در این مطلب به برخی از سوالات مهم در مورد سوزش و خارش و دیگر مشکلات دستگاه تناسلی آقایان و بانوان پرداخته ایم که توسط پزشک متخصص به آنان پاسخ داده شده است
کاندیدیاز واژینال یکی از شایع ترین عوامل خارش، سوزش و ترشحات تناسلی در خانم هاست. این بیماری گرچه خطرناک نیست و با دارو درمان می شود اما تکرار آن در فصول گرم سال می تواند بسیار آزاردهنده باشد. حال شاید این سوال برایتان پیش آمده باشد که اصلا علت کاندیدیاز چیست و چرا هرچند وقت یکبار عود می کند؟ سوال مهم تر این است که چگونه می توان آن را برای همیشه ریشه کن کرد؟ دکتر فاطمه داوری تنها، جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران به این پرسش ها پاسخ می دهد.
کاندیدیاز چیست و چگونه ایجاد می شود؟
کاندیدیاز واژینال یکی از عفونت های ناحیه تناسلی است که به دلیل رشد بی رویه قارچ ها ایجاد می شود. قارچ ها در حالت عادی جزو فلور طبیعی واژن محسوب می شوند و با سایر باکتری ها در تعادل هستند اما اگر عاملی این تعادل را به هم بزند، می تواند باعث بروز عفونت شود و علائمی چون خارش، ترشحات سفیدرنگ و سوزش ایجاد کند. مهم ترین این عوامل نیز گرما و تعریق هستند؛ درواقع باقی ماندن هرگونه رطوبت در ناحیه تناسلی می تواند این بیماری را تشدید کند.
چه کسانی مستعد این بیماری هستند؟
یکی از عوامل مستعدکننده کاندیدیاز، مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها و از بین رفتن باکتری های مفید بدن است. عامل دیگر، ضعف سیستم ایمنی و استفاده از داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی است. خانم های باردار، خانم هایی که از قرص های جلوگیری از بارداری استفاده می کنند، خانم هایی که مجبورند ساعت های طولانی در حالت نشسته قرار بگیرند، خانم هایی که شلوارهای غیرنخی و تنگ مثل شلوار جین می پوشند و همچنین خانم هایی که ورزشکار هستند و مجبورند ساعت های زیادی را در لباس های تنگ و نایلونی بگذرانند، همگی مستعد عفونت کاندیدیاز هستند.
آیا این عفونت از راه جنسی هم منتقل می شود؟
برخلاف دیگر عفونت های واژینال، انتقال کاندیدیاز از راه جنسی به ندرت اتفاق می افتد. حتی سایش مخاط واژن طی این روابط نیز عاملی مستعدکننده برای رشد قارچ نیست. فقط لازم است بعد از رابطه زناشویی حتما ناحیه تناسلی با آب شسته و با دستمال خشک شود تا شرایط برای رشد قارچ ایجاد نشود.
کاندیدیاز از چه راهی تشخیص داده می شود؟
شایع ترین راه تشخیص این بیماری، شکایت بیمار از علائم آن به خصوص خارش و ترشحات پنیری شکل و تکه تکه است. در معاینه نیز این علائم کاملا مشهود هستند.
راه های درمان این بیماری کدامند؟
خانم هایی که امکان استفاده از داروهای واژینال دارند، باید یک هفته شب ها قبل از خواب از پمادهای ضدقارچ واژینال و موضعی استفاده کنند. این داروها با نام های مختلفی مانند کلوتریمازول، میکونازول و… به فروش می رسند. خانم های مجرد نیز می توانند از داروهای خوراکی ضدقارچ مثل فلوکونازول استفاده کنند. برای قارچ های مقاوم به درمان هم معمولا از ایتراکونازول یا کتوکونازول تحت نظر پزشک استفاده می شود.
علت عود کاندیدیاز بعد از درمان چیست و چگونه می توان از آن پیشگیری کرد؟
فقط درمان دارویی در این بیمار موثر نیست بلکه عوامل مستعدکننده نیز باید حذف شوند؛ مثلا نباید ساعت های طولانی در حالت نشسته قرار بگیرید، به جای لباس های تنگ، نایلونی و سیلک، زیرپوش های نخی و شلوارهای گشاد بپوشید؛ محیطی که در آن قرار می گیرید باید تهویه مناسبی داشته باشد تا عرق نکنید، بعد از رفتن به دستشویی و حمام باید کاملا بدن خود را خشک کنید، اگر از قرص ضدبارداری استفاده می کنید، روش دیگری را برای جلوگیری از بارداری به کار ببرید، اگر دیابت دارید هم باید حتما بیماری تان کنترل شود.
البته بعضی خانم ها با رعایت تمام این نکته ها باز هم دچار عفونت های راجعه قارچی می شوند. اگر این عفونت ها بیشتر از 6 بار در سال تکرار شوند، فرد باید تحت درمان دارویی طولانی مدت (از 21 روز تا 6 ماه) قرار بگیرد. البته این عودها بیشتر برای افرادی اتفاق می افتد که از درمان های تضعیف کننده سیستم ایمنی از جمله شیمی درمانی استفاده می کنند.
آیا استفاده از محلول های شستشوی مخصوص بانوان از ایجاد کاندیدیاز جلوگیری می کند؟
این ژل ها PH واژن را تغییر می دهند، بنابراین مصرف آنجا جز در موارد خاص توصیه نمی شود. در ناحیه واژن حدود 50 نوع ارگانیسم شامل باکتری ها و قارچ ها وجود دارند که وجود بعضی از آنها برای حفظ فلور طبیعی دستگاه تناسلی ضروری است اما محلول های شستشودهنده باعث از بین رفتن باکتر یهای مفید می شوند و متعاقب آن قارچ ها فرصت رشد پیدا می کنند.
حتی محلول های شستشودهنده ای که مطابق با PH واژن هستند نیز ممکن است باعث تحریک پوست شوند و خارش ایجاد کنند. به این ترتیب فرد گمان می کند دچار غفونت شده و به پزشک مراجعه می کند. پزشک نیز علائم او را به حساب عفونت قارچی می گذارد و داروهایی تجویز می کند که PH طبیعی واژن را به هم می زنند. در حالی که علت اصلی خارش، محلول شستشودهنده بوده است بنابراین برای شستشوی ناحیه تناسلی بهتر است فقط از آب استفاده کرد.
آیا لازم است که بعد از درمان لباس زیر خود را دور بیندازیم؟
قارچ معمولا با شستشو از بین می رود اما اگر عفونت طولانی مدت بوده است، توصیه می شود تمام لباس زیرها دور انداخته و از زیرپوش های جدید استفاده شود. علاوه بر این، لباس زیر حتما باید بعد از شستشو در معرض آفتاب قرار بگیرد. شستشو با آب داغ و اتوکشیدن زیرپوش بعد از خشک شدن نیز می تواند مفید واقع شود.
1+5 نکته مهم درباره کاندیدیاز
1- عامل عفونت کاندیدیاز نوعی قارچ به نام «کاندیدا» است که به غیر از واژن روی پوست سایر نقاط بدن، مخاط دهان و محیط زندگی انسان ها یافت می شود. به همین دلیل است که این عفونت را نمی توان با کشت تشخیص داد. درواقع وجود این قارچ در بدن طبیعی است و فقط رشد بی رویه آن مشکل ساز می شود.
2- آقایان نیز به ندرت ممکن است به کاندیدیاز مبتلا شوند. این عفونت می تواند باعث علائمی چون سوزش، خارش، پوسته ریزی و ترشحات سفیدرنگ از دستگاه تناسلی آقایان شود.
3- فقط بیماران دیابتی در معرض خطر این عفونت نیستند بلکه افراد سالم نیز با زیاده روی در مصرف مواد قندی می توانند به کاندیدیاز مبتلا شوند. درواقع این قارچ ها به مواد قندی بسیار علاقه مند هستند!
4- این بیماری فقط مختص خانم های متاهل نیست بلکه دختران مجرد نیز ممکن است به آن مبتلا شوند.
5- رابطه زناشویی در زمان ابتلا به کاندیدیاز ممنوع نیست اما ممکن است با ایجاد خراشیدگی و زخم، علائم آن را تشدید کند.
6- هیچ وقت نمی توان این قارچ را کامل از بدن ریشه کن کرد.
اگر مستعد عفونت قارچی هستید…
1- احتمال بروز کاندیدیاز در نیمه دوم چرخه قاعدگی بیشتر است؛ زیرا در این زمان PH واژن اسیدی می شود و شرایط برای رشد قارچ فراهم می شود بنابراین کسانی که مرتب دچار کاندیدیاز می شوند، می توانند قبل از شروع نیمه دوم چرخه ماهیانه شان از یک قرص ضدقارچ به همراه 1 تا 2 شب پماد ضدقارچ استفاده کنند.
2- برای کاهش رشد قارچ ها می توانید هفته ای یک بار از دوش واژینال جوش شیرین استفاده کنید. برای این منظور به اندازه نوک قاشق جوش شیرین را در نیم لیتر آب جوشیده ولرم حل کنید و داخل دوش واژینال بریزید. این دوش ها می توانید از داروخانه تهیه کنید.
3- باکتری های پروبیوتیک به پیشگیری از عفونت قارچی کمک می کنند. این باکتری ها به صورت مکمل خوراکی و شیافت های واژینال در داروخانه موجود هستند و در بعضی محصولات لبنی مثل ماست، دوغ، پنیر و… نیز یافت می شوند.
4- در نشستن های طولانی مدت، بهتر است از نوارهای بهداشتی روزانه استفاده کنید. این نوارهای نازک رطوبت بدن را جذب و از ایجاد قارچ پیشگیری می کنند. فقط یادتان باشد که آنها را هر چند ساعت یک بار و با هر بار رفتن به دستشویی تعویض کنید.
5- استفاده از تامپون های واژینال و اسپری های ضدعرق در ناحیه تناسلی احتمال بروز کاندیدیاز را افزایش می دهد.
هفته نامه سلامت
