها) می تواند ما را کاملا بیمار کند و به همه جای بدن هجوم بیاورد. باکتری ها و ویروس ها می توانند در خارج از بدن انسان گاهی اوقات برای ساعتها یا چندین روز زندگی کنند.
درست است که یکی از عوارض معمول گرمای هوا عفونت گوارشی و اسهال و استفراغ است اما گرمای امسال تابستان شمار مبتلایان به عفونت‌های گوارشی را بسیار بالا برده است و عده زیادی را روانه درمانگاه‌ها و حتی بیمارستان‌ها کرده به گونه‌ای که این بیماری این روزها به یک معضل در شهرهای بزرگ تبدیل شده است. با توجه به اینکه عفونت گوارشی طیف وسیعی از بیماری‌های مرتبط به دستگاه گوارش را شامل می‌شود و براساس عامل بیماری که ویروس، باکتری یا انگل باشد، متفاوت است باید از هرگونه درمان خودسرانه پیشگیری و به پزشک مراجعه کرد. هر چند با وجود شیوع بالای این بیماری راه‌های زیادی به منظور پیشگیری از آن وجود دارد اما دکتر مهرداد حق‌ازلی، فوق تخصص گوارش و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره انواع عفونت‌های دستگاه گوارش و راه‌های کنترل آن بیشتر توضیح میدهد.
عفونت‌های سریع
در فصول گرم سال به علت مصرف مایعات بیشتر، غذاهای آماده و نحوه تغذیه احتمال آلودگی با عواملی که دستگاه گوارش را تحت تاثیر قرار میدهد، افزایش می‌یابد. این بیماری‌ها هم می‌توانند میکروبی باشند و هم ویروسی و انگلی. در برخی موارد که معمولا با خوردن شیرهای حاوی خامه اتفاق می‌افتد، گاهی سم این مواد وارد دستگاه گوارش می‌شود و خود ماده غذایی عامل بیماری نیست. نکته مهم اين است كه این دسته از عفونت‌ها مجموعه‌ای از علائم را ظرف مدت کوتاهی در بدن به وجود می‌آورد که می‌تواند فرد را دچار مشکل کند.
اگر عفونت ویروسی باشد…
عفونت‌های گوارشی ویروسی در مدت کوتاهی همه‌گیر می‌شود و معمولا بعد از خوردن وعده غذایی بروز می‌کند. در مواردی که عامل عفونت ویروسی باشد از جمله علائم این بیماری می‌توان به دل‌درد، اسهال، تب و تهوع اشاره کرد. علائم این نوع عفونت معمولا طی 24 تا 48 ساعت از بین می‌رود. در این مواقع معمولا تب خفیفی وجود دارد و نیازی به درمان آنتی‌بیوتیکی نیست و با جایگزین کردن مایعات و مقداری داروهایی که درد را کاهش می‌دهند بیمار بهبود پیدا می‌کند. نکته مهم این است که این نوع عفونت‌ها خیلی زود به درمان جواب میدهد و فرد خیلی سریع بهبود مي‌يابد.
مراقب خورد و خوراک‌تان باشید
بسياري از عفونت‌هاي دستگاه گوارشي در فصل تابستان از طريق غذاها منتقل مي‌شوند که لازم است در اين زمان غذاها را با درپوش ايمن در يخچال نگهداري کنيم و از گرم و سرد کردن متعدد آنها بپرهيزيم. فردی که دچار عفونت گوارشی شده است باید تغذیه ساده داشته باشد. از آنجا که در این بیماری فرد آب زیادی از دست میدهد حتما باید آب و املاحش را تامین کند تا به هیچ عنوان آب و املاح بدن کاهش پیدا نکند. به همین دلیل مصرف آب یا محلول‌های اوآراس(O.R.S) یا دوغ و چای کمرنگ توصیه می‌شود. در مورد غذاها هم بهتر است غذای ساده مصرف شود. بهتر است غذاهایی که در آنها سس، ادویه و فلفل است استفاده نشود تا طول بیماری تمام و بیماری کنترل شود. افراد مبتلا به اسهال و استفراغ بايد از مصرف غذاهاي سنگين از جمله چربي، گوشت و… نيز تا 48 ساعت پرهيز كنند. بيمار بايد تا چند روز از كته ماست با دوغ بدون گاز خانگي و از روز چهارم يا پنجم از سوپ آبكي بدون حبوبات به عنوان غذا استفاده كند. یادتان باشد غذاهاي جامد و سفت به هر شكلي مي‌تواند مشكلات بيمار را از نو آغاز كند.
مواظب انتقال بیماری باشید
در اکثریت مواردی که عامل ویروسی یا میکروبی وجود دارد، احتمال انتقال هم ممكن است. بهترین راه جلوگیری از اینکه فردی که اسهال دارد یا علائم عفونت دستگاه گوارشی دارد این بیماری را به دیگران منتقل نکند، رعایت بهداشت فردی هم از طرف بیمار و هم از طرف خانواده است. تمامي عفونت‌هاي گوارشي از طريق دهاني- مدفوعي قابل سرايت هستند. به اين معنا كه اگر شما يك بيمار مبتلا هستيد كافي است با دستان آلوده خود كمي ميوه براي اعضاي خانواده پوست بكنيد يا به آنها در پخت غذا كمك كنيد تا آنها را در كوتاه‌ترين زمان در بيماري خود شريك كنيد.
در مسافرت‌ها بیشتر مراقب باشید
این فصل از آنجا که فصل تعطیلات است و مسافرت‌ها بیشتر صورت مي‌گيرد افراد بیشتر از غذاهای خارج از منزل استفاده می‌کنند و اینها شرایطی را مهیا می‌کند که احتمال آلودگی دستگاه گوارش افزایش مي‌يابد. اگر به اسهال مسافران مبتلا شديد، براي جايگزيني آب، املاح و مواد معدني از دست رفته تا حد امکان از مايعات سالم استفاده کنيد. مصرف آب پرتقال، سيب يا ساير ميوه‌ها براي جايگزين کردن پتاسيم از دست رفته بسيار مفيد است. به محض اينکه احساس کرديد اشتهاي‌تان باز شده، تغذيه را با غذاهاي نرم و بدون چربي آغاز کنيد تا دستگاه گوارش‌تان تحريک نشود. گفتني است موز منبع غني پتاسيم است و به کاهش دفع اسهال کمک مي‌کند.
آبمیوه شیرین نخورید
افراد بيمار باید از مصرف نوشابه، کمپوت، آبميوه مصنوعي و هر ماده شيرين ديگري که دفع آب را افزايش مي‌دهد، خودداري کنند. بدن فردي که دچار اسهال و استفراغ شده به جز آب، الکتروليت‌ها از جمله سديم، کلر، پتاسيم و… را نيز از دست مي‌دهد که براي جبران آن بهتر است از آبميوه خانگي مانند آب گوجه فرنگي، آب هويج و… استفاده شود. در موارد عفونت‌های گوارشی مصرف آبمیوه‌های آماده به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود چون اسمولاریته بالاتری دارد و این باعث می‌شود اسهال بدتر شود. اگر قرار است فرد از آبمیوه استفاده کند باید از آبمیوه طبیعی استفاده کند که البته آن هم باید با آب رقیق شده و بعد استفاده شود.
