چگونه می توانیم بفهمیم فرزندمان باهوش است و کودکان خلاق و با استعداد به چه نوع اسباب بازی هایی علاقه مندند؟
در این مطلب به شما می گوییم در هر سن، چه انتظاری را باید از سبک بازی کردن فرزندتان داشته باشید و چه اسباب بازی هایی را باید به او هدیه کنید.
اسباب بازی را از دست همبازی هایش می گیرد و هر بار که به خانه می آیید، یکی از وسایل بازی فرزند صاحبخانه را در کیفش می بینید؟ کودکی که تا قبل از سه سالگی این رفتارها را ابراز می کند به مشکلات شخصیتی و رفتاری جدی مبتلاست یا اینکه تنها مرحله ای از رشدش را سپری می کند؟
اگر می خواهید پاسخ این سؤال ها را بگیرید و بدانید در جریان بازی های کودکانه، کدام رفتارها سالم تر هستند، ادامه این مطلب را بخوانید. در دانشنامه بازی کردن به شما می گوییم در هر سن، چه انتظاری را باید از سبک بازی کردن فرزندتان داشته باشید و چه اسباب بازی هایی را باید به او هدیه کنید.
تا شش سالگی دخترها و پسرها همبازی هستند
در ابتدای کودکی تفاوت زیادی میان بازی های دخترها و پسرها مشاهده نمی شود اما با بالاتر رفتن سن، آغاز دوره دبستان و ورود به اجتماع، مرزبندی های میان این دو جنس بیشتر می شود و این مرزها که بسیاری از آنها آموخته شده هستند، در بازی ها هم خود را نشان می دهند. وقتی این تفکیک نوع در بازی های دو گروه شکل می گیرد، دیگر همبازی شدن دخترها و پسرها بی معنا شده و حتی گاهی با تمسخر هم جنسان همراه می شود.
پسرها دوست دارند در جریان بازی، انرژی بدنی شان را تخلیه کنند و سراغ بازی های پرتحرک یا قدرتی می روند. استفاده از ابزارها، تیراندازی، بادبادک بازی، دوچرخه سواری، تیله بازی، کشتی، مشت زنی، فوتبال، دوچرخه سواری، کامیون بازی، دویدن و … از بازی هایی است که معمولا پسرها به آنها رغبت نشان می دهند.
دخترها بازی های ساکن را ترجیح می دهند و دوست دارند کم تحرک و آرام خود را سرگرم کنند. عروسک بازی، طناب بازی، تشکیل کلاس درس، بافندگی و خیاطی، فروشندگی، معمابازی و… ازجمله بازی های مورد علاقه دخترهاست.
بازی های تمرینی
در هر سنی کودکان به شیوه خاصی سرگرم می شوند. در روزهای اول تولد، لگد زدن و حرکت دادن دست ها جذاب ترین بازی برای کودک شماست. حتی خارج کردن صدا از حنجره و حرکت دادن لب ها هم در این دوره برای او بازی است. کمی بعد کودک دوست دارد اطرافیانش هم در این بازی های ساده همراه او شوند و با دالی موشه، او را سرگرم کنند.
از صفر تا دو سالگی، بازی وسیله ای است برای بیدار کردن حواس کودک. فرزند شما در این دوره دوست دارد لمس کند، بچشد، گوش کند، اعضای بدنش را حرکت دهد و از کیفیت و جنس اشیای مختلف باخبر شود. او ابتدا با تقلید و سپس با تکرار، مهارت های تازه پیدا می کند.
بازی های تخیلی
این بازی ها در یک و نیم سالگی خود را نشان می دهند اما آغاز جدی آنها در سه سالگی است. در جریان بازی کودک می تواند یک کاسه آب را به عنوان یک دریای بزرگ جلوه دهد و از یک عروسک با قد 10 سانتی متر، یک جنگجوی شکست ناپذیر بسازد در حالی که در بازی های تقلیدی، نمایشی و نمادی کودکان از آنچه دیده و تجربه کرده اند الگو برمی دارند، در بازی های تخیلی با استفاده از تجربیات گذشته، رویدادهای جدیدی که چندان سابقه برخورد با آنها نداشته اند را می سازند.
پسرها دوست دارند در جریان بازی، انرژی بدنی شان را تخلیه کنند
بازی های تقلیدی
بازی های تقلیدی از سه سالگی به بعد به دنیای کودکان وارد می شود و در یادگیری مهارت های تازه و رشد یافتن به آنها کمک می کند. بچه ها ابتدا تقلید را از پدر و مادر خود آغاز می کنند و در بازی های شان فعالیت هایی را شبیه سازی می کنند که والدین شان در طول روز آنها را ابراز می کنند. آنها حتی شغل والدین شان را می گیرند و به شیوه آنها به امور خانه رسیدگی می کنند.
بازی های نمایشی
تقلید رفتارهای بزرگ ترها تنها کاری نیست که کودکان در بازی ها انجام می دهند. آنها در بازی به شیوه آنها با دیگران ارتباط برقرار می کنند و از لحن و حتی سبک پوشش والدین شان الگو می گیرند. کودکان در این بازی ها از محدودیت هایی که در دنیای واقعی دارند، فرار می کنند و سعی می کنند دنیا را آن طور که دوست دارند، بسازند. غرق شدن بیش از اندازه کودک در بازی های نمایشی از نظر محققان می تواند نشانه اضطراب بالا و میل شدید او به زندگی در شرایطی دیگر باشد.
بازی های نمادی
این بازی ها از حدود یک سال و نیمگی آغاز می شود و در شش سالگی به کمال می رسد و تا حدود هشت سالگی هم ادامه پیدا می کند. زبان باز کردن و توانایی کودک در تشخیص نمادها و به کار گرفتن آنها، شروع بازی های نمادی است. کودک در این بازی ها شکل واقعیت را تغییر می دهد و اشیایی که وجود ندارد را در خیالش می سازد و به شکلی نمادین آنها را به خدمت می گیرد.
او نشانه ها را جایگزین اشیا، حیوانات و رویدادهای حقیقی می کند. در این دوره عناصر جدیدی وارد بازی کودکان می شوند. آنها می توانند در بازی های شان به اشیایی که وجود ندارد موجودیت دهند یا با چند تکه چوب برجی بسازند که صدها نفر در آن زندگی می کنند. فرزند شما وقتی در این دوره با بالش ها خانه می سازد، تمرین زندگی می کند.
بازی های با قاعده
آثاری که در این مرحله بازی بر زندگی و شخصیت فرزندتان می گذارند، تا پایان عمر با او می مانند. او از 7 تا 11 سالگی با قواعدی که از بزرگ ترها آموخته بازی می کند و رقابت و قراردادها را به بازی می آورد و تنها با پذیرش همین قراردادهاست که بچه ها می توانند با هم همبازی شوند. از شروع هفت سالگی به بعد، فرزندتان آرام آرام از بازی های تخیلی و نمادین به سمت بازی های حقیقی و فکری می رود. احتمالا او در 10 سالگی ترجیح می دهد به جای عروسک بازی، بسکتبال بازی کند یا همبازی شما در یک رقابت شطرنج شود.
باهوش ها بدوبدو نمی کنند
کودکان تیزهوش وسایل و اسباب بازی هایی را انتخاب می کنند که بتوانند با آنها دست به ابداع و ابتکار بزنند. بچه های باهوش تر انرژی کمتری را در زمان بازی خرج می کنند و از آنجا که دوست دارند در بازی های شان تنوع ایجاد کنند، زمان کمتری را برای انجام یک بازی صرف می کنند. آنها در سنین بالاتر سراغ بازی هایی می روند که هم به فکر نیاز دارد و هم کمی تحرک دارد. برای مثال بچه های باهوش در حدود 10 سالگی کلکسیون سنگ جمع می کنند.
در مورد بازی ها، باهوش ها تقریبا مثل عقب مانده ها عمل می کنند. با این تفاوت که یک کودک عقب مانده وقتی به تنهایی با ماشین بازی می کند و از عهده روشن کردن آن برنمی آید، با کوباندنش به اطراف و پرت کردنش آن را می شکند اما کودک باهوش به هر قیمتی که شده راز اسباب بازی اش را کشف می کند.
بازی های تقلیدی از سه سالگی به بعد به دنیای کودکان وارد می شود
چه بازی برای چه سنی خوبه؟
در هر مرحله از رشد، بچه ها به یک شیوه بازی کردن رو می آورند. کوچک تر ها تنها بازی می کنند و بزرگ ترها به دوست های شان دل می بندند. در دوره ای بچه ها عاشق اسباب بازی های صدادار هستند و در دوره ای دیگر عروسک بازی را ترجیح می دهند.
رنگ و صدا دوست دارد
موبایل های رنگی و موزیکال، جغجغه و اسباب بازی هایی که آویزان می شوند و کودک می تواند به آنها خیره شود و آنها را در دست بگیرد، بهترین وسایل بازی برای یکی، دو سال اول زندگی فرزندتان هستند.
کودکان زیر سه ماه یکی، دو دقیقه و بچه های شش ماهه بین 5 تا 10 دقیقه با اسباب بازی ها سرگرم می شوند. اما فرزند شما در دو سالگی می تواند 10 تا 15 دقیقه به تنهایی بازی کند.
عاشق پازل است
فرزند سه، چهار ساله شما با پازل حسابی سرگرم می شود و عروسک های نرم و بزرگی که شیر می خورند یا به راحتی بغل می شوند را دوست دارد. او از اینکه عروسکش را در کالسکه بگذارد و به گردش ببرد، لذت می برد.
درحالی که بچه ها از همان 4-3 سالگی ترجیح می دهند با همسالان شان بازی کنند، بچه های باهوش بازی های انفرادی را بیشتر دوست دارند و با خودشان بهتر سرگرم می شوند.
عروسک بازی می کند
فرزند پنج ساله تان عروسک های کوچک را دوست خواهد داشت. او می تواند با چند سرباز کوچک میدان جنگ بسازد یا با چند پرنسس 10 سانتی یک داستان خوب را سر هم کند.
در حدود شش سالگی، فرزندتان اسباب بازی هایی که تحرک بیشتری را طلب می کند دوست خواهد داشت. او از اینکه توپ بسکتبال کوچکش را در حلقه بیندازد و دوچرخه سواری کند لذت می برد.
برای همبازی شدن زود است
کودکان نوپا با هم بودن را دوست دارند اما هنوز نمی توانند با هم بازی کنند. آنها هنوز معنای مشارکت و همراهی را نمی دانند و یادنگرفته اند از یک موضوع با هم لذت ببرند. گذشته از این، تخیل کودکان نوپا هنوز آنقدر قوی نشده که بتوانند محور داستانی برای بازی های شان مشخص کنند و همدیگر را به عنوان شخصیت های آن داستان بپذیرند.
اگر فرزند نوپای تان در کنار یکی از همسالانش مشغول بازی است، مراقب باشید با هم درگیر نشوند و اسباب بازی ها را از دست هم نگیرند. در سه سالگی کودک شما تا اندازه ای باید مهارت بازی با بچه های دیگر را کسب کرده باشد. اگر این اتفاق هنوز نیفتاده، وقتش است که به روانشناس کودک مراجعه کنید.
