اگر سری به مراکز ناباروری بزنید، چهره‌های خسته و نگرانی را می‌بینید که حاضرند به هر قیمتی «مادر» خطاب شوند؛ از زنانی که هنوز بارداری را تجربه نکرده‌اند گرفته تا باردارهای نگرانی که می‌ترسند این بار هم مثل دفعه‌های قبل جنین‌شان را از دست بدهند. گرچه هر دو گروه خود را «نابارور» می‌دانند و نگران این هستند که هرگز به جمع مادرها وارد نشوند اما دکتر ابوطالب صارمی، متخصص زنان، زایمان و نازایی معتقد است امروزه ناباروری دیگر مثل قبل معنا ندارد. در مطلب پیش درباره ناباروری در زوج های جوان و آزمایشاتی که بایستی انجام دهند صحبت شد، در ادامه به علل ناباروری در زنان و مردان می پردازیم:
نازایی علمی است که مرحله به مرحله به تشخیص بیماری می‌پردازد بنابراین نمی‌توان همه آزمایش‌ها را یک‌جا برای بیمار درخواست کرد زیرا هم هزینه بالا می‌رود و هم زمان بیشتری گرفته می‌شود. برای مثال ممکن است مشکل بیمار تنها با یک آزمایش در مرحله اول و دوم حل شود.
شاید هم در مراحل بعدی به آزمایش‌های اختصاصی ژنتیک مثل بررسی DNA اسپرم و بررسی ژنوم تخمک احتیاج پیدا کند که هزینه بالاتری هم دارد. البته همان‌طور که ذکر شد این آزمایش‌ها تنها در مراحل آخر بررسی، تجویز می‌شوند و شاید تنها یک درصد از بیماران به آنها نیاز داشته باشند. همچنین در بررسی‌ها ممکن است مشخص شود مرد نطفه ندارد یا نطفه‌اش ضعیف است.
در این صورت باید آزمایش هورمونی، سونوگرافی بیضه یا حتی بیوپسی از بیضه درخواست شود یا شاید فرد مبتلا به واریکوسل باشد و جراحی لازم داشته باشد یا اصلا بیضه‌هایش از کار افتاده باشند که در این صورت باید جنین اهدایی را در نظر گرفت. هزینه آزمایش‌ها نیز به نوع آنها بستگی دارد و می‌تواند از چند هزار تومان تا چندین میلیون تومان باشد. خوشبختانه بیمه هزینه اغلب آزمایش‌ها را تحت پوشش قرار داده است و بیمار هزینه زیادی را متحمل نمی‌شود.
فقط گروه خونی مهم نیست!
با تشخیص مشکلات باروری قبل از ازدواج می‌توان جلوی خیلی از طلاق‌های آینده و اختلاف‌های خانوادگی را گرفت. اگر خانواده را به عنوان یک واحد از جامعه در نظر بگیرید عملا با این اقدامات می‌توان از آسیب‌های جامعه جلوگیری کرد. این پیشنهاد را من تا به حال چندین‌بار در تلویزیون و مطبوعات عنوان کرده‌ام؛ همان‌طور که قبل از ازدواج گروه خونی تعیین می‌شود و فرد از لحاظ سفلیس، عفونت‌های مقاربتی، تالاسمی و. . . بررسی می‌شود باید برای آقایان آزمایش نطفه و برای خانم‌ها سونوگرافی و آزمایش هورمونی نیز انجام شود. این آزمایش‌ها قبل از ازدواج هنوز به صورت یک قانون درنیامده‌اند اما مردم باید آنها را نهادینه و فرهنگ‌سازی کنند.
شاید مقصر شغل‌تان باشد!
گاهی اوقات شغل مردان باعث می‌شود نطفه‌شان کم شود یا شکل آنها تغییر کند؛ برای مثال مردانی که با مواد شیمیایی سر و کار دارند، افرادی که راننده هستند، کسانی که در محیط‌های گرم کار می‌کنند یا مرتب از استخر آب گرم، سونا و جکوزی استفاده می‌کنند، ممکن است به نطفه‌شان آسیب بزنند. همچنین بعضی آقایان به‌طور ژنتیک مشکل و ضعف در نطفه دارند که در این صورت زوج باید به مراکز نازایی مراجعه کنند و IVF انجام دهند.
ناباروری در آقایان چه علت‌هایی دارد؟
بعضی آقایان ممکن است اصلا اسپرم نداشته باشند که دلیل آن می‌تواند انسداد در مجرای نطفه‌بر باشد. بعضی‌ها هم به‌طور مادرزادی فاقد مجرای نطفه‌بر هستند. گاهی اوقات نیز عفونت‌ها، ضربه‌ها یا تصادفات شدید باعث انسداد در مجرا می‌شوند که در این صورت می‌توان از داخل بیضه و مجرا، اسپرم استخراج کرد.
تنها زمانی نمی‌توانیم به مردها کمک کنیم که اصلا بیضه نطفه سازی نداشته باشد. برای مثال بعضی از افرادی که در سن بلوغ دچار بیماری اوریون می‌شوند در آینده به این مشکل برمی‌خورند بنابراین باید حتما برای پسربچه‌ها واکسن اوریون زده شود. البته تاثیر سلول‌های بنیادی در رفع این مشکل در دست تحقیق است اما هنوز به صورت کاربردی درنیامده است و می‌توان جنین اهدایی را به این افراد پیشنهاد کرد.
راه‌های رفع نازایی در خانم‌ها
بعضی دخترخانم‌ها در ناحیه رحم مشکل دارند یا رحم‌شان را به دلیل فیبرم و. . . خارج کرده‌اند اما تخمدان‌های‌شان خوب کار می‌کند. به این افراد می‌توان رحم اجاره‌ای یا رحم موقت را پیشنهاد داد. به این ترتیب که تخمک از خود فرد و نطفه از شوهرش گرفته می‌شود سپس جنین تشکیل می‌شود و در رحم خانم دیگری قرار داده می‌شود. بعضی خانم‌ها نیز ممکن است به دلیل سرطان، شیمی‌درمانی و اشعه‌درمانی، تخمدان‌های‌شان از کار افتاده باشد.
