یک ارتباط بین مصرف فولیک اسید و فراوانی ناهنجاری در سلول های اسپرم مردان وجود دارد.اسپرم شامل تعداد غیر طبیعی کروموزوم است حدود 1٪ به 4٪ از اسپرم مرد سالم را که برخی از انواع اختلال از این نوع است مصرف ويتامين B9 در سنين باروري مي تواند از بروز نيمي از نقايص لوله عصبي مانند «اسپاينابيفيدا» جلوگيري کند.
کمبود اين ويتامين در زمان بارداري مي تواند به کم خوني، تولد نوزادنارس و ايجاد نقص لوله عصبي در جنين منجر شود. تا چندي پيش، مصرف اسيدفوليک فقط به زنان باردار توصيه ميشد که در حال حاضر براساس نتايج تحقيقات انجام شده مصرف آن به آقايان نيز توصيه مي شود.
براساس نتايج تحقيقات اين ويتامين در تقسيم‌هاي سلولي نقش بسزايي دارد و حرکت و کيفيت اسپرم را بهبود ميبخشد.
معمولا به تمام خانمها توصيه مي‌شود 6 ماه قبل از بارداري به پزشک زنان مراجعه کنند تا تمام آزمايش‌هاي روتين و موردنيازشان را انجام دهند. البته در اين زمان حتما بايد با حضور همسرشان به پزشک مراجعه کنند تا آزمايش هاي لازم هم براي همسرشان و هم براي خود خانم تجويز شود.
معمولا يکي از آزمايش‌هاي تجويزشده به آقايان، آزمايش اسپرموگرام است که در آن حرکت، شکل و تعداد اسپرمها ارزيابي مي‌شود. گاهي ممكن است جواب آزمايش در بعضي از افراد غيرطبيعي باشد كه ميتواند علتهاي زيادي داشته باشد. جالب اينکه در مواردي فقط با تجويز انواع ويتامينها مانند زينک، اسيدفوليک و ويتامين D مشکل برطرف مي‌شود.
از سوي ديگر، نتايج تحقيقات حتي در روش IVF نشان مي دهد مرداني که 3-2 ماه قبل از بارداري همسرشان، مصرف ويتامين و اسيدفوليک را شروع کرده اند کيفيت و شکل اسپرم و توانايي باروري در آنها افزايش مييابد. دوز اسيدفوليک مصرفي با توجه به اينکه فرد چه زماني تصميم به مصرف آن دارد، متفاوت خواهد بود مثلا اگر خانمي قرار است طي يکي، دو ماه آينده باردار شود مصرف اسيدفوليک 5 ميلي گرمي و در آقايان 1 ميلي گرمي توصيه مي شود ولي اگر خانمي تصميم بگيرد 6 ماه تا يک سال بعد باردار شود مصرف اسيدفوليک با دوز يک ميلي گرم و در آقايان هم همان دوز يک ميلي گرم پيشنهاد خواهد شد.
فواید اسید فولیک؛ از افزایش اسپرم گرفته تا بهبود علائم روماتیسم مفصلی
اسید فولیک فرم مصنوعی فولات، ویتامین گروه B است. فولات به ساخت دی ان ای و سایر مواد ژنتیکی کمک می کند که این امر به ویژه در سلامت قبل از تولد بسیار مهم است. فولات که به عنوان ویتامین B9 نیز شناخته می شود به طور طبیعی در برخی از مواد غذایی وجود دارد.
اسیدفولیک نوعی فولات است که تولیدکنندگان به مکمل های ویتامین و غذاهای غنی شده اضافه می کنند. به گزارش مدیکال نیوزتودی، این مقاله به بررسی عملکرد اسیدفولیک در بدن، برخی منابع، میزان مصرف توصیه شده و اثرات کمبود آن می پردازد.
چرا مصرف اسیدفولیک مهم است؟
فولات برای طیف گسترده ای از عملکردهای بدن مهم است به عنوان مثال، به بدن در ایجاد سلول های قرمز جدید و سالم خون کمک می کند. سلول های قرمز خون اکسیژن را به سایر قسمت های بدن منتقل می کنند و اگر بدن به اندازه کافی این موارد را تولید نکند فرد دچار کم خونی، خستگی، ضعف و رنگ پریدگی می شود.
بدون داشتن فولات کافی فرد می تواند به نوعی کم خونی به نام کم خونی ناشی از کمبود فولات مبتلا شود، همچنین فولات برای سنتز و ترمیم دی ان ای و سایر مواد ژنتیکی مهم و تقسیم سلول ها لازم است.
مصرف فولات کافی در دوران بارداری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. کمبود فولات در دوران بارداری منجر به نقص در لوله عصبی مانند نخاع مهره ای و آنانسفالی می شود.
سازمان غذا و داروی آمریکا به دلیل اهمیت آن برای سلامتی تولیدکنندگان را ملزم به افزودن اسیدفولیک به نان غنی شده، ماکارونی، برنج، غلات و سایر محصولات غلات در ایالات متحده می کند. از زمان معرفی آنها تعداد نوزادانی که با بی نظمی در لوله عصبی متولد شده اند کاهش یافته است. فهرست زیر برخی شرایط را بررسی می کند که مکمل های اسید فولیک در آنها تاثیر می گذارند:
اسیدفولیک برای تقویت اسپرم
اغلب توصیه می شود مردان دارای مشکل باروری از مکمل های غذایی افزاینده تعداد اسپرم استفاده کنند. نتایج یک مطالعه نشان می دهد ترکیب مکمل های اسید فولیک و زینک در مردان مبتلا به مشکلات باروری 74 درصد اسپرم را افزایش می دهد.
البته هنوز برای نتیجه گیری در این زمینه زود است، بنابراین باید منتظر ماند و دید آیا این تعداد اسپرم بیشتر منجر به بهبود میزان باروری هم می شود یا خیر، اما محققان می گویند این یافته ها ممکن است دریچه های جدیدی را به روی تحقیقات و درمان باروری مردان باز کند.
محققان در این مطالعه دریافتند مردان دارای مشکلات باروری که روزانه 5 میلی گرم اسید فولیک و 66 میلی گرم سولفات روی به مدت 26 هفته مصرف کردند تعداد کل اسپرم های طبیعی 74 درصد و تعداد اسپرم های غیرطبیعی 4 درصد افزایش یافت.
افزایش قابل توجهی در تعداد اسپرم مردان سالم مشاهده نشد. نویسنده این مطالعه می گوید به احتمال زیاد این امر به دلیل تنوع بیشتر تعداد اسپرم در این مردان در مقایسه با مردان نابارور است.
هنگام مصرف زینک یا اسیدفولیک به تنهایی نیز تاثیر قابل توجهی بر تولید اسپرم مشاهده نشد. محققان می گویند این دو ریزمغذی برای تاثیر بر باروری مردان به عنوان درمان ناباروری توصیه می شود.
نقص لوله عصبی
مصرف مکمل های اسید فولیک قبل و حین بارداری به جلوگیری از نقص لوله عصبی در جنین کمک می کند، همچنین خطرات زایمان زودرس، بی نظمی قلب و شکاف کام را کاهش می دهد. دفتر مکمل های غذایی می گوید همه زنانی که می خواهند به زودی باردار شوند باید روزانه 400 میکروگرم اسید فولیک از مکمل ها یا غذاهای غنی شده در کنار فولات دریافتی از رژیم غذایی خود دریافت کنند.
افسردگی
افراد دارای سطح پایین فولات احتمال می رود افسردگی را تجربه کنند. با این حال، مصرف مکمل های اسید فولیک داروهای ضدافسردگی را موثرتر می کنند.
اوتیسم
برخی تحقیقات نشان می دهد مصرف اسیدفولیک قبل و در اوایل بارداری احتمال اوتیسم در کودکان را کاهش می دهد. با این حال، نتایج مطالعه قطعی نیست و تحقیقات بیشتری برای تعیین نقش اسید فولیک در این زمینه لازم است.
روماتیسم مفصلی
پزشکان از اسیدفولیک برای افزایش اثربخشی متوترکسات برای درمان آرتریت روماتوئید استفاده می کنند. متوترکسات یک داروی موثر برای این بیماری است، اما احتمال می رود فولات را از بدن خارج و علائم گوارشی را ایجاد کند. مطالعات نشان می دهد مصرف مکمل های اسید فولیک می تواند حدود 79 درصد این عوارض جانبی را کاهش دهد.
چه کسی باید اسید فولیک مصرف کند؟
بیشتر افراد از رژیم غذایی خود فولات کافی دریافت می کنند و کمبود آن در ایالات متحده نادر است. دستورالعمل های رسمی توصیه می کنند تمام زنان باردار و زنانی که قصد بارداری دارند از اسید فولیک استفاده کنند به این دلیل که اسید فولیک برای رشد جنین بسیار مهم است. نخاع یکی از نخستین قسمت های بدن است که تشکیل می شود و کمبود فولات منجر به بی نظمی نخاع می شود.
مصرف توصیه شده اسیدفولیک
دفتر بهداشت زنان توصیه می کند زنان باردار یا زنانی که قصد بارداری دارند 400 تا 800 میکروگرم اسید فولیک در روز مصرف کنند و افراد مبتلا به اسپینا بیفیدا یا دارای سابقه خانوادگی نقص در لوله عصبی 4 هزار میکروگرم در روز مصرف کنند، زنان شیرده نیز باید حدود 500 میکروگرم در روز مصرف کنند. بدن اسید فولیک را از مکمل ها و مواد غذایی غنی شده بهتر از فولات موجود در مواد غذایی طبیعی جذب می کند.
دفتر مکمل های غذایی توصیه می کند افراد معادل فولات رژیم غذایی (DFE) زیر را از منابع غذایی یا ویتامین دریافت کنند:
سن/ مقدار پیشنهادی
0 تا 6 ماه 65 میکروگرم فولات رژیم غذایی
7 تا 12 ماه 80 میکروگرم فولات رژیم غذایی
1 تا 3 سال 150 میکروگرم فولات رژیم غذایی
4 تا 8 سال 200 میکروگرم فولات رژیم غذایی
9 تا 13 سال 300 میکروگرم فولات رژیم غذایی
14 تا 18 سال 400 میکروگرم فولات رژیم غذایی
19 سال به بالا 400 میکروگرم فولات رژیم غذایی
توجه به این نکته مهم است اسید فولیک با برخی از داروها تداخل ایجاد می کند و مصرف آن برای همه افراد گزینه ایمنی محسوب نمی شود. در صورت داشتن هر یک از موارد زیر فرد باید قبل از مصرف اسید فولیک با پزشک صحبت کند:
صرع
دیابت نوع 2
روماتیسم مفصلی
لوپوس
بیماری التهابی روده
بیماری سلیاک
افرادی که تحت دیالیز کلیه قرار می گیرند نیز باید از مصرف اسید فولیک خودداری کنند.
منابع تامین اسید فولیک
اسید فولیک در مکمل های غذایی و مواد غذایی غنی شده از جمله نان، آرد و غلات وجود دارد، همچنین یک ماده افزودنی رایج به ویتامین های B کمپلکس است. بسیاری از مواد غذایی به طور طبیعی سرشار از فولات هستند. بهترین منابع عبارتند از:
جگر گاو
اسفناج پخته شده
لوبیا چشم بلبلی
مارچوبه
جوانه بروکسل
کاهو
آووکادو
کلم بروکلی
نخود سبز
لوبیا
آب گوجه فرنگی
آب پرتقال
بادام زمینی تفت داده شده
پرتقال و گریپ فروت تازه
پاپایا
موز
تخم مرغ آب پز
طالبی
اثرات کمبود فولات
در صورت عدم وجود میزان کافی فولات کمبود آن رخ می دهد که این امر منجر به نوعی کم خونی به نام کم خونی مگالوبلاستیک می شود. در دوران بارداری نیز کمبود فولات خطر بی نظمی مادرزادی را افزایش می دهد. برخی از علائم کمبود فولات عبارتند از:
ضعف
خستگی
مشکل در تمرکز
سردرد
تحریک پذیری
تپش قلب
زخم روی زبان و داخل دهان
تغییر در رنگ پوست، مو یا ناخن ها
تحریک پذیری، سردرد، تپش قلب و تنگی نفس
برخی از گروه های در معرض خطر کمبود فولات عبارتند از:
افراد مبتلا به اختلال مصرف الکل
زنان باردار
افراد در سنین باروری
افراد مبتلا به شرایطی از جمله بیماری التهابی روده و بیماری سلیاک که بر جذب مواد مغذی تاثیر می گذارد
عوارض جانبی مصرف بیش از حد اسید فولیک
برخی بر این باورند هیچ عارضه جانبی جدی در ارتباط با مصرف بیش از حد اسید فولیک وجود ندارد. در موارد بسیار نادر افراد ناراحتی معده را تجربه می کنند. این گروه اذعان می دارند در صورت مصرف بیش از حد فولات نگران کننده نیست.
اسید فولیک محلول در آب است، بنابراین بیش از حد آن به طور طبیعی از طریق ادرار دفع می شود. با این وجود برخی از عوارض جانبی برای مصرف بیش از حد آن عنوان شده که در ادامه توضیح داده می شوند.
چگونه اسید فولیک اضافی ایجاد می شود؟
بدن از راه های کمی متفاوت تجزیه و جذب فولات و اسید فولیک را انجام می دهد. به عنوان مثال، تقریبا تمام فولات دریافتی از مواد غذایی قبل از جذب در جریان خون شکسته شده و به شکل فعال آن در روده تبدیل می شود.
در مقابل درصد بسیار کمتری از اسید فولیک که از مواد غذایی غنی شده یا مکمل ها دریافت می کنید به شکل فعال آن در روده تبدیل می شود. بقیه نیاز به کمک کبد و سایر بافت ها از طریق یک روند کند و ناکارآمد تبدیل می شوند.
به همین ترتیب مکمل های اسید فولیک یا مواد غذایی غنی شده باعث تجمع اسید فولیک غیرمتابولیزه در خون می شود چیزی که هنگام خوردن مواد غذایی حاوی فولات زیاد رخ نمی دهد. این نگران کننده است زیرا به نظر می رسد سطح بالای اسید فولیک غیرمتابولیزه با نگرانی های مختلفی مرتبط است.
مصرف زیاد اسیدفولیک کمبود ویتامین B12 را پنهان می کند
مصرف زیاد اسیدفولیک ممکن است کمبود ویتامینB12 را پنهان کند. بدن از این ویتامین برای ساخت گلبول های قرمز خون و عملکرد مناسب قلب، مغز و سیستم عصبی استفاده می کند. در صورت عدم درمان کمبود این ماده مغذی توانایی عملکرد طبیعی مغز کاهش یافته و منجر به آسیب عصبی دائمی می شود.
این آسیب به طور معمول غیرقابل برگشت است که تشخیص تاخیر در کمبود ویتامین B12 نگران کننده است. بدن از فولات و این ویتامین بسیار مشابه استفاده می کند یعنی کمبود هر کدام از آنها می تواند علائم مشابهی داشته باشد.
برخی شواهد نشان می دهد مکمل های اسید فولیک ممکن است کم خونی مگالوبلاستیک ناشی از ویتامین B12 را پنهان کنند که باعث عدم شناسایی کمبود اساسی این ویتامین می شود، بنابراین افرادی که علائمی مانند ضعف، خستگی، مشکل در تمرکز و تنگی نفس را تجربه می کنند شاید نیاز باشد سطح ویتامین B12 خود را کنترل کنند.
مصرف بیش از حد اسید فولیک زوال ذهنی مربوط به سن را تسریع می کند
مصرف بیش از حد اسید فولیک باعث کاهش روند زوال عقل ناشی از افزایش سن می شود به ویژه در افرادی که سطح ویتامین B12 در آنها پایین است. یک مطالعه در افراد سالم بالای 60 سال میزان بالای فولات را با کاهش سلامت روان در افراد با سطح پایین این ویتامین مرتبط دانست، اما نه در افراد با سطح B12 طبیعی.
مطالعه دیگری نشان می دهد افراد دارای فولات بالا با سطح پایین ویتامین B12 ممکن است 3.5 برابر در از دست دادن عملکرد مغز نسبت به افراد دارای پارامترهای طبیعی خون دچار مشکل شوند. نویسندگان این مطالعه هشدار دادند مصرف مکمل اسید فولیک در بزرگسالان مسن با سطح پایین ویتامین B12 برای سلامت روان مضر است.
علاوه بر این، تحقیقات دیگری استفاده بیش از حد از مکمل های اسید فولیک را با افت روانی پیوند می زند. به خاطر داشته باشید قبل از نتیجه گیری قطعی به مطالعات بیشتری در این زمینه نیاز است.
مصرف بیش از حد اسید فولیک رشد مغزی را در کودکان آهسته می کند
مصرف فولات به میزان کافی در دوران بارداری برای رشد مغز کودک ضروری است. از آنجا که بسیاری از زنان موفق به دریافت مقدار اسید فولیک کافی مورد نیاز روزانه از طریق مواد غذایی نمی شوند در سنین باروری اغلب مجبور به استفاده مکمل های اسید فولیک می شوند.
با این حال، مکمل اسید فولیک بیش از حد ممکن است مقاومت نسبت به انسولین و رشد کند مغز را در کودکان افزایش دهد. یک مطالعه ارتباط سطح بالاتر فولات در خون در دوران بارداری را با خطر بیشتر مقاومت نسبت به انسولین در کودکان 9 تا 13 ساله را مرتبط دانست.
اگرچه تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است، اما بهتر است از مصرف بیش از دوز روزانه 600 میکروگرم مکمل اسید فولیک در دوران بارداری خودداری کنید مگر اینکه پزشک توصیه دیگری داشته باشد.
مصرف بیش از حد اسید فولیک احتمال عود سرطان را افزایش می دهد
به نظر می رسد نقش اسیدفولیک در سرطان دو برابر باشد. تحقیقات نشان می دهد قرار گرفتن سلول های سالم در معرض سطح کافی اسید فولیک از سرطانی شدن آنها محافظت می کند.
با این حال، قرار گرفتن سلول های سرطانی در معرض ویتامین به رشد یا گسترش آنها کمک می کند. تحقیقات در این زمینه متفاوت است. در حالی که چند مطالعه به افزایش خطر پایین ابتلا به سرطان در افراد مصرف کننده مکمل های اسید فولیک اشاره دارند، اما اغلب مطالعات هیچ ارتباطی را گزارش نمی دهند.
این خطر احتمال می رود به نوع سرطان و سابقه شخص بستگی داشته باشد. به عنوان مثال، تحقیقات نشان می دهد در افرادی که قبلا مبتلا به سرطان پروستات یا روده بزرگ بودند و بیش از هزار میکروگرم اسید فولیک در روز مصرف می کردند 1.7 تا 6.4 درصد خطر ابتلا به سرطان مجدد بیشتر است البته تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است.
به خاطر داشته باشید به نظر نمی رسد خوردن مقدار زیاد مواد غذایی غنی از فولات خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد و حتی ممکن است به کاهش آن نیز کمک کند.
خلاصه
اسید فولیک فرم مصنوعی فولات ویتامین B مهم است. بیشتر افراد از رژیم غذایی خود به اندازه کافی فولات دریافت می کنند، اما افراد در معرض کمبود و زنانی که قصد بارداری دارند نیاز به مصرف مکمل های اسید فولیک دارند.
مترجم: الهه زارعی