چه موقع بهتر است کودک را نزد دندانپزشک ببریم و دندان های آنان را برای چکاب به پزشک نشان دهیم؟
از نظر علمی، بهترین زمان برای اولین ویزیت دندانپزشکی، همزمان با رویش اولین دندان شیری است. میانگین این زمان حدود ۸ ماهگی است.
اگر برای والدین چنین امکانی وجود نداشت یا دسترسی به دندانپزشک اطفال که می‌داند چطور باید کودک را معاینه کند، مقدور نبود تا یک سالگی لازم است اولین معاینه دندانپزشکی صورت گیرد. در این ملاقات اولیه، دندانپزشک روش‌های رعایت بهداشت و اینکه چطور باید دندان‌های کودک را تمیز کنند و حتی رژیم غذایی که می‌تواند سلامت دندان‌های کودک را تضمین کند به مادر و پدر می‌آموزد. این نکته را همه والدین باید مدنظر قرار دهند و تا یک سالگی لااقل یک بار کودکشان را نزد دندانپزشک ببرند. آن‌ها نباید منتظر توصیه کسی باشند. این اولین اشتباه مادر گرامی از روی ناآگاهی بوده است.
اما اولین تغییر حالت یا علامتی که می‌تواند دال بر پوسیدگی دندان باشد، چیست؟
یک مادر چگونه می‌تواند متوجه آن شود؟
لازم است بدانید اولین دندان‌هایی که در بچه‌ها پوسیده می‌شوند، دندان‌های قدامی فک بالا هستند. علتش هم می‌تواند این باشد که این دندان‌ها معمولا قبل از یک سالگی درمی‌آیند و بچه‌های زیر یک سال حتی شب‌ها نیز شیر می‌خورند و در حالی که سر شیشه را در دهان دارند یا پستان مادر را می‌مکند به خواب می‌روند. در شرح حال بسیاری از بچه‌هایی که با پوسیدگی دندان‌های جلویی فک بالا به کلینیک‌های دندانپزشکی مراجعه می‌کنند عادت شبانه شیر خوردن را ذکر می‌کنند. علاوه بر این علت اصلی پوسیدگی، عدم رعایت بهداشت هم باعث می‌شود این پوسیدگی‌ها به سرعت رشد کنند. همان‌طور که می‌دانید مقدار بزاق دهان هنگام خواب به شدت کاهش می‌یابد. (حتما تا به حال متوجه خشکی دهانتان هنگامی که از خواب بیدار می‌شوید، شده‌اید.) و مادرانی که نسبت به رعایت بهداشت دهان کودکشان بی‌دقت هستند، اجازه می‌دهند این پوسیدگی پیشرفت و به سرعت دندان‌های فک بالا را درگیر کند.
در صورت ادامه روند شیردهی شبانه حتی دندان‌های آسیا نیز دچار پوسیدگی می‌شوند. پوسیدگی دندان‌های آسیا بسیار جدی‌تر است چون بچه‌ها را در امر جویدن غذا با مشکل مواجه می‌کند و از تغذیه عادی عقب می‌اندازد. مادران باید به علامت اصلی پوسیدگی دندان‌ها یعنی تغییرات ظاهری و حفره‌دار شدن سطح سفیدرنگ دندان یا همان تغییر ظاهر مینای دندان حساس باشند و برای جلوگیری از پیشرفت پوسیدگی، توصیه‌هایی را از دندانپزشک بخواهند چون زیر ۲ سال هیچ اقدام درمانی نمی‌توان کرد.
یکی دیگر از دلایلی که باعث می‌شود مادران متوجه پوسیدگی دندان‌های کودک نشوند، نسبت دادن تغییر حالت و رنگ دندان‌ها به قطره آهن است. چون برای بچه‌ها از ۶ ماهگی قطره آهن تجویز می‌شود و هر چه سعی کنید باز هم تغییر رنگ مختصری به دندان‌های کودک می‌دهد، توجه مادران از دندان‌ها کاسته می‌شود. البته باید تاکید کنم تغییر رنگ بسیار مختصر در اثر قطره آهن با مسواک زدن برطرف می‌شود و اگر سعی کنید قطره را درست در انتهای دهان بریزید دندان‌ها رنگ نمی‌گیرند. بعد از دادن قطره لازم است به بچه آب بدهید یا دندان‌هایش را با گاز مرطوب تمیز کنید. پیشرفت پوسیدگی با علامت درد (بچه اجازه نمی‌داد دست به سمت دهانش ببرند) خود را نشان می‌دهد. گاهی بچه‌ها دندانشان را مدام لمس می‌کنند یا تب بدون علت یا بیماری خاص دارند. این‌ها دلیل پیشرفت پوسیدگی است. اگر از این مرحله بگذرد آبسه و تورم ظاهر می‌شود و گاهی آنقدر پوسیدگی ریشه را تخریب می‌کند که چاره‌ای جز کشیدن دندان نمی‌ماند.
والدین عزیز نباید مضطرب شوند. فقط کافی است ویزیت قبل از یک سالگی داشته باشند و توصیه‌های دندانپزشک را جدی بگیرند. دندانپزشک به شما خواهد گفت شیرینی یا شکلات به ویژه شکلات‌های چسبنده به بچه ندهید و اگر گاهی به او دادید دهانش را بشویید یا از او بخواهید مقداری آب بنوشد. در رژیم بچه مقدار قند باید محدود باشد. ضمنا شیوه مسواک زدن به بچه را آموزش می‌دهد. به خاطر بسپارید حتی اگر پوسیدگی سطحی در چنین مواقعی اتفاق بیفتد با رعایت بهداشت پروسه پوسیدگی متوقف می‌شود یا خیلی کند خواهد شد.
اگر شما به دندانپزشک مراجعه کنید، او با یک بررسی ساده می‌تواند با ترکیبات خاص فلوراید‌داری که در اختیار دارد (اشکال خاصی از مواد برای بچه‌های زیر ۳ سال وجود دارند) و انجام فلورایدتراپی، مانع پوسیدگی دندان‌های کودکتان شود یا تا حدود زیادی از روند تخریب بکاهد. با این کار فرصتی به دست می‌آید که سن بچه افزایش یابد. بچه‌های ۳ سال به بالا با ترفندهای خاص همکاری خوبی دارند و روی یونیت دندانپزشکی قرار می‌گیرند و امکان درمان پوسیدگی را فراهم می‌کنند. اگر کودکی دندان‌های قدامی‌اش را به دلیل پوسیدگی از دست داده باشد هر چند فقدان این دندان‌ها در امر جویدن خللی ایجاد نمی‌کند اما از منظر زیبایی و همچنین تلفظ برخی حروف مشکل‌ساز خواهد شد. تلفظ حرف‌هایی مانند «ف» «ر» یا «ل» امکان دارد به درستی انجام نشود. در این حالت برخی از والدین اصرار می‌کنند از منظر زیبایی نمای دندان‌های جلویی برای بچه بازسازی شود. به این منظور پلاک‌های خاص ثابتی طراحی می‌شود که مانند یک پروتز که ساخته شده از اکریلیک‌های خاص همرنگ دندان است عمل می‌کند و با بند مخصوصی به دندان‌های عقبی کودک وصل می‌شود. این پروتز صرفا جنبه زیبایی دارد و هیچ کمکی به جویدن بچه نمی‌کند و کارایی دیگری ندارد.
تاکید بیشتر ما در مورد پوسیدگی دندان‌های عقبی است که متاسفانه از دید والدین پنهان می‌ماند. توصیه می‌کنم حتما با مراجعه به دندانپزشک مانع این روند پوسیدگی شوید و یادتان باشد اگر این اتفاق برای دندان‌های عقبی بیفتد بچه را با مشکل جدی غذا خوردن روبه‌رو می‌کند. خدا را شکر این مادر عزیز به موقع به داد دندان‌های آسیای اشکان رسیده است.
ماهنامه دنیای سلامت
