استرس در گرما افراد را از پا در می آورد و آنان را کلافه می کند چگونه می توان از شر آن در امان ماند؟
به طور کلی بروز استرس ناشی از برخی عوامل درونی و بیرونی است. عوامل بیرونی به چند دسته تقسیم می شوند که یک دسته از آنها عوامل فیزیکی مانند گرما، سرما، کافی نبودن نور و حرارت و مناسب نبودن محیط کاری و زندگی است که می تواند سیستم استرس را در بدن فعال کند.
گرمای شدید یکی از عوامل ایجادکننده استرس به ویژه در افرادی است که نسبت تحریک پذیری و واکنش آنها به گرما بیشتر از سایرین است. در شرایطی که افراد در معرض گرمای شدید قرار می گیرند، برخی مواد شیمیایی در بدن آنها ترشح می شود که منجر به بروز علایم متعددی می شود.
یکی از این علایم پرخاشگری و درگیری های فیزیکی است که گاهی در اماکن مختلف یا در سطح شهر مشاهده می شود که برخی افراد به دلایل بسیار پیش پا افتاده با یکدیگر درگیر می شوند.
نتایج تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده است، نشان می دهد که همزمان با آغاز فصل گرما، میزان درگیری های فیزیکی و پرخاشگری به دلیل استرس ناشی از گرما بیشتر می شود.
این تحقیق علت افزایش اینگونه ناهنجاری ها را تعریق زیاد و خروج بیشتر سدیم از بدن و تاثیر آن بر سیستم اعصاب مرکزی عنوان می کند. در اثر این فعل و انفعالات آستانه تحمل افراد پایین می آید و منجر به بروز رفتارهای پرخاشگرانه می شود.
افزایش ناگهانی درجه حرارت موجب کاهش آستانه تحمل می شود و با تاثیر بر قدرت تمرکز به انسان استرس وارد کرده و رفتارهای خلقی او را تغییر می دهد.
دکتر غلامرضا حاجتی عضو انجمن روانپزشکان ایران در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا در این مورد توضیح داد: انسان ها از نظر عوامل ایجاد استرس و تاثیر این عوامل با یکدیگر تفاوت دارند؛ ممکن است یک عامل استرس زا در فردی بسیار تاثیرگذار باشد اما در فرد دیگری تاثیر چندانی نداشته باشد.
وی با بیان اینکه گرما سبب بروز نوعی استرس می شود که به آن استرس گرمایی می گویند، افزود: به عنوان مثال برخی افراد در اثر گرمای محیط بسیار کلافه می شوند و استرس شدیدی را تجربه می کنند اما برخی افراد گرما و محیط گرم را دوست دارند.
حاجتی گفت: به طور کلی گرما در افرادی که نسبت به آن تحمل کمتری دارند، به عنوان یک عامل ایجاد استرس عمل می کند، این عامل می تواند فرایندهایی را در بدن ایجاد کند که به نسبت میزان ضعف افراد در مقابل این عامل، علایم خاصی در آنها ظاهر می شود.
این روان پزشک اظهار کرد: این علایم می تواند شامل افزایش تحریک پذیری و واکنش فرد نسبت به محیط اطراف و در نتیجه پرخاشگری شود، یا در آنها حالاتی مانند بی قراری، کلافگی، افزایش ضربان قلب، سردرد و سرگیجه یا برهم خوردن تمرکز ایجاد کند.
حاجتی گفت: بنابراین باید توجه شود که گرما یک عامل جدی ایجاد استرس است بنابراین افرادی که به گرمای شدید عادت ندارند در سفر به مناطق گرم مانند جنوب ایران باید توجه داشته باشند که میزان تاثیرگذاری گرما و استرس ناشی از آن را با کنترل و مدیریت این عامل، کاهش دهند.
وی خاطرنشان کرد: در صورتی که قرار گرفتن در محیط های بسیار گرم ادامه یابد، ممکن است علاوه بر عوارض روحی روانی، عوارض جسمی بسیار شدیدی نیز برای افراد ایجاد کند.
عضو انجمن روانپزشکان ایران با تاکید بر لزوم مدیریت و کنترل عوامل ایجاد کننده استرس گرمایی، گفت: به افرادی که حساسیت زیادی به گرما دارند، توصیه می شود در مدت طولانی در محیط های گرم قرار نگیرند و در زمانی که گرما شدت کمتری دارد، از منزل خارج شوند.
حاجتی افزود: همچنین از آنجایی که کودکان و میانسالان بیشتر از سایر افراد از نظر جسمی و روان شناختی تحت تاثیر گرما قرار می گیرند، ممکن است دچار کلافگی زیاد و کم آبی شوند که همین کم آبی علایم استرس را در این دو گروه سنی تشدید می کند.
** توصیه هایی برای کنترل و مدیریت علایم ناشی از استرس گرمایی
به طور کلی گفته می شود که حدود 60 عامل شناخته شده برای ایجاد استرس وجود دارد که یکی از آنها گرما است.
عضو انجمن روانپزشکان ایران اظهار کرد: برای کنترل و مدیریت استرس، هر فرد باید دقت کند که عوامل مختلف ایجاد کننده استرس در بدن او چه علایمی را ایجاد می کند؛ برای مثال فردی ممکن است در اثر استرس گرمایی دچار سردرد، بی قراری، افزایش تحریک پذیری به عوامل محیطی یا تپش قلب شود.
حاجتی گفت: بنابراین افراد با شناخت این علایم، زمانی که وارد محیط های گرم می شوند و این علایم را در خود می بینند، متوجه می شوند که این علایم مربوط به استرس ناشی از گرما است و باید آن را مدیریت و کنترل کنند.
وی توصیه کرد: بهتر است این افراد از محیط گرمی که در آن قرار دارند، خارج شوند و مدتی در محیطی خنک به استراحت بپردازند و آب، مایعات خنک و مایعاتی که حاوی الکترولیت های کافی است مانند دوغ بنوشند.
حاجتی گفت: برخی افراد به دلایل مختلف از مصرف مایعات پرهیز می کنند و به این دلیل ممکن است دچار استرس شوند، کلافه و پرخاشگر شوند و نزاع کنند درحالی که این مسایل می تواند با نوشیدن یک یا 2 لیوان آب و مایعات خنک برطرف شود.
عضو انجمن روانپزشکان ایران اظهار کرد: بنابراین افراد باید عوامل ایجاد استرس را در خود بشناسند تا پیش از اینکه علایم استرس شدید در آنها نمایان شود و دچار کلافگی و رفتارهای ناخوشایند شوند، استرس خود را مدیریت و کنترل کنند.
** کنترل استرس گرمایی بدون نیاز به درمان های دارویی
گاهی برخی افراد تصور می کنند برای کنترل هر نوع استرس یا اختلال روانی نیاز به مصرف داروهای آرام بخش است و در مواردی به مصرف خودسرانه این داروها روی می آورند، این درحالی است که پزشکان تاکید می کنند استرس ناشی از گرما، ساده ترین نوع استرس است و می توان با دور شدن از عامل گرما آن را به خوبی برطرف کرد.
عضو انجمن روانپزشکان ایران در توضیح این مطلب تاکید کرد: هیچ نیازی برای درمان دارویی برای استرس گرمایی وجود ندارد مگر اینکه عامل حساس بودن شخص به گرما یک بیماری جسمی باشد.
حاجتی توصیه کرد: آموزش و یادگیری مدیریت استرس بهترین راه برای کنترل و دوری از عوارض ناشی از استرس است. بنابراین هر فرد با پایش خلقیات خود می تواند استرس خود را مدیریت و کنترل کند.
