گاهی چاقی اصلا ارتباطی به کالری یا فعالیت بدنی ندارد. در عوض، برای بسیاری از ما، مشکل در باره سوخت و ساز ناقص هورمونهاست. پژوهش ها هنوز در باره این مشکل ادامه دارد و مورد ارزیابی قرار میگیرد. ولی بررسی این پژوهش ها به بیمارانم (و من) مدد رساند تا وزنم پایین بیاید و حس اعتماد به نفس بهتری داشته باشیم، این درست است که بسیاری از زنان علیرغم تلاش برای کاهش وزن، چندان موفق نمیشوند. در حال حاضر درباره برخی مسائل هورمونی که روی وزن تاثیر دارند، آگاهی دارید، مثل تیروئید و عدم تعادل انسولین. اما موارد دیگری نیز وجود دارد که زیرکانهتر عمل کرده و میتوانند شما را از اندامی که میخواهید، دور نگه دارند. کلاس زیست شناسی، برای همه؟
لپتین بیش از حد، اشتهایتان را افزایش میدهد
من به لپتین به عنوان هورمونی نگاه میکنم که میگوید: عزیزم، چنگال را کنار بگذار. تحت شرایط عادی، از سلولهای چربی آزاد میشود و با خون به مغز شما میرود و سیگنالهای سیری را مخابره میکند. اما لپتین از مصرف نوعی از شکر به نام فروکتوز که در میوه و غذاهای فرآوری شده و مانند این یافت میشود، جلوگیری میکند. مادامی که مقدار کمی فروکتوز مصرف میکنید، مشکلی پیش نمیآید. اما اگر شما بیش از ۵ وعدهی توصیه شده در روز میوه را (که در دهههای اخیر فروکتوز بیشتر از آن استفاده شده است) به همراه غذاهای فرآوری شده با شکر اضافه مصرف کنید، کبدتان نمیتواند فروکتوزی را که مصرف کردهاید، به سرعت بسوزاند. بدین ترتیب، بدن شروع به ساخت چربی کرده و به عنوان تریگلیسیرید به جریان خون میفرستد و در کبد و جاهای مختلف شکم ذخیره میکند. فروکتوز اضافی به چربی تبدیل میشود، سطح لپتینتان افزایش مییابد (زیرا لپتین چربی تولید میکند). هنگامیکه میزان هر هورمونی در سیستم گردش خون بیش از حد شود، بدنتان در برابر پیامهای مخابره شده مقاوم میشود. این بدان معناست که مغز شما شروع به فرستادن سیگنالی مبنی بر سیری میکند. اما شما همچنان به خوردن ادامه میدهید و وزن اضافه میکنید.
کورتیزول بیش از حد در بدن، سبب چاقی میشود
هورمون کورتیزول که به اصطلاح هورمون استرس خوانده میشود، میتواند انواع و اقسام مشکلات را برای زنانی که قصد کاهش وزن دارند، ایجاد کند. هنگامیکه کورتیزول افزایش مییابد، سبب میشود تا قند خون برای ذخیرهسازی طولانی مدت به چربی بدل شود. ذخیره چربی در بدن، از راهی مفید برای بقای اجدادمان در زمانیهایی که با قحطی پر دغدغه روبه رو میشدند، بود، نه برای امروز. بدیهی است که کاهش استرس در زندگی به مهار این هورمونِ ذخیره چربی کمک خواهد کرد، اما یکی از متداولترین منشاهای این مشکل قهوه روزانه، که باعث افزایش چشمگیر کورتیزول بدن شده و سبب ذخیرهی چربی در زمانی که شما به حداقل میزان آن نیاز دارید، میشود.
استروژن زیاد، باعث گسترش سلولهای چربی میشود
استروژین در عین حال که مسئول زنانگی در زنان است، هورمونی است که میتواند از نظر چربی، پردردسرترین هورمون باشد. در سطح نرمال، استروژن در واقع کمک میکند که شما با تولید انسولین، هورمونی که قند خون را مدیریت میکند، لاغر شوید. زمانیکه استروژن کاهش یابد، شما به یک ماشین افزایش وزن تبدیل میشوید.
چگونگی: هنگام غذا خوردن، قند خون شما افزایش مییابد. انسولین مانند یک محافظ، قند خون را توسط گلوکز در سه قسمت مختلف بدن کاهش میدهد. وقتی انسولین بهخوبی کار میکند، نه بیش از حد بالا و نه خیلی کم، مقدار کمی از گلوکز را به کبد میفرستد، مقدار زیادی را بهعنوان سوخت در عضلات استفاده میکند و مقدار کمی نیز بهعنوان چربی ذخیره میشود. هنگامی که فرد سالم است و اندام متناسبی دارد، پانکراس دقیقا میزان مناسبی از انسولین تولید میکند و قند خون بهصورت ملایم بالا میرود و در یک محدوده مشخص پایین و تنظیم میشود. اما هنگامیکه سطح استروژن افزایش مییابد، سلولهایی که انسولین تولید میکنند، خسته میشوند و شما در برابر انسولین مقاوم میشوید. این زمانی است که انسولین شروع به هدایت گلوکز کمتری به کبد و عضلات میکند، سطح قند خون بالا رفته و در نهایت ذخیرهسازی گلوکز به عنوان چربی افزایش مییابد. بافت چربی میتواند تا چهار برابر گلوکز ذخیره شده گسترش یابد.
چگونه میتوان سطح استروژن را افزایش داد؟ گوشت یکی از دلایل اصلی است. مصرف فیبر بسیار کمتر از مصرف گوشت است. تحقیقات نشان میدهد که گیاهخواران دو برابر بیشتر از سایر انسانها فیبر مصرف میکنند. از آنجا که فیبر کمک میکند تا تناسب اندام داشته باشیم و استروژن فراوانی به واسطهی مصرف زیاد فیبر فراهم کنیم، پس مصرف فیبر کمتر استروژن را کم میکند. گوشت قرمز همچنین حاوی یک نوع چربی است، که مشکل استروژن دارد. حیوانات مزرعه بهطور معمول، از طریق خوراکشان که برایشان تدارک دیده شده است، استروئید، آنتیبیوتیک و سموم را دریافت میکنند. وقتی شما گوشت این حیوانات را مصرف میکنید، این مواد در بدنتان منتشر میشوند. آنها میتوانند مثل استروژن در بدن رفتار کنند و وزنتان را افزایش دهند.
احتباس تستوسترون متابولیسم را کند میکند
شما روزانه به مقدار حیرتآوری با انواع سموم، از جمله آفتکشها، علفکشها، مواد غذایی اصلاح شده ژنتیکی و حدود شش هورمون مصنوعی مختلف در گوشت، مواجه هستید. این سموم در کرمهای صورت، داروهای تجویزی، غذاهای فرآوری شده، رژ لبتان، درب قوطی تن ماهی، مواد بازدارنده آتش در تختها و حتی هوایی که نفس میکشید، در کمین هستند. این لیست ادامه دارد.
انواع بسیاری از این سموم، مانند آفتکشها، پلاستیک و مواد شیمیایی صنعتی، زمانیکه جذب بدن میشود، مثل استروژن عمل میکنند. کارشناسان معتقدند که قرار گرفتن در معرض سموم در حین رشد، کمک میکند تا دریابیم که چرا بسیاری از دختران دچار بلوغ زودرس میشوند و به همین دلیل در بسیاری از پسران ویژگیهای زنانه مانند بزرگ شدن سینهها در حال افزایش است. استروژن جعلی، موسوم به سموم خاص، با افزایش خطر ابتلا به بیماریهای ناشی از استروژن مانند سرطان پستان و تخمدان و آندومتریوز همراه است.
همه این استروژنهای جعلی موجب افزایش تستوسترون بدن که هورمونی حیاتی برای حفظ و تناسب اندام است، شده و منجر به ازدیاد استروژن میشود. تستوسترون به رشد عضلانی کمک میکند و به نوبه خود از سوخت و ساز بدن حکایت میکند. همانطور که ما در حال حاضر میدانیم، استروژن اضافی میزان حساسیت به انسولین را افزایش میدهد. ترکیب این دو مورد باعث افزایش وزن میشود: یک مطالعه منتشر شده در مجله سوئدی Chemosphere نشان داد که قرار گرفتن در معرض یک نوع آفتکش خاص بهنام ارگانوکلراید باعث افزایش وزن افراد بالای ۵۰ سال تا ۵ کیلو شده است.
این فقط یک نوع سم است. خطر ابتلا به اضافه وزن و بیماریها ناشی از قرار گرفتن در معرض مواد سمی ممکن است بیشتر از آنچه شما تصور میکنید، باشد. یک نظرسنجی توسط CDC، نشان داد که در بدن ۹۳٪ از مردم، میزان قابل ملاحظهایی از یک ماده شیمیایی موجود در رسیدهای فروشگاه و غذاهای کنسروشده که هورمون استروژن، تیروئید و آندروژن را مختل میکند، وجود دارد.
اکنون شما درمورد “چرایی” سوخت و ساز ناقص بدن آگاهید و رژیم غذایی را علت ریشهای افزایش وزن خود نمیدانید. هورمونها به بدن دستور میدهند تا با مواد غذایی چه کنند. هورمونها را تنظیم کنید و اندامتان را بدون دردسر اضافی لاغر کنید.
اکنون درباره همه این موارد چه باید نمود؟
گاتفرید معتقد است درست است که راههای بیشماری میتواند منجر به ایجاد اختلال در هورمونها شود، که بیش از چهار مورد در اینجا ذکر شده است، اما گیرندههای هورمون بهطور قابل ملاحظهای انعطافپذیرند، او میگوید؛ آنها را ۷۲ ساعت استراحت بدهید و سپس مجددا تنظیم کنید، بهطوریکه بدن شما بتواند ترافیک شیمیایی آن را بهتر کنترل کند. با تنظیم مجدد هورونها، با تمرکز روی رژیم غذایی گاتفرید، گوشت، قند، میوه، کافئین، حبوبات، لبنیات و سموم را محدود کنید.