دانستنی هایی درباره بوی پا

بوی بد پا با چه عواملی ایجاد می شود و چه نوع باکتری هایی در آن زندگی می کنند.

 می‌توان گفت که رِنِیت اسمالِگانگ (Renate Smallegange) به نوعی کارشناسی بوی پا است. پژوهش‌‎های این خانم در مورد انواع بوی پا اتفاقا نتایج شگفت‌انگیزی را هم به همراه داشته است. مطالعات او حتی تا جایی پیش رفته که جوراب‌های آغشته به بوی پا را نیز جمع‌آوری می‌کند. حتی اگر این کار کافی هم نباشد، او از افراد می‌خواهند تا کف پایشان را به مهره‌های شیشه‌ای بمالند و سپس عرق پایشان را به سطح بزنند. گاهی اوقات هم که او کمی وسواسی می‌شود، پای افراد را در کیسه‌های پلاستیکی قرار می‌دهد.

این شغل بین تمام شغل‌های موجود در جهان قطعا جزو بدترین گزینه‌ها است. کاملا واضح است که اسمالِگانگ از بوی گاه و بیگاهِ پا اذیت نمی‌شود. او به من می‌گوید: «چیز خاصی نیست. به نظر من، بوی پای بعضی‌ها از بوی پای بعضی‌های دیگران بهتر است.» تعداد افرادی که نسبت به بوی پا واکنش نشان نمی‌دهند زیاد نیست. گاهی اوقات هم که بوی پای شخصی خیلی شدید است، رینت خیلی مودبانه بینیِ خود را می‌گیرد. او همیشه به جنبه‌های مثبت پژوهش خود دقت می‌کند: پشه‌های حامل مالاریا. به همین دلیل او به دنبال نحوه پدیدآمدنِ بوی پای ما است تا بتواند جلوی شیوع این بیماری کشنده را بگیرد.

فرقی ندارد که چقدر تمیز باشید، زیرا با توجه به آناتومی پا درصد کمی از بو طبیعی است. در هر سانتی‌متر مربع از یک پای متوسط حدود 600 غدد عروقی وجود دارد که تعداد آن نسبت به زیر بغل چند صد مورد بیشتر است. این غدد عروقی ترکیبی از نمک‌ها، گلوکز، ویتامین‌ها و آمینو اسیدها را ترشح می‌کنند. باکتری‌ها نیز بدون شک از چنین ضیافتی مشتاقانه استقبال خواهند کرد. البته این باکتری‌ها به جای اینکه ما را به ضیافتی مشابه دعوت کنند، از خود بوی بسیار نامطبوعی تولید می‌کنند!

انواع باکتری‌ها پا آن‌قدر متنوع است که میکروبیولوژیست‌ها هنوز دقیق نمی‌دانند کدام باکتری این بو را تولید می‌کند. جیمز رِینالد و همکارانش از دانشگاه لوبورو در تلاش‌اند تا به این سوال پاسخ دهند.

پنج گروه باکتری در پا زندگی می‌کنند: برِویباکتریوم، بتاپروتئو باکتریا، پروپیونی باکتریوم، پروتئو باکتریا، میکروکوکوس و کرونه‌باکتریم. غیر از این موارد، باکتری استافیلوکوک نیز در پا زندگی می‌کند که در واقع متهم اول است. یک ترکیب شیمیایی قوی به نام «اسید ایزو والِریک» با بوی پا در ارتباط است که به نظر می‌رسد باکتری‌های دسته آخر با آن اسید مرتبط باشد.

این ترکیب شیمیایی در برخی از پنیرها نیز وجود دارد. فرض کنید که پنیری را می‌خورید که دقیقا همان ترکیب شیمیایی بو پای شما را دارد. البته همه پنیرها به این شکل نیستند. پنیر «لیمبِرگر» از نظر ساختار شیمیایی نزدیک‌ترین ترکیب به باکتری‌های پا را دارد.

این یافته‌ها البته برای اطلاع‌رسانی نیست. رینالد می‌گوید: «اگر بدانیم این ترکیب‌های بدبو دقیقا چه هستند، می‌توانیم جوراب‌هایی را تولید کنیم که بوی پا را کاملا خنثی کنند. علاوه بر آن می‌توان محصولات بوزدای بهتری را هم تولید کرد. این کار البته دشوار خواهد بود، چرا که ارگانیسم‌های مفیدی هم در پای ما وجود دارند که از عفونت پا جلوگیری می‌کنند. پاسخ معما را اما باید در طبیعت جستجو کرد. پژوهشی ژاپنی اخیرا انجام شده که نشان می‌دهد سه ترکیب شیمیایی که در مرکبات هم یافت می‌شوند، می‌تواند باکتری‌های استافیلوکوک را بدون آسیب رساندن به همسایه‌‎هایش از بین ببرد.

در برخی موارد، بوی پا فقط عامل خجالت کشیدن ما نیست، بلکه بحث مرگ و زندگی پیش می‌آید. بارت نولز، دانشمند هلندی جزو اولین کسانی بود که متوجه خطرات بوی پا شد. او می‌گوید برخی از گونه‌های پشه‌های حامل مالاریا جذبِ بوی بد پا می‌شوند. پژوهش‌های نولز نظر برخی دیگر از پژوهشگران مانند رنیت را نیز جلب کرده است.

رنیت اسمالگانگ به این نتیجه دست یافته است که انگل‌های مالاریا حس بویایی پشه‌ها را تغییر می‌دهند و در نتیجه پشه‌های حامل مالاریا بیشتر به پای بدبو نزدیک می‌شوند. در واقع می‌توان جذب شدن این پشه‌ها به بوی بد پا را به جذب شدن زنبورها به شهد گل‌ها تشبیه کرد. مالاریا برخی از پروتئین‌ها در سر حشرات را تغییر داده و رفتار آن‌ها به کلی تغییر می‌کند.

این پژوهش‌ها از چند طریق به مبارزه علیه مالاریا کمک خواهد کرد. اسمالگانگ می‌گوید که برخی از ترکیبات می‌توانند با احتمال گزیده شدن شما در ارتباط باشند. احتمالا متوجه شده‌اید که ترکیبات حاوی باکتریِ استافیلوکوک بیشتر پشه‌های حامل مالاریا را جذب می‌کنند. بنابراین پژوهش‌های مرتبط با ترکیبات شیمیایی بوی پا می‌توانند به ما کمک کنند تا خود را مقابل مالاریا ایمن کنیم.

در پژوهش‌های آینده می‌توان از جوراب‌های بدبو برای به دام انداختن پشه‌های حامل مالاریا استفاده کرد. تخمین زده شده که جوراب‌ها تا هشت روز پس از استفاده می‌توانند بو را حفظ کنند. نولز می‌گوید که پنیر لیمبرگر هم می‌تواند به کار بیاید. اسمالگانگ هم معتقد است که می‌تواند با کمک آمینو اسیدها و ترکیبات دیگر، این بو را خودش تولید کند و در ظرف‌های مخصوص نگهداری کند. او می‌گوید که این ترکیب‌ها بسیار مهم هستند.

هنوز نتایج این پژوهش‌ها مشخص نشده است. یکی از این ترکیب‌ها به صورت آزمایشی در کنیا در حال استفاده است. باید منتظر ماند که آیا این ترکیبات می‌توانند اثرگذار باشند.

اکثر ما نسبت به بوی بد پا به سرعت واکنش نشان می‌دهیم. راه‌حل موقت آن شاید دوش گرفتن باشد. اسمالگانگ اما به دنبال راه‌حلی دائمی است تا هم بوی پا را با پوشیدن جوراب از بین ببرد و هم از آن برای نجات جان انسان‌ها استفاده کند. او ماموریتی حساس در پیش دارد؛ ماموریتی که اصلا بوی خوشی ندارد!

بی‌بی‌سی انگلیسی،