نحوه صحیح برخورد با اشتباه اطفال کدام است و با چه روش هایی می توان آن ها را نسبت به اشتباهشان تذکر داد.
دکتر مریم پورشمس، روان پزشک: این طبیعی است که در هر خانواده ای قوانینی وجود دارد که تنها مختص آن خانواده است. هر خانواده ای در ارتباط با رفتار اشتباه فرزندش از اصول تربیتی خاص آن خانه استفاده می کند. بعضی از خانواده ها ترجیح می دهند در مقابل رفتار اشتباه فرزندان واکنشی نشان ندهند اما عده ای دیگر از تنبیه و مجازات سخت برای اصلاح رفتار کودکان استفاده می کنند.
در مورد تنبیه فرزندان یک رای باشید
قبل از اینکه در مورد نحوه تنبیه کودکان صحبت کنیم ابتدا بهتر است واژه تنبیه را تعریف کنیم. تنبیه به معنای اصلاح کردن و آگاه کردن است! اما اگر قرار باشد تنبیه به معنای ابزاری برای فرونشاندن خشم والدین باشد دیگر نام آن تنبیه نیست اما مهم ترین نکته در تنبیه کودکان این است که پدر و مادر بر سر تنبیه فرزندشان دارای یک نظر و در این زمینه هم عقیده باشند.
تنبیه زمانی می تواند باعث تاثیر مثبت در کودکان شود که با روش درست در مورد کودکان اعمال شود چون در غیر این صورت باعث آسیب روانی در کودک می شود. برای مثال فرار از مدرسه، بزهکاری، اعتیاد یا حتی عدم پیشرفت شغلی از جمله تبعات تنبیه نادرست در کودکان است.
تنبیه کلامی
حتی الامکان بهتر است به جای تنبیه بدنی، رفتار کودکان را با واکنش های کلامی خطاب قراردهیم نه اینکه شخصیت آنها را سرکوب کنیم. برای مثال به جای اینکه به آنها بگوییم: «تو دختر یا پسر بدی هستی»، رفتار آنها را سرزنش کنیم و بگوییم «تو کار بدی کردی» اما باید مراقب باشیم که در این زمینه هم خیلی افراط نکنیم چون تاثیر خود را از دست خواهدداد و اثر تنبیه کمرنگ می شود اما نکته مهم این است که باید کودک بداند به خاطر چه کاری تنبیه می شود به همین دلیل باید قبل از اینکه کودک را به خاطر کاری سرزنش کنیم، کار اشتباه او را برایش یادآور شویم.
حد مجاز تنبیه بدنی
اگر در مواقعی استفاده از تنبیه بدنی تنها راه گریزناپذیری برای والدین است توصیه می شود آرام پشت دست کودک زده شود اما اگر تنبیه فرزندان حالت خشونت آمیز به خود بگیرد نه تنها تاثیری روی اصلاح رفتار فرزندتان ندارد بلکه باعث بروز رفتارهای پرخاشگرانه در کودک می شود. ممکن است با تنبیه بدنی فرزندتان از انجام کار اشتباه دوری کند اما این رفتار نشانه ترس اوست و در واقعیت قادر به تشخیص کار درست از نادرست نیست.
علاوه بر این، اگر کودک به درستی در مورد اشتباهی که مرتکب شده توجیه نشود و در ظاهر با تنبیه به تکرار اشتباهش نپردازد، در سنینی خاص درست در زمانی که بزرگ تر شد به مقابله با تهدید و تبیهی که والدین اعمال می کنند، می پردازد و در این زمان به سختی می توان او را تحت کنترل درآورد.
چه زمانی متوجه تنبیه درست می شویم؟
گاهی برای از بین بردن رفتار فرزندمان از تنبیهات کلامی استفاده می کنیم که باعث تشدید رفتار کودک می شود. برای مثال به او می گوییم: «تو دیگر بچه من نیستی». در این شرایط والدین متوجه می شوند که نه تنها این تنبیه کلامی باعث آرام شدن فرزندشان نشده بلکه او را بی قرارتر می کند. این نشان می دهد که تنبیه هیچ تاثیری روی کودک نگذاشته است و علاوه بر این احساساتی مانند خشم، ترس و ناامیدی یا حتی انتقام را در او به وجود آورده ایم.
کمی مکث کنید
قبل از اینکه فرزندتان را به دلیل رفتار نادرستی که انجام داده سرزنش یا تنبیه کنید بهتر است ابتدا آرامشتان را حفظ کنید تا دست به رفتاری نزنید که بعدها پشیمان شوید و مجبور به عذرخواهی از فرزندتان شوید. باید این نکته را به خاطر داشته باشید که کودک یک انسان است و نمی تواند همیشه رفتار بی نقصی را از خود نشان دهد. کودکان برای رشد و تکامل به حمایت شما نیاز دارند و در این مسیر باید صبور بود.
انتظارات خود را مشخص کنید
اگر از فرزندتان انتظار دارید که رفتار درستی از خود نشان دهد لازم است که قبل از آن در مورد کارهای درست و نادرست توضیح دهید و همچنین برایش روشن کنید که تبعات هرکدام از آن رفتارها چیست. وقتی توانستید درک درستی از مفهوم کار درست و نادرست به فرزندتان ارائه دهید آن زمان می توانید انتظار رفتاری درست از فرزندتان داشته باشید. اما والدین باید مراقب باشند که در تمامی شرایط باید حمایت و محبت نسبت به فرزندشان را از آنها دریغ نکنند. داشتن دیسیپلین به معنای بی توجهی و دریغ کردن آنها از محبت نیست بلکه در کنار تنبیه باید فرزندان را از حمایت های عاطفی خود نیز برخوردار کرد.
نحوه نه گفتن
تا 2 سالگی بچه ها قادر به درک درست کار درست از نادرست نیستند. در این سن تنها با گفتن یک «نه» قاطع می توان رفتار کودک را اصلاح کرد اما از 2 سالگی به بعد باید علت امرونهی در مورد موضوعی را کامل برای او توضیح داد تا مفهوم درستی و نادرستی به خوبی در ذهن او روشن شود.
روی حرفتان بمانید
گاهی مواقعی پیش می آید که والدین فرزندشان را از تبعات یک عمل نادرست آگاه می کنند اما وقتی آن رفتار از فرزندان سر زد هیچ تنبیهی برایش درنظر نمی گیرند. این رفتار هم باعث تکرار رفتار اشتباه در کودکان خواهدشد چون هیچ اقتداری را از سمت والدین حس نمی کنند. فرزندان باید نسبت به تبعات کارهایشان آگاه باشند و آن را همانند یک قانون در ذهنشان بسپارند.
برای مثال اگر او هر بار بعد از مرتب کردن اسباب بازی هایش با تشویق والدینش روبرو می شود به خوبی درک می کند که در قوانین خانه این رفتار همیشه جزو یک رفتار درست شناخته می شود یا اگر مرتکب رفتاری نادرست شد و به دنبال آن مورد بازخواست و تنبیه افراد قرار گرفت، رفتار اشتباه کمتری از او سر خواهدزد.
هفته نامه زندگی مثبت – طاهره محمدی:
