گرمای هوا می توان تاثیرات نامطلوب زیادی بر روی خلق و خو و روحیه افراد مختلف بگذارد می خواهیم تاثیرات مختلف آن را از لحاظ روانشناسی بدانیم.
گرچه نمی توان تمام خصوصیات روان شناختی مردم را به آب و هوا نسبت داد، اما نمی توان منکر تاثیر شگرف آب وهوا بر رفتار مردم شد و بویژه تاثیر گرما بر روح و روان تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
تحقیقات بین المللی نشان داده که دمای بالای هوا نه تنها بر بدن تاثیر می گذارد بلکه بر روان نیز تاثیرگذار است. مطالعات نشان می دهد که گرما موجب می شود افراد تمرکز خود را از دست داده و زودتر از دیگر مواقع، خسته و پرخاشگر شوند.
البته چند درجه دمای بالاتر به شرط نوشیدن کافی آب و پوشیدن لباس های مناسب، چندان تاثیری روی خلق وخو نخواهند داشت.
تاثیر گرمای هوا بر خلق وخوی انسان ها
**رابطه گرما با تصادف
طبق تحقیقات اخیر، در دمای بالا، احتمال خطر تصادف در خیابان ها افزایش می یابد. طبق تحقیقات از سال 2005 میلادی تاکنون، از هر هفت تصادف، یک تصادف در روزهای با دمای بالاتر از 25 درجه سلسیوس اتفاق افتاده، این تصادف ها به خاطر کم شدن تمرکز رخ داده است.
به گزارش پایگاه خبری آلمانی زبان ولت، اغلب تصادفات به خاطر کمبود تمرکز اتفاق می افتند؛ مطالعات نشان می دهد که 47 درصد تصادفات در روزهای سرد کمتر از 15 درجه سلسیوس اتفاق می افتد اما این رقم در روزهای خیلی گرم به 63 درصد می رسد.
این امر فقط به علت عدم تمرکز نیست، بلکه رفتارهای پرخاشگرانه به خاطر هوای گرم در آن نقش موثری دارد.
سرهنگ محمدحسین حمیدی رییس پلیس راه نیز گرمای هوا و طولانی بودن روز را از عوامل تصادف عنوان کرد.
** تاثیر گرما بر عملکرد کاری
گرما فقط در ترافیک و خیابان ها آزاردهنده نیست بلکه در محل کار نیز می تواند موثر باشد، بویژه در کارهایی که هشت ساعت طول می کشد بر تمرکز فرد تاثیر می گذارد؛ گرما بویژه بر افرادی که تعریق زیادی دارند، تاثیر منفی بر روان آنها دارد.
طبق تحقیقات به عمل آمده، هر چه دمای هوای بالاتر رود، ضربان قلب افزایش یافته و حس تشنگی نیز بیشتر می شود.
البته نکته تعجب آور در این تحقیق این است که گرما، میزان کیفیت کار را کاهش نمی دهد، اما میزان خواب آلودگی را افزایش می دهد.
** تاثیر گرما بر دیگر فعالیت ها
براساس مطالعات انجام شده، حالت های تهاجمی در ورزش هایی مانند بسکتبال با افزایش دما، بیشتر می شود.
همچنین هرچه دمای هوا بیشتر باشد، بین انسان ها، گروه ها و حتی کشورها، برخوردها، چهار تا 14 درصد بیشتر از شرایط معمول هوا خواهد بود.
با توجه به این اوصاف دیگر نمی توان گفت چند درجه گرم تر یا سردتر شدن هوا تاثیری ندارد.
** تاثیرات گرما بر بدن از زبان یک روانشناس
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران درباره تاثیر دما و آب و هوا بر خلقیات به خبرنگار سلامت ایرنا می گوید: بطور کلی بدن انسان این ویژگی را دارد که در مقابل تغییرات بیرونی و درونی واکنش نشان دهد.
دکتر علی اصغر اصغرنژاد می افزاید: بطور مثال کاهش آب در بدن موجب تشنگی و کاهش قند در بدن موجب گرسنگی می شود؛ همچنین عوامل محیطی مانند گرما، سرما و آلودگی بطور قطع روی کارکردهای درونی بدن تاثیر خواهند داشت، بطور مثال سرما که از یک حد معینی بیشتر شود، آستانه تحمل فرد را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
وی خاطرنشان می کند: گرما دو نوع کارکرد منفی و مثبت روی بدن دارد؛ هر چه دما بالاتر باشد، تعریق نیز بیشتر خواهد بود؛ تعریق بیشتر موجب دفع آب و املاح بدن می شود و دفع املاح نیز وضعیت تعادل حیاتی بدن را تحت تاثیر قرار می دهد.
** آیا گرما تاثیر مثبتی هم روی خلق و خو دارد؟
پیشتر، تحقیقات نشان داده که دمای بالای هوا می تواند تاثیرات مثبت نیز داشته باشد.
براساس این تحقیقات، گرما احساس ترس، شک و تردید را کاهش داده و موجب افزایش خوش بینی افراد می شود.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در این باره می گوید: گرما و بهتر است بگوییم نور آفتاب، تاثیر مثبتی در بهبود خلق وخوی افراد دارد.
اصغرنژاد می افزاید: کشورهایی مانند سوئد و نروژ که به خاطر زمستان های طولانی، کمتر از نور آفتاب بهره مند هستند با معضل افسردگی فصلی روبرو هستند.
تاثیر گرمای هوا بر خلق وخوی انسان ها
** گرما به تنهایی تاثیری روی رفتار ندارد
این روانشناس می گوید: هرچند محروم بودن از نور آفتاب موجب افسردگی می شود اما از سوی دیگر، گرمای شدید نیز موجب تغییرات بیوشیمی منفی در بدن خواهد شد.
اصغرنژاد می افزاید: گرما به تنهایی تاثیری روی عملکرد روحی و روانی افراد ندارد بلکه اثر تجمعی مجموعه ای از عوامل مانند خسته بودن، منتظر ماندن در ترافیک، گرسنگی و مشکلات اداری موجب بروز واکنش های تند، عصبی و پرخاشگرانه در فرد می شود.
وی خاطرنشان می کند: گرما در تعامل با سایر استرس ها مانند استرس ناشی از بی خوابی می تواند آستانه تحمل فرد را برای پاسخگویی به عملکردها کاهش دهد.
** چگونه از بروز رفتارهای تهاجمی ناشی از گرما جلوگیری کنیم؟
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران می گوید: برای پیشگیری از بروز رفتارهای پرخاشگرایانه ناشی از گرما باید نسبت به جسم و ذهن خود و لحظه ای که بر ما حاکم است، هشیار باشیم.
اصغرنژاد می افزاید: یکی از توصیه ها در گرما این است که باید آب زیاد نوشید اما با توجه به ماه مبارک رمضان، اکنون می توان از اقدامات دیگر مانند استفاده از کلاه و سایه بان استفاده کرد و تلاش کنیم که کمتر در معرض نور خورشید قرار بگیریم.
وی تصریح می کند: استرس، موسیقی متن زندگی انسان ها است بنابراین باید آنها را کنترل کنیم.
اصغرنژاد به مردم توصیه می کند، برای پیشگیری از پیامدهای منفی روحی و روانی ناشی از گرما، هنگام نشستن، عضلات بدن را شل کرده و آنها در حالت استراحت قرار دهند؛ همچنین تنفس عمیق می تواند به ایجاد حس آرامش کمک کند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران خاطرنشان می کند: بهتر است مردم در همه موقعیت ها بویژه در گرما به سراغ خاطرات منفی، آزاردهنده و برانگیزاننده نروند و به آنها نپردازند.
بررسی تاثیر وضعیت آب وهوا و دما بر خلق و خوی انسان ها در زمره روانشناسی محیطی قرار می گیرد.
